ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ Β'

O Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χρυσόστομος ο Β΄ (κατά κόσμον Θεμιστοκλής Χατζησταύρου)

Εικόνα:Χρυσόστομος Β' Χατζησταύρου

Χρυσόστομος Β' ο Χατζησταύρου

Καταγωγή και βασικές σπουδές

1880 Γεννήθηκε στο Αϊδίνιο της Μικράς Ασίας. Γονείς του ο Σταύρος Χατζησταύρου και η Κυριακή Πέρρου, γόνος της οικογενείας Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.

1902 Αριστούχος του Πυθαγορείου Γυμνασίου και της Ιερατικής Σχολής Χάλκης, χειροτονήθηκε Διάκονος από τον τότε Μητροπολίτη Δράμας και μετέπειτα Εθνομάρτυρα Μητροπολίτη Σμύρνης, Χρυσόστομο Καλαφάτη.

Δράση στη Μακεδονία και μεταπτυχιακές σπουδές

1902 Ως αρχιδιάκονος του Μητροπολίτη Χρυσόστομου, στη Δράμα, έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στον ξεσηκωμό της Ανατολικής Μακεδονίας.

1904 Μετά το θάνατο του Παύλου Μελά, ανέλαβε μυστικές επαφές με την Αθήνα, για τη δημιουργία της τοπικής Επιτροπής Αμύνης και την οργάνωση ένοπλης δράσης.

1906 Για τη δράση του αυτή καταδικάστηκε, ερήμην, σε φυλάκιση 4 ετών από το Τουρκικό Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης. Φυγαδεύτηκε με τη βοήθεια του Πατριαρχείου, και ακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στη Λοζάννη απ’ όπου επανήλθε το 1908, μετά την επανάσταση των Νεοτούρκων και τη γενική αμνηστία.

Δράση στη Μικρά Ασία

1910 Χειροτονήθηκε, επίσκοπος της Παλαιάς Επισκοπής Τράλλεων με το όνομα Χρυσόστομος και παρέμεινε στη Σμύρνη, όπου είχε φιλανθρωπική και ποιμαντική δράση. Εξέδωσε το περιοδικού "Ιερός Πολύκαρπος" που έμεινε στην ιστορία του εκκλησιαστικού τύπου.

1913 Εξελέγη Μητροπολίτης Φιλαδελφείας, περιοχής όπου κυριαρχούσε ο Τουρκικός Εθνικισμός και όπου οι Έλληνες, Χριστιανοί Ορθόδοξοι, μιλούσαν τουρκικά. Με στόχο τη διατήρηση της ελληνικότητας των κατοίκων ίδρυσε, υπό συνθήκες διωγμών, οικοτροφείο για Έλληνες μαθητές όλων των βαθμίδων για το οποίο κατήρτισε, σε συνεργασία με τους δασκάλους, αναλυτικά προγράμματα. Εξέδωσε το περιοδικό "Ο Άγγελος της Φιλαδέλφειας"

1914 Α' Παγκόσμιος Πόλεμος. Για να αλλοιώσουν την κατανομή των πληθυσμών, οι Τούρκοι μετέφεραν στην ενδοχώρα Έλληνες των παραλίων, υπό συνθήκες αφόρητης βίας. Ο Χρυσόστομος παρενέβη απειλώντας να καταγγείλει τις τουρκικές ωμότητές στην Δύση. Kαταδικάστηκε ερήμην εις θάνατον με κατασκευασμένες από τους Τούρκους κατηγορίες. Η εκτέλεση της ποινής απετράπη με παρέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων.

1918 Από τον Πατριάρχη Γερμανό Ε' εκλήθη συνοδικός στην Κωνσταντινούπολή Ως πρόεδρος της Επιτροπής Αποκατάστασης, περιόδευσε σε Θράκη και Μ. Ασία, κατέγραψε την έκταση των διωγμών κι έκανε διαβήματα προς την Ελληνική κυβέρνηση. Εξέδωσε το επιστημονικό θεολογικό περιοδικό "Νέος Ποιμήν".

1919 Κατά την Ελληνική προέλαση, μεσολάβησε στον Ύπατο Αρμοστή Στεργιάδη υπέρ των αμάχων Τούρκων αλλά και των εμπλεκομένων στους διωγμούς πασάδων, παρά τις σφαγές των Ελλήνων του Αϊδινίου, μεταξύ των οποίων και η άμεση οικογένειά του. Μετά την ανάκτηση του Αϊδινίου από τους Έλληνες, ως τοποτηρητής της εκεί Μητροπόλεως αγωνίστηκε για την ανασυγκρότηση της πόλης. Οργάνωσε τους αμάχους, που με δικό του επιτελικό σχέδιο απέκρουσαν, επί τρία ημερονύχτια, επίθεση Τσετών, μέχρι την άφιξη Ελληνικής βοήθειας.

1920 Για τη δράση του αυτή, του απενεμήθη ο Πολεμικός Σταυρός Γ' τάξεως, με πρόταση της Ι’ Μεραρχίας.

1922 Ανέλαβε τη Μητρόπολη Εφέσου. Διαβλέποντας τον κίνδυνο από τον κάματο του Ελληνικού στρατού και τις δραστηριότητες του Κεμάλ, άρχισε να εξοπλίζει τους αμάχους. Τον πρόλαβε όμως η υποχώρηση. Συνεργάστηκε με το Μητροπολίτης Σμύρνης στην περίθαλψη προσφύγων που συνέρεαν από παντού και βρισκόταν μαζί του όταν τον παρέλαβε η άμαξα του Νουρεντίν που τον οδήγησε στη σφαγή. Ενώ η Σμύρνη καιγόταν, έφθασε κυνηγημένος στο σπίτι του Άγγλου Ναυάρχου και τον έπεισε να διαθέσει πλοία για την απομάκρυνση των αμάχων, παρά τις αντίθετες εντολές που είχε άνωθεν. Επιβίβασε σε πλοία τους μισούς από τους Έλληνες ιερείς. Δυστυχώς, όταν επέστρεψε να παραλάβει τους υπολοίπους, τους βρήκε νεκρούς.

Δράση στην Ελλάδα

1922 Ως Αποκρισάριος του Πατριαρχείου στην Αθήνα αγωνίστηκε για την περίθαλψη των προσφύγων.

1923 Με εντολή της Ελληνικής Κυβέρνησης συνέταξε έκθεση για τις τουρκικές ωμότητες, την οποία χρησιμοποίησε ο Βενιζέλος για να ανατρέψει τους ισχυρισμούς των Τούρκων ότι δε βιαιοπράγησαν.

1924 Του προτάθηκε η μητρόπολη της υπό Ιταλική κατοχή Ρόδου. Αρνήθηκε λόγω απαράδεκτων όρων των Ιταλών. Ανέλαβε για λίγο τη Μητρόπολη Βεροίας-Ναούσης, όπου είχε πολύπλευρη δράση και μετετέθη στην νεοσύστατη Μητρόπολη Φιλίππων & Νεαπόλεως. Ο λαός της Καβάλας, ανάμεσά τους παλαιοί του σύντροφοι Μακεδονομάχοι, τον υποδέχτηκε με ενθουσιασμό. Στην περιοχή βρίσκονταν 45000 πρόσφυγες που για την περίθαλψή τους κινητοποίησε ιδρύματα κι οργανισμούς. Στάθηκε συμπαραστάτης κι οδηγός όλων. Ίδρυσε τη Χριστιανική Εστία όπου οργάνωσε ένα ενεργό μορφωτικό κέντρο, με αίθουσες διαλέξεων, βιβλιοθήκη, σύγχρονα εποπτικά μέσα, σχολή ιεροψαλτών κλπ. Έκανε ομιλίες και κάλεσε διακεκριμένους επιστήμονες για διαλέξεις. Έχτισε ναούς, σχολεία, οικοτροφεία γηροκομεία ενώ παράλληλα ασχολήθηκε με τη συγγραφή επιστημονικών έργων κι εξέδωσε το περιοδικό "Ο Απόστολος Παύλος".

1940 Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Πρωτοστάτησε στην ενίσχυση του μετώπου και οργάνωσε στα μετόπισθεν τάγματα εθελοντών. Το "Παράρτημα Πληροφοριών & Διευκολύνσεων" της Μητρόπολης βοήθησε οικογένειες στρατευμένων. Περιόδευσε σε χωριά και μονάδες στρατού που ξεκινούσαν για το μέτωπο και παρενέβη για την σωτηρία νεαρών στρατιωτών από εκτελεστικό απόσπασμα. Ως πρόεδρος του Ερυθρού Σταυρού Καβάλας, είχε φροντίσει εγκαίρως για την εκπαίδευση εθελοντριών που πλαισίωσαν πολεμικά νοσοκομεία.

1941 Με τη γερμανική κατάκτηση ήρθαν στη Μακεδονία παλαιοί Κομιτατζήδες που δημιούργησαν καθεστώς τρομοκρατίας και υπήγαγαν τις περιοχές σε Βουλγαρικές Μητροπόλεις. Αρνήθηκε να φύγει, αλλά πείστηκε ότι θα ήταν πιο χρήσιμος στην Αθήνα. Στην Καβάλα τοποθετήθηκε Βούλγαρος αρχιερατικός επίτροπος. Κάθε τι που θύμιζε Ελληνική διοίκηση καταστράφηκε. Από την Αθήνα βοήθησε τους ιερείς του και φρόντισε για το σταμάτημα της βίαιης αλλαγής της υπηκοότητας του πληθυσμού. Μετείχε στη σύνοδο που επανέφερε τον εξόριστο Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό και συχνά χρησιμοποιήθηκε λόγω της γλωσσομάθειάς και της διπλωματικής του εμπειρίας, σε επιτυχείς αποστολές προς τις αρχές κατοχής. Διετέλεσε πρόεδρος της Εθνικής Οργάνωση Χριστιανικής Αλληλεγγύης (ΕΟΧΑ), με πρωταγωνιστές εθελοντές, 2000 μόνο στην Αθήνα, που βοήθησαν απόρους, φυλακισμένους και πεινασμένα παιδιά. Βοήθησε ενεργά τις αντιστασιακές οργανώσεις. Ειδοποιημένος από ανώνυμο τηλεφώνημα για επικείμενη έρευνα της Γκεστάπο, πρόφθασε να κρύψει τα ενοχοποιητικά στοιχεία αλλά έμεινε έκτοτε υπό συνεχή παρακολούθηση.

1944 Με την απελευθέρωση επέστρεψε στην Μητρόπολή του, όπου βρήκε τα πάντα κατεστραμμένα και λεηλατημένα. Αρχεία, βιβλία, πολύτιμα αντικείμενα, εικόνες. Τη Χριστιανική Εστία εντελώς κατεστραμμένη, ιερείς διωγμένους και κάποιους νεκρούς. Ξανάχτισε κι ενθάρρυνε. Η Μητρόπολη ήταν ανοιχτή για όλους.

1953 Στην Μητρόπολη Φιλίππων & Νεαπόλεως προσαρτήθηκε η Θάσος. Καλύφθηκαν τα κενά σε ιερείς που άφησε η κατοχή. Δίπλα στους ναούς έχτισε κατοικίες για τους εφημέριους κι έξω από την Καβάλα, το μοναστήρι του Αγίου Σίλα. Στις ενορίες οργανώθηκαν ευκίνητες δραστήριες ομάδες οι Αδελφότητες. Μία από αυτές ενήργησε να χτιστεί παρεκκλήσιο στις φυλακές Καβάλας και βοηθούσε τους αποφυλακιζόμενους. Κάλυπταν τα έξοδα απόρων επιτόκων ενώ αδελφές του Ερυθρού Σταυρού περιέθαλπαν γέροντες.

1954 Οργάνωσε στην Καβάλα συλλαλητήριο για την Κύπρο όπου εκφώνησε ενθουσιώδη λόγο.

1958 Στην ΙΓ' σύνοδο της Ιεραρχίας έκανε εισήγηση για την Οικουμενική Κίνηση και για τους Ρόταρυ.

1960 Με πρωτοβουλία εκπροσώπων του λαού, εορτάστηκαν στην Καβάλα τα 50 χρόνια Αρχιεροσύνης του. Παρευρέθηκαν εκπρόσωποι Ορθοδόξων Εκκλησιών, Μητροπολίτες, Υπουργοί, Βουλευτές, πλήθος κόσμου. Του απενεμήθησαν μετάλλια και παράσημα. Ο Δήμος ονόμασε μία λεωφόρο «Μητροπολίτου Χρυσοστόμου»

1961 Προήδρευσε στην Α' Πανορθόδοξη Συνάντηση της Ρόδου για τον καθορισμό των θεμάτων της Μεγάλης Συνόδου της Εκκλησίας λόγω της πλούσιας σχετικής διεθνούς εμπειρίας του (Οικουμενικό Πατριαρχείο 1918, Αλεξάνδρεια 1928, Φανάρι 1959, Μόσχα, Βουλγαρία, Βελιγράδι, Ελσίνκι).

Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος

1962 Εξελέγη σχεδόν παμψηφεί από την Σύνοδο της Ιεραρχίας Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος, μετά τον θάνατο του Αρχιεπισκόπου Θεοκλήτου και την παραίτηση του διαδόχου του, Ιακώβου, για να ηγηθεί μίας Εκκλησίας σε δεινή κατάσταση. Την εκλογή υποδέχτηκε ο λαός με παραλήρημα χαράς και με κραυγές "Άξιος". 

Ο τύπος αναφέρθηκε με ενθουσιασμό τον καινούριο Αρχιεπίσκοπο. Στον ενθρονιστήριο λόγο του αναφέρθηκε στους κρίσιμους τομείς της εκκλησίας: Μόρφωση, μισθοδοσία, συνταξιοδότηση κλήρου. Σχέση Ορθοδόξου & ξένων Εκκλησιών. Ένωση των Εκκλησιών. Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών. Καταστατικός Χάρτης Εκκλησίας. Διεύρυνση έργου Αποστολικής Διακονίας. Οικοδόμηση Συνοδικού Μεγάρου. Εξασφάλιση του υπερ100ετους αρχείου της Εκκλησίας. Εφημεριακό. Κατηχητικά. Ανάπτυξη του ΟΔΕΠ. Εκκλησιαστικό Κτηματολόγιο. Βυζαντινή μουσική στους ναούς. Εκσυγχρονισμός κηρυγμάτων. Τυποποίηση εκκλησιαστικών τελετών Κατάρτιση Μοναστηριακών κανονισμών. Οργάνωση υπηρεσιών Συνόδου-Ιεραρχίας. Ταξινόμηση-Διατήρηση αρχείου της Συνόδου. Νομοθεσία Εκκλησιαστικών Δικαστηρίων. Κωδικοποίηση Ιερών Κανόνων της Εκκλησίας. 

Το αρχιεπισκοπικό του έργο υπήρξε πολύπλευρο παρότι η πολιτική κρίση και το Απριλιανό πραξικόπημα εμπόδισαν την ολοκλήρωση του. Αφορούσε: Τη διοίκηση της Εκκλησίας: Ενέργειες για θέσπιση Νέου Καταστατικού Χάρτη. Ενεργοποίηση εκκλησιαστικών οργανισμών. Δραστηριοποίηση της Ιεράς Συνόδου για διάφορα θέματα. Εκλογή μητροπολιτών. Τα εφημεριακά προβλήματα: Μικρή βελτίωση μισθών, εξασφάλιση υγειονομικής περίθαλψης των ιερέων. Ποιμαντικές ενασχολήσεις: Χωρισμός των Ναών σε τομείς, με επικεφαλής βοηθούς Επισκόπους. Τήρηση λειτουργικής τάξης και παράδοσης. Προσωπική επίσκεψη σε όλους τους ναούς. Επαναφορά της βυζαντινής μουσικής στις ακολουθίες. Φιλανθρωπικό έργο. Επισκέψεις σε φυλακές και ιδρύματα. Εορτασμός της Χιλιετηρίδας του Αγίου Όρους και μεταφορά στην Αθήνα της Εικόνος "Άξιον Εστί" και του Τιμίου Ξύλου. 

Αγώνες για την Ορθοδοξία: Διαφωνία με τον Πατριάρχη Αθηναγόρα για την εσπευσμένη και χωρίς προηγούμενη συνεννόηση με την Ελληνική Εκκλησία αποστολή παρατηρητών στην Β' Σύνοδο του Βατικανού 1967. 

Εκδιώχθηκε πραξικοπηματικά από τη Στρατιωτική Κυβέρνηση της 21ης Απριλίου και τα Ανάκτορα κι εξαναγκάστηκε να παραμείνει στο Νοσοκομείο του Ερυθρού Σταυρού για ένα τρίμηνο χωρίς να είναι ασθενής. Στο διάστημα αυτό νομοθετήθηκε όριο ηλικίας και κηρύχθηκε, ζώντος του Αρχιεπισκόπου, ο Θρόνος εν Χηρεία. Ο Χρυσόστομος, χωρίς να παραιτηθεί, ιδιώτευσε έκτοτε μέχρι τον θάνατό του ως Πρώην Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος ενώ χρέη Αρχιεπισκόπου εκτελούσε ο μέχρι τότε Πρωθιερέας των Ανακτόρων Ιερώνυμος Κοτσώνης.

1968 Ο Χρυσόστομος πέθανε μετά ολιγοήμερη ασθένεια, στις 9 Ιουνίου, Κυριακή της Πεντηκοστής.


Σὲ ἑπόμενη ἀνάρτηση θὰ ἀναφερθοῦμε ἐκτενέστερα σχετικὰ μὲ τὴν δράση του στὸν μακεδονικὸ ἀγώνα καὶ τὸν θάνατό του!

 [Πηγὴ]http://www.hellenicaworld.com/Greece/Religion/gr/ArchiepiskoposChrysostomosII.html

«Τριβέλι Πᾶνος»