Ο πλουσιότερος άνθρωπος της Νιγηρίας αντιμετωπίζει τη «μαφία του πετρελαίου» - είναι «ισχυρότερη από τη μαφία των ναρκωτικών»

Ο Aliko Dangote έχτισε την περιουσία του μέσω της ζάχαρης και του τσιμέντου

Πρόσφατα, ο Aliko Dangote άρχισε να παράγει βενζίνη με το νέο του διυλιστήριο αξίας 20 δισεκατομμυρίων δολλαρίων και να το πωλεί στην εγχώρια αγορά. 

Η Νιγηρία, με πληθυσμό 220 εκατομμυρίων, το χρησιμοποιεί για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες για να διυλίσει το δικό της αργό πετρέλαιο αντί να το εξάγει στο εξωτερικό και στη συνέχεια να εισάγει τελικά προϊόντα σε υψηλότερη τιμή.

Η Νιγηρία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Αφρική μετά την Αγκόλα. 

Τα έσοδα από το πετρέλαιο αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 90% των εσόδων από τις εξαγωγές της χώρας. Ωστόσο, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, το ποσοστό φτώχειας έφτασε σχεδόν το 40% το 2023. Εκτιμάται ότι 87 από τα περίπου 220 εκατομμύρια ανθρώπους της Νιγηρίας ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. 

Η χώρα έχει έτσι τον δεύτερο μεγαλύτερο φτωχό πληθυσμό στον κόσμο μετά την Ινδία. Η Νιγηρία είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της λεγόμενης «κατάρας των πόρων».

Η εκτεταμένη φτώχεια στη Νιγηρία παρά τον τεράστιο πετρελαϊκό πλούτο οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις αποικιακές και μετα-αποικιακές δομές. 

Υπό βρετανική κυριαρχία, η νιγηριανή οικονομία ήταν προσανατολισμένη προς την εξόρυξη πόρων. Η τοπική ανάπτυξη παραμελήθηκε και δημιουργήθηκε ένα συγκεντρωτικό, αυταρχικό σύστημα διακυβέρνησης. Αυτό έθεσε τα θεμέλια για τις προκλήσεις της εποχής μετά την ανεξαρτησία, όπως οι αδύναμοι θεσμοί, οι εθνοτικές διαιρέσεις και η οικονομική εξάρτηση.

Οι μετα-αποικιακοί ηγέτες συχνά διατήρησαν αυτές τις δομές δίνοντας προτεραιότητα στα προσωπικά και ελιτίστικα συμφέροντα έναντι της εθνικής ανάπτυξης. Η εξάρτηση από το πετρέλαιο, το οποίο κυριαρχείται από ξένες εταιρείες, εδραίωσε περαιτέρω την οικονομική ανισότητα και την ευπάθεια στις παγκόσμιες κρίσεις τιμών. Η υποβάθμιση του περιβάλλοντος σε πετρελαιοπαραγωγές περιοχές όπως το Δέλτα του Νίγηρα και τα προγράμματα διαρθρωτικής προσαρμογής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) έχουν βαθύνει τη φτώχεια και την υπανάπτυξη.

Ο Νιγηριανός συγγραφέας και ακτιβιστής Ken Saro-Wiwa έγινε παγκοσμίως γνωστός. Ηγήθηκε του Κινήματος για την Επιβίωση του Λαού των Ογκόνι (MOSOP), το οποίο αγωνίστηκε κατά της περιβαλλοντικής καταστροφής από πετρελαϊκές εταιρείες όπως η Shell στο Δέλτα του Νίγηρα. Αγωνίστηκε για τον έλεγχο των πόρων, την περιβαλλοντική δικαιοσύνη και την αποζημίωση του λαού των Ογκόνι. Η νιγηριανή στρατιωτική κυβέρνηση υπό τον Sani Abacha τον κατηγόρησε για υποκίνηση βίας. Μετά από μια ελαττωματική δίκη, εκτελέστηκε μαζί με άλλους οκτώ ακτιβιστές στις 10 Νοεμβρίου 1995, προκαλώντας διεθνή κατακραυγή.

Ο Ken Saro-Wiwa με την σύζυγό του Maria

Η Shell, μία από τις μεγαλύτερες πετρελαϊκές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη Νιγηρία, συμμετείχε ενεργά στα γεγονότα γύρω από τον Ken Saro-Wiwa και τα δεινά του λαού των Ogoni. Οι δραστηριότητες της εταιρείας στο Δέλτα του Νίγηρα και οι σχέσεις της με τη νιγηριανή κυβέρνηση διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στα περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα που ώθησαν τη Saro-Wiwa να εμπλακεί. 

Η Shell κατηγορήθηκε ότι συμμετείχε στην εκτέλεση του Ken Saro-Wiwa και των λεγόμενων "Ogoni Nine". Ωστόσο, η εταιρεία ανέκαθεν αρνιόταν την άμεση εμπλοκή. Απαντώντας σε αγωγή που άσκησαν ορισμένες χήρες των Εννέα Ογκόνι εναντίον της Shell σε ολλανδικό περιφερειακό δικαστήριο, η Audrey Gaughran, Ανώτερη Διευθύντρια Έρευνας της Διεθνούς Αμνηστίας, δήλωσε:

«Η Shell ενθάρρυνε την κυβέρνηση να σταματήσει τον Ken Saro-Wiwa και το MOSOP, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι αυτό πιθανότατα θα οδηγούσε σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εναντίον τους. Η Shell είχε άφθονες αποδείξεις ότι ο νιγηριανός στρατός απάντησε στις διαμαρτυρίες στην Ogoniland με κακομεταχείριση.

Πριν από δύο μήνες, κάτι πολύ σημαντικό συνέβη στον προβληματικό ενεργειακό τομέα της Νιγηρίας, όπως αναφέρει το BBC: Το διυλιστήριο πετρελαίου Dangote άρχισε να παράγει βενζίνη και να την πωλεί εγχώρια στην κρατική πετρελαϊκή εταιρεία της Νιγηρίας, την Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου της Νιγηρίας (NNPC). 

Σύμφωνα με τo OilPrice.com, αυτή είναι η πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες που η Νιγηρία διυλίζει το δικό της αργό πετρέλαιο αντί να το εξάγει στο εξωτερικό και να αγοράζει τελικά προϊόντα όπως η βενζίνη από εκεί, πράγμα που σημαίνει υψηλότερο κόστος. 

Το υπερσύγχρονο διυλιστήριο αξίας 20 δισεκατομμυρίων δολλαρίων τέθηκε σε λειτουργία τον Ιανουάριο του 2024, αλλά άρχισε να παράγει βενζίνη μόλις τον Σεπτέμβριο και αναμένεται να αρχίσει να λειτουργεί πλήρως τον Νοέμβριο, ανέφερε ο ραδιοτηλεοπτικός φορέας.

Σύμφωνα με το BBC, το γιγαντιαίο διυλιστήριο έχει ικανότητα επεξεργασίας 650.000 βαρελιών αργού πετρελαίου ημερησίως, περισσότερο από αρκετό για τις ανάγκες της χώρας. Επιπλέον, η εταιρεία αγοράζει αργό πετρέλαιο και πωλεί διυλισμένα καύσιμα στη Νιγηρία στο τοπικό νόμισμα, εξοικονομώντας στη χώρα το απαραίτητο ξένο νόμισμα, ειδικά το δολλάριο ΗΠΑ. Ο ραδιοτηλεοπτικός φορέας εξηγεί:

"Ελπίζουμε ότι η άφιξη του διυλιστηρίου πετρελαίου του κ. Dangote θα βοηθήσει να φέρει ένα ορισμένο επίπεδο διαφάνειας στον τομέα. Ήξερε ότι θα αναστατώσει μερικούς από εκείνους που επωφελούνται από το αδιαφανές status quo όταν ξεκίνησε το έργο των 20 δισεκατομμυρίων δολλαρίων. Αλλά, λέει, υποτίμησε την πρόκληση. «Ήξερα ότι θα γινόταν καβγάς. Αλλά δεν ήξερα ότι η μαφία του πετρελαίου ήταν ισχυρότερη από τη μαφία των ναρκωτικών», δήλωσε ο Dangote σε επενδυτικό συνέδριο τον Ιούνιο.

«Δεν θέλουν να σταματήσει το εμπόριο. Είναι ένα καρτέλ. Όταν εμφανιστεί ο Dangote, θα την πετάξει εντελώς εκτός ισορροπίας. Η επιχείρησή τους βρίσκεται σε κίνδυνο», δήλωσε ο Νιγηριανός εμπειρογνώμονας πετρελαίου [Kelvin] Emmanuel.

Σύμφωνα με το BBC, από την ανακάλυψη του πετρελαίου στη Νιγηρία το 1956, ο κατάντη τομέας, δηλαδή η φάση κατά την οποία το αργό πετρέλαιο διυλίζεται σε βενζίνη και άλλα προϊόντα, υπήρξε ένας βόθρος σκοτεινών συναλλαγών στις οποίες οι διάφορες κυβερνήσεις έχουν εμπλακεί σημαντικά. Ο ραδιοτηλεοπτικός φορέας σχολιάζει:

«Ήταν πάντα αδύνατο να ακολουθήσεις τα χρήματα, αλλά ξέρεις ότι κάτι είναι τρομερά λάθος όταν ο τίτλος "Η κρατική πετρελαϊκή εταιρεία της Νιγηρίας αποτυγχάνει να πληρώσει 16 δισεκατομμύρια δολλάρια σε έσοδα από το πετρέλαιο" έρχεται στις ειδήσεις, όπως έκανε το 2016».

Το NNPC έχει δημοσιεύσει ισολογισμούς μόνο τα τελευταία πέντε χρόνια. Το BBC επικαλείται τον επικεφαλής της δεξαμενής σκέψης Eurasia Group για την Αφρική, Amaka Anku. Χαιρέτισε το διυλιστήριο Dangote, στο οποίο η NNPC έχει μερίδιο 7%, ως μια «πολύ σημαντική στιγμή» για το κράτος της Δυτικής Αφρικής. Λέει:

«Στον κατάντη τομέα, υπήρχε ένα αναποτελεσματικό, διεφθαρμένο μονοπώλιο. Το τοπικό διυλιστήριο επιτρέπει έναν πραγματικά ανταγωνιστικό κατάντη τομέα με πολλούς παίκτες που είναι πιο αποτελεσματικοί, έχουν κέρδη και πληρώνουν φόρους.

 

Το BBC το καθιστά σαφές:

«Για να το θέσω ωμά, ο πληθυσμός αυτής της πλούσιας σε πετρέλαιο χώρας έχει εξαπατηθεί σε μεγάλη κλίμακα εδώ και χρόνια».

Το νέο διυλιστήριο Dangote υποτίθεται ότι θα αποτελούσε πλεονέκτημα για τη Νιγηρία, αλλά σύμφωνα με τον ραδιοτηλεοπτικό φορέα, ενσωματώθηκε σε μια περίοδο οικονομικής αλλαγής πέρα από τον έλεγχό του. Από τη δεκαετία του 1970, το NNPC έχει επιδοτήσει τις τιμές των καυσίμων για τους εγχώριους αγοραστές, αλλά αυτές οι επιδοτήσεις αντισταθμίζονται όλο και περισσότερο από χαμηλότερες πληρωμές στο κράτος.

Ωστόσο, το 2023, ο πρόεδρος Bola Tinubu  αναγκάστηκε να καταργήσει τις επιδοτήσεις, καθώς κοστίζουν στην κυβέρνηση 10 δισεκατομμύρια δολλάρια, αντιπροσωπεύοντας πάνω από το 40% των φορολογικών εσόδων. Τη δεύτερη ημέρα της θητείας του, ο αντιπρόεδρος της Νιγηρίας Kashim Shettima περιέγραψε την «απάτη επιδότησης καυσίμων» ως «άλμπατρος γύρω από το λαιμό της οικονομίας». Επιπλέον, ο Tinubu τερμάτισε την πολιτική υποστήριξης του εθνικού νομίσματος, της νάιρα, και άφησε την αγορά να καθορίσει την αξία του, σύμφωνα με το BBC. 

Το Oil Price.com σημειώνει ότι οι Νιγηριανοί πληρώνουν τώρα περίπου 2,30 δολλάρια ανά γαλόνι βενζίνης, το οποίο είναι τριπλάσιο από ό, τι ήταν πριν από μερικά χρόνια, αλλά εξακολουθεί να είναι πολύ φθηνό σε σύγκριση με τις ΗΠΑ.

Το αν το διυλιστήριο Dangote μπορεί να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές του θα γίνει σαφές μόνο με την πάροδο του χρόνου, σύμφωνα με την πύλη. Η κλοπή πετρελαίου παραμένει επίσης ένα σημαντικό πρόβλημα για τον ενεργειακό τομέα της Νιγηρίας. Αυτό θα μπορούσε να εμποδίσει το διυλιστήριο να αγοράσει όλο το αργό πετρέλαιο του τοπικά.

Ο Toyin Akinosho της Africa Oil + Gas Report δήλωσε στο BBC ότι η NNPC δεν έχει αρκετό αργό πετρέλαιο για τον Dangote. Αυτό οφείλεται εν μέρει στην προπώληση εκατομμυρίων βαρελιών πετρελαίου από την NNPC για δάνεια. 

Τον Αύγουστο του 2023, η NNPC εξασφάλισε δάνειο 3 δισεκατομμυρίων δολλαρίων από την Afreximbank, εξηγεί το BBC. Σε αντάλλαγμα, η εταιρεία πρόκειται να παραδώσει 164 εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου. Τον Σεπτέμβριο, παραδέχτηκε ότι ήταν υπερχρεωμένη. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, οφείλει στους προμηθευτές της περίπου 6 δισεκατομμύρια δολλάρια για καύσιμα που εισάγονται στη χώρα.

Η παραγωγή πετρελαίου της Νιγηρίας μειώθηκε τα τελευταία χρόνια από περίπου 2,1 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως το 2018 σε περίπου 1,3 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως το 2023, σύμφωνα με τον ραδιοτηλεοπτικό φορέα. Η NNPC είχε αναφέρει την κλοπή πετρελαίου ως τον κύριο λόγο για τη μείωση της παραγωγής. Σύμφωνα με το NNPC, μόνο από τις 28 Σεπτεμβρίου έως τις 4 Οκτωβρίου, υπήρξαν 161 περιστατικά κλοπής πετρελαίου σε όλο το Δέλτα του Νίγηρα και «ανακαλύφθηκαν» 45 παράνομα διυλιστήρια.

Ωστόσο, ο Anku πιστεύει ότι "το πρόβλημα κλοπής υπερεκτιμάται από την NNPC και τον πετρελαϊκό τομέα". «Είναι μια βολική δικαιολογία», προσθέτει. Σύμφωνα με την ίδια, άλλοι παράγοντες συνέβαλαν στη μείωση της παραγωγής, συμπεριλαμβανομένων των διεθνών πετρελαϊκών εταιρειών που πωλούν τις πετρελαιοπηγές τους στην ξηρά. Ορισμένες από αυτές μπορεί να μην είναι πλέον κερδοφόρες μετά από 60 χρόνια παραγωγής πετρελαίου. Το OilPrice.com αναφέρει:

«Εν τω μεταξύ, η απόσυρση των πολυεθνικών εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου από το Δέλτα του Νίγηρα, η οποία συνεχίζεται για πάνω από μια δεκαετία, έχει φτάσει στο αποκορύφωμά της. Πολλές μεγάλες εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου έχουν αποσυρθεί από τη νιγηριανή αγορά τα τελευταία χρόνια, αν και η μεγαλύτερη οικονομία της Αφρικής άνοιξε τις πόρτες της για περαιτέρω εξερεύνηση με τον νόμο για τη βιομηχανία πετρελαίου (PIA) 2021. Η παραγωγή πετρελαίου της Νιγηρίας μειώθηκε από περίπου 2,1 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως το 2018 σε 1,3 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως σήμερα.

Πηγές:

BBC: Ποιος κερδίζει όταν ο πλουσιότερος άνθρωπος της Νιγηρίας τα βάζει με τη «μαφία του πετρελαίου»; - 18 Νοεμβρίου 2024

OilPrice.com: Ο πλουσιότερος άνθρωπος της Νιγηρίας αντιμετωπίζει τη «μαφία του πετρελαίου» με νέο διυλιστήριο 20 δισεκατομμυρίων δολλαρίων - 19 Νοεμβρίου 2024

Διεθνής Αμνηστία: Χάγη: Η Esther Kiobel δεσμεύεται να συνεχίσει την εκστρατεία της για δικαιοσύνη - 23 Μαρτίου 2022

ΠΗΓΗ: Nigerias reichster Mann konfrontiert «Ölmafia» – sie sei «stärker als die (…) - Transition News

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΜΑΡΙΓΩ ΖΑΡΑΦΟΠΟΥΛΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ:

Νέοι κανονισμοί εξόρυξης στη Μπουρκίνα Φάσο

Τα κράτη του Σαχέλ συνεχίζουν να λαμβάνουν μέτρα για να απωθήσουν τη δυτική επιρροή και να καταστήσουν τις χώρες τους πιο κυρίαρχες. Επί του παρόντος, για παράδειγμα, στην οικονομικά σημαντική εξόρυξη.

Ο κόσμος κινείται και ένα νέο αντιαποικιακό κέντρο σχηματίζεται στην Αφρική γύρω από τη ζώνη του Σαχέλ. Με επικεφαλής – τουλάχιστον συμβολικά – την Μπουρκίνα Φάσο και τον αρχηγό της κυβέρνησης Ιμπραήμ Τραορέ, τον νεώτερο αρχηγό κράτους στον κόσμο. Ο Τραορέ δεν έχει μεταρρυθμίσει τη χώρα μετά τον Τόμας Σανκάρα και προσπαθεί να οικοδομήσει μια κυρίαρχη και ανεξάρτητη Μπουρκίνα Φάσο.

Ένα πρόσφατο βήμα είναι οι νέοι κανονισμοί εξόρυξης. Αυτό αποσκοπεί στον περιορισμό και τον έλεγχο της ξένης εκμετάλλευσης και στην αύξηση των δικών της εσόδων.

Οι εργασίες έχουν ξεκινήσει από το καλοκαίρι, και τώρα το Συμβούλιο Υπουργών έχει οριστικοποιήσει το νομικό πλαίσιο του νόμου. Στις 20 Νοεμβρίου, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα εισαγάγει τους νέους κανονισμούς και μεταρρυθμίσεις.

Για παράδειγμα, η συμμετοχή της κυβέρνησης σε έργα εξόρυξης έχει πλέον αυξηθεί από 10 σε 15 τοις εκατό. Οι συμβάσεις εξόρυξης ισχύουν πλέον μόνο για πέντε χρόνια. Μέχρι τώρα, αυτά ίσχυαν για ολόκληρη τη διάρκεια ζωής ενός ορυχείου - η οποία ήταν βέλτιστη για τις δυτικές εταιρείες. Η μικρότερη διάρκεια επιτρέπει στις αρχές να επανεξετάζουν και να προσαρμόζουν τακτικά τους όρους. Επιπλέον, τα διατάγματα καθορίζουν τα βήματα που θα επιτρέψουν στους επενδυτές της Burkinabe να αποκτήσουν μετοχές σε εταιρείες εξόρυξης.

Οι μεταρρυθμίσεις υποχρεώνουν τις εταιρείες να εφαρμόσουν μέτρα για την ανάπτυξη της κοινότητας. Ζητά επίσης μια νέα συμφωνία για την ανανέωση των αδειών εξόρυξης. Το κράτος μπορεί τώρα να επαναδιαπραγματευτεί τις τρέχουσες συμβάσεις εξόρυξης. Όλα αυτά αναφέρονται από το περιοδικό West Africa Weekly.

Άλλες σημαντικές καινοτομίες στα τελευταία διατάγματα είναι:

Το Γραφείο Μεταλλείων και Γεωλογίας (BUMIGEB) θα συμμετάσχει στη βελτίωση των γεωλογικών και μεταλλευτικών γνώσεων.

Μείωση της μέγιστης έκτασης για άδειες εξερεύνησης από 250 km² σε 150 km² και αύξηση της έκτασης για μερικώς μηχανοποιημένες άδειες από 100 km² σε 150 km².

Όριο σε επτά άδειες εξερεύνησης ανά οντότητα ή άτομο.

Ο σύμμαχος Μάλι αναθεώρησε επίσης πρόσφατα τον μεταλλευτικό νόμο. Τα αποτελέσματα είναι σημαντικά. Για παράδειγμα, η γειτονική χώρα εκτιμά ότι οι αλλαγές θα αυξήσουν τα ετήσια έσοδα εξόρυξης κατά 500 δισεκατομμύρια FCFA (περίπου 793,4 εκατομμύρια δολάρια). Η Μπουρκίνα Φάσο ελπίζει σε παρόμοια οικονομικά οφέλη.

Στοχεύει επίσης στη δημιουργία περισσότερων ευκαιριών για τους τοπικούς επενδυτές και στην ενθάρρυνση μεγαλύτερης εθνικής συμμετοχής στη βιομηχανία χρυσού. Ο Τραορέ το είχε ανακοινώσει τον Οκτώβριο. Και εδώ, ο στόχος είναι να «μειωθεί η εξάρτηση από πολυεθνικές εταιρείες στην εξόρυξη χρυσού». Σύμφωνα με τον ίδιο, υπάρχουν αρκετοί «πόροι και δεξιότητες» στη χώρα για τη διαχείριση των ορυχείων χρυσού ανεξάρτητα και ανεξάρτητα. Πρότεινε ότι ορισμένες ξένες εταιρείες θα μπορούσαν να ανακαλέσουν τις άδειές τους.

Η πολιτική θα συνεχίσει να ενισχύει την οικονομία της χώρας, διαβεβαιώνει ο Τραορέ. Ακολουθεί την αντιαποικιακή ώθηση της πολιτικής: αντιπαράθεση με ξένους (δυτικούς) επενδυτές και εταιρείες. Τώρα πρέπει να αντιμετωπίσουν δίκαια και δίκαια τη Μπουρκίνα Φάσο και τα προνόμιά τους αποσύρονται.

Neue Bergbauvorschriften in Burkina Faso