ΜΟΝΑΔΙΚΟ! Φτώχεια – Κοινωνικό Ἐκρηκτικό καί Μέσον Κυριαρχίας!

 

Από τον TILO GRÄSER 

6 Φεβρουαρίου 2023

Εκατομμύρια άνθρωποι στήν ("ευημερούσα"...) Γερμανία, ζουν σε συνθήκες φτώχειας! 

Ο αριθμός τους αυξάνεται, όπως δείχνουν πρόσφατες εκθέσεις και αναλύσεις. " υπεύθυνη πολιτική δεν κάνει τίποτα γι' αυτό, αλλά επιδεινώνει την κατάσταση των πληγέντων.

13,8 εκατομμύρια άνθρωποι στη Γερμανία θεωρούνται φτωχοί – δηλαδή το 16,6% των περισσότερων από 84 εκατομμυρίων Γερμανών πολιτών. Τον Ιούνιο του 2022, η Paritätische Wohlfahrtsverband επέστησε την προσοχή σε αυτό στην τρέχουσα «έκθεση για τη φτώχεια» (https://www.nationale-armutskonferenz.de/). Εκείνοι που έχουν λιγότερο από το 60 τοις εκατό του διάμεσου εισοδήματος θεωρείται επίσημα ότι επηρεάζονται ή απειλούνται από τη φτώχεια. Το όριο αυτό είναι σήμερα 1.148 ευρώ το μήνα για τους ανύπαντρους ανθρώπους σε αυτή τη χώρα. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στον ιστότοπο της Εθνικής Διάσκεψης για τη Φτώχεια (NAC): www.nationale-armutskonferenz.de (https://www.wsi.de/de/faust-detail.htm?sync_id=HBS-008464).

Η «Έκθεση για τη Φτώχεια 2022» επισημαίνει ότι «καταγράφηκε ασυνήθιστη αύξηση της φτώχειας μεταξύ των εργαζομένων, ειδικά των αυτοαπασχολούμενων (από 9 σε 13,1%), οι οποίοι υπέστησαν μεγάλες οικονομικές απώλειες κατά τη διάρκεια της πανδημίας». Επιπλέον, υπάρχει «κορύφωση φτώχειας» μεταξύ των συνταξιούχων (17,9%) και των παιδιών και των νέων (20,8%).

Η εξέλιξη έχει ενταθεί ως αποτέλεσμα της κρίσης του κορωνοϊού, όπως εξήγησε ο διευθύνων σύμβουλος της ένωσης Ulrich Schneider στα τέλη Ιουνίου 2022: «Ποτέ στο παρελθόν δεν είχε μετρηθεί υψηλότερη τιμή με βάση την επίσημη απογραφή και ποτέ άλλοτε η φτώχεια δεν εξαπλώθηκε τόσο γρήγορα τον τελευταίο καιρό όσο κατά τη διάρκεια της πανδημίας». 

Η κρίση του κορωνοϊού έπληξε κυρίως τους ανθρώπους χωρίς απασχόληση που υπόκεινται σε εισφορές κοινωνικής ασφάλισης, τους υπο-απασχολούμενους και τους μικρούς αυτοαπασχολούμενους «σημαντικά». Αυτό μπορεί επίσης να διαβαστεί στην τρέχουσα «Έκθεση Διανομής» του Ινστιτούτου Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών (WSI) του Ιδρύματος Hans Böckler, που συνδέεται με την ένωση, που δημοσιεύθηκε τον Νοέμβριο του 2022 (https://www.wsi.de/de/faust-detail.htm?sync_id=HBS-008464).

Σύμφωνα με την «έκθεση για τη φτώχεια», υπάρχουν περιφερειακές διαφορές που καθιστούν σαφή την κοινωνική διαίρεση στη Γερμανία. 

Το Σλέσβιχ-Χόλσταϊν, το Βρανδεμβούργο, η Βάδη-Βυρτεμβέργη και κυρίως η Βαυαρία θα «ξεχώριζαν θετικά». 

Αντίθετα, πέντε ομοσπονδιακά κρατίδια είχαν ποσοστά φτώχειας άνω του μέσου όρου: Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία, Θουριγγία, Σαξονία-Άνχαλτ, Βερολίνο και Βρέμη, «πολύ πίσω με ποσοστό φτώχειας 28 τοις εκατό». 

Και: «Νο 1 προβληματική περιοχή όσον αφορά την πολιτική για τη φτώχεια» παραμένει η περιοχή του Ρουρ, το μεγαλύτερο αστικό κέντρο της Γερμανίας με 5,8 εκατομμύρια κατοίκους. 

Στην πρώην βιομηχανική καρδιά της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, σύμφωνα με την έκθεση, σήμερα πάνω από το ένα και το ένα πέμπτο ζει σε συνθήκες φτώχειας.

Χρήσιμη συζήτηση

Το όριο του 60 τοις εκατό διασφαλίζει επανειλημμένα ότι ο ρόλος αυτής της λεγόμενης σχετικής φτώχειας στη Γερμανία, μία από τις πλουσιότερες χώρες στον κόσμο, αμφισβητείται ή παρουσιάζεται ως όχι τόσο σοβαρός. 

Η σύγκριση με την κατάσταση των ανθρώπων σε άλλα μέρη του κόσμου που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας συχνά χρησιμοποιείται καταχρηστικά.

«Για τους πολιτικούς ηγέτες, έχει φυσικά μια εφησυχαστική επίδραση και τους ανακουφίζει εάν το φαινόμενο βρίσκεται αποκλειστικά σε αναπτυσσόμενες χώρες», δήλωσε ο διάσημος ερευνητής φτώχειας Christoph Butterwegge τον Αύγουστο του 2021 στο περιοδικό «Ossietzky» (https://www.ossietzky.net/artikel/armut-in-einem-reichen-land/).  Σε αυτό, αναφέρθηκε σε όσους πλήττονται από ακραία ή υπαρξιακή φτώχεια στη Γερμανία, ο αριθμός των οποίων αυξάνεται επίσης: 

«Άνθρωποι χωρίς διαμέρισμα και άστεγοι, εντελώς εξαθλιωμένοι τοξικομανείς, "παιδιά του δρόμου", που είναι κυρίως άστεγοι νέοι, ασυνόδευτοι ανήλικοι πρόσφυγες, αλλοδαποί της ΕΕ χωρίς δικαιώματα κοινωνικών παροχών και "παράνομοι", οι οποίοι περιγράφονται καλύτερα ως παράνομοι μετανάστες».

Ο κύριος Butterweg εξήγησε τι σημαίνει σχετική φτώχεια, η οποία αναφέρεται στον «πλούτο που την περιβάλλει και στον πλούτο που την παράγει». 

Αυτό επηρεάζει «εκείνους που ικανοποιούν τις βασικές τους ανάγκες, αλλά μπορούν να αντέξουν οικονομικά μόνο τα απολύτως απαραίτητα και, λόγω έλλειψης οικονομικών πόρων, δεν μπορούν ή δεν μπορούν να συμμετάσχουν επαρκώς στην κοινωνική ζωή». 

Ο κοινωνικός ερευνητής έχει δημοσιεύσει αρκετά βιβλία σχετικά με το θέμα. 

Ξεκαθάρισε ότι δεν ήταν η συμπεριφορά των πληγέντων που ήταν η αιτία. Αντίθετα, ο αποφασιστικός παράγοντας είναι «οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες στις οποίες (πρέπει να) ζουν. 

Σε μια κοινωνία τόσο πλούσια όσο η δική μας, η φτώχεια δεν είναι θεόδοτη ή φυσική, αλλά τελικά συστημική, δηλαδή εξαρτάται από τις υπάρχουσες σχέσεις ιδιοκτησίας, εξουσίας και κυριαρχίας».

Τριπλός αποκλεισμός

Σε ένα άρθρο στο "Süddeutsche Zeitung" τον Ιούλιο του 2022 (https://www.sueddeutsche.de/projekte/artikel/kultur/ein-haufen-elend-wer-kuemmert-sich-um-zunehmende-armut-e394867/), ο ερευνητής της φτώχειας έγραψε: «Οι φτωχοί υπόκεινται σε τριπλό αποκλεισμό στην κοινωνία μας: Για οικονομικούς λόγους, συχνά στερούνται τα διαρκή καταναλωτικά αγαθά και τις προσωπικές υπηρεσίες που θεωρούνται φυσιολογικά για τους υλικά καλύτερα. 

Οι κοινωνικές τους σχέσεις υποφέρουν από τη δυσαρέσκεια εναντίον διακρίσεων αποκαλώντας τους ως «Hartzer» (συντομευμένο και υποτιμητικό για να περιγράψει άτομο που λαμβάνει επίδομα ανεργίας (Hartz IV)), του «Drückeberger» (λιποτάκτης, φυγόπονος) ή του «Faulenzer» (τεμπέλης), την οποία τα ταμπλόιντ μέσα ενημέρωσης και οι ιδιωτικοί ραδιοτηλεοπτικοί φορείς διέδωσαν σκόπιμα μεταξύ της πλειοψηφίας του πληθυσμού. 

Πολιτικά, δεν μπορούν να διεκδικήσουν τα συμφέροντά τους, αλλά συνήθως δεν έχουν καμμία επιρροή στην κρατική δράση, η οποία είναι πατριαρχική στην καλύτερη περίπτωση και καταπιεστική στη χειρότερη».

Ο Butterwegge κατέστησε πρόσφατα σαφές σε αρκετές συνεντεύξεις και συνεισφορές ότι η φτώχεια «διεισδύει όλο και περισσότερο στο κέντρο της κοινωνίας». 

Αυτό ανακοινώνεται και από την ήδη αναφερθείσα τρέχουσα «Αναφορά Διανομής» του WSI. Σύμφωνα με τη μελέτη, μεταξύ 2010 και 2019, το οικονομικό χάσμα μεταξύ των νοικοκυριών που βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας και των μέσων αμειβόμενων αυξήθηκε κατά το ένα τρίτο. 

Η εισοδηματική ανισότητα έχει επίσης φτάσει σε νέο υψηλό.

Ακόμη και πριν από την κρίση του κορωνοϊού, ο αριθμός των φτωχών ανθρώπων είχε αυξηθεί, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του WSI. Στη δεκαετία του 2010, για παράδειγμα, όταν η οικονομική ανάπτυξη ήταν γενικά καλή, το ποσοστό φτώχειας αυξήθηκε από 14,3 σε 16,8 τοις εκατό. 

Και: «Το ποσοστό των πολύ φτωχών ανθρώπων που είχαν λιγότερο από το 50 τοις εκατό του διάμεσου εισοδήματος στη διάθεσή τους αυξήθηκε από 7,9 σε 11,1 τοις εκατό κατά την ίδια περίοδο». Αυτό σημαίνει περισσότεροι από οκτώ εκατομμύρια άνθρωποι σε μία από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου.

Εκτός από την κρίση του κορωνοϊού, η τρέχουσα πολιτική σε σχέση με τον πόλεμο στην Ουκρανία επιδεινώνει την κατάσταση των φτωχών ανθρώπων, σύμφωνα με το WSI. 

Ειδικότερα, τα νοικοκυριά που βρίσκονται στο κάτω μέρος της εισοδηματικής ιεραρχίας θα πληγούν σοβαρά από τις υψηλές τιμές της ενέργειας και τον πληθωρισμό.

 

Πολλαπλές συνέπειες

Ο ψυχολόγος Georg Rammer, όπως και ο κοινωνικός ερευνητής Butterwegge, έχει προειδοποιήσει εδώ και καιρό για τις ατομικές και κοινωνικές συνέπειες και έγραψε το 2018 στο περιοδικό "Ossietzky": (https://archiv.ossietzky.net/1-2018&textfile=4218) "Η φτώχεια ξεδιπλώνει την καταστροφική της δύναμη σε σχέση με την κατάφωρη ανισότητα. 

Αυτό αρρωσταίνει τους ανθρώπους και τις κοινωνίες – αυτό είναι γνωστό και αποδεδειγμένο από αμέτρητες μελέτες». Σύμφωνα με τον Rammer, η φτώχεια και η ανισότητα σημαίνουν συστηματική μειονεξία όχι μόνο από υλική άποψη, αλλά και από κοινωνική και συναισθηματική άποψη.

«Ο κατώτατος μισθός και το Hartz IV, η μικρο-απασχόληση, η προσωρινή εργασία κ.λπ., δεν επιτρέπουν μια αξιοπρεπή ζωή. 

Για τους πληγέντες, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να τα βγάλουν πέρα χωρίς τις αυτονόητες πτυχές της καθημερινής ζωής και να αποκλείονται από πολλές δυνατότητες». Φτώχεια σημαίνει μόνιμο άγχος, συνεχές ψυχικό στρες στις οικογένειες και δεν επιτρέπει μια αυτοκαθοριζόμενη ζωή. Οι συνέπειες είναι συχνά φόβος, ντροπή, αισθήματα ενοχής, κατάθλιψη, απόσυρση. 

Οι κοινωνικές αιτίες θα εξατομικεύονταν.

Ο Rammer υπενθύμισε ότι ήδη από το 1999, ο κοινωνικός γιατρός Gerhard Trabert απαρίθμησε τις ασθένειες που εμφανίζονται συχνότερα λόγω φτώχειας: καρδιακές παθήσεις, εγκεφαλικό επεισόδιο, καρκίνο, στομαχικές και ηπατικές παθήσεις, άγχος, κατάθλιψη, ατυχήματα, ασθένειες της πέψης, αναπνευστική οδός, διαταραχές ύπνου και εμμήνου ρύσεως, πονοκεφάλους και πόνο στην πλάτη. 

Οι απόπειρες αυτοκτονίας είναι έως και 20 φορές συχνότερες μεταξύ των ανέργων από ό,τι μεταξύ συγκρίσιμων ομάδων εργαζομένων. 

«Ως αποτέλεσμα, το προσδόκιμο ζωής είναι οκτώ έως έντεκα χρόνια χαμηλότερο για τους φτωχούς από ό, τι για τους πλούσιους». 

Η ψυχολόγος αναφέρθηκε επίσης στις κοινωνικές και συναισθηματικές συνέπειες για τα παιδιά: «Η φτώχεια και οι συνέπειές της 'κληρονομούνται'».

Όπως ο ερευνητής για τη φτώχεια Butterwegge και η «έκθεση για τη φτώχεια» του Paritätischer Wohlfahrtsverband, η τρέχουσα «έκθεση διανομής» του WSI επισημαίνει μια άλλη συνέπεια: οι φτωχοί έχουν λιγότερη εμπιστοσύνη στις ενέργειες των πολιτικών παραγόντων. 

«Εδώ αρχίζουν να κλονίζονται τα θεμέλια της δημοκρατικής μας συνύπαρξης», λένε οι συγγραφείς.

 «Όλα αυτά εκλαμβάνονται ως απειλή όχι μόνο από τους ίδιους τους φτωχούς, αλλά και από ολόκληρο τον πληθυσμό: το 70% των Γερμανών δηλώνουν ότι φοβούνται την αύξηση του κοινωνικού διχασμού».

Επιδεινούμενη κατάσταση

Για χρόνια, ο Butterwegge επέκρινε τους Γερμανούς πολιτικούς για την αδράνειά τους απέναντι στα υψηλά ποσοστά φτώχειας. 

Στη «Süddeutsche Zeitung» έγραψε ότι οι πολιτικοί ηγέτες στη Γερμανία σε σχέση με τον πόλεμο στην Ουκρανία επιδείνωσαν την κατάσταση των πληγέντων: 

Τα καθιερωμένα κόμματα και το κοινό (των μέσων ενημέρωσης) της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας είχαν ενδιαφερθεί περισσότερο για τους Ουκρανούς πρόσφυγες παρά για τους ντόπιους άστεγους. 

Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα καταφύγια έκτακτης ανάγκης έχουν ακόμη εκκενωθεί επειδή οι φορείς εκμετάλλευσης τέτοιων εγκαταστάσεων λαμβάνουν περισσότερα χρήματα εάν φιλοξενήσουν Ουκρανούς πρόσφυγες. 

«Και την ώρα, που αρκετές εκατοντάδες φτωχοί άνθρωποι βρίσκονται στήν ΦΥΛΑΚΗ, επειδή δεν μπορούσαν να πληρώσουν το πρόστιμο για τη "διαφυγή ναύλων", επιτράπηκε στους ΟΥΚΡΑΝΟΥΣ να χρησιμοποιούν ΔΩΡΕΑΝ τα ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ». (!!!!!!!!!!!!!!!)

Ο κοινωνικός ερευνητής προειδοποίησε: 

«Αυτό δημιουργεί προκαταλήψεις και δυσαρέσκεια εναντίον ανθρώπων που χρειάζονται επίσης βοήθεια. 

Όπως και κατά τη διάρκεια της "προσφυγικής κρίσης" του 2015/16, ο κίνδυνος του ρατσισμού αυξάνεται, ο οποίος τελικά μπορεί να εντοπιστεί στον ανταγωνισμό μεταξύ μη προνομιούχων πληθυσμιακών ομάδων». 

Για τα δεξιά λαϊκιστικά κινήματα, οργανώσεις και κόμματα θα ήταν βούτυρο στο ψωμί τους, «ερμηνεύοντας τη δημαγωγική προπαγάνδα τους ως αποτέλεσμα των μηχανορραφιών μιας διεφθαρμένης 'ελίτ' και ενός κύματος μετανάστευσης στα γερμανικά κοινωνικά συστήματα».

Ο Butterwegge είναι ένας από εκείνους τους κοινωνικούς επιστήμονες που δηλώνουν σαφώς ότι "οι οικονομικές δομές, οι σχέσεις ιδιοκτησίας και οι μηχανισμοί διανομής της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας πρέπει να αμφισβητηθούν θεμελιωδώς" εάν θέλουμε πραγματικά να καταπολεμήσουμε τη φτώχεια. 

Διαμαρτύρονται ότι η φτώχεια και η ανισότητα έχουν αυξηθεί ως αποτέλεσμα της πανδημίας. 

Δυστυχώς όμως αρνούνται να αναγνωρίσουν και να κατονομάσουν ότι η πολιτική στην κρίση του κορωνοϊού και ο εσκεμμένος φόβος του ιού Sars-Cov-2 προέκυψε από τις ίδιες ακριβώς συνθήκες και συμφέροντα. 

Για παράδειγμα, δεν έχουν την ένδειξη ότι είναι ιός, αλλά οι ίδιες δυνάμεις ευθύνονται για την αυξανόμενη φτώχεια και την επιδεινούμενη πολιτική για τον κορωνοϊό. 

Με αυτόν τον τρόπο, διαθέτουν τα αναλυτικά εργαλεία για τέτοια ευρήματα.

Απαιτούμενα μέσα ισχύος

Το 2009, ο Butterwegge είχε γράψει ξεκάθαρα στο περιοδικό "Ossietzky": "Η φτώχεια είναι επιθυμητή!" (https://archiv.ossietzky.net/14-15-2009&textfile=674) 

Προκύπτει "όχι παρά τον πλούτο αλλά μέσω του πλούτου". 

Η φτώχεια είναι ένα δομικό χαρακτηριστικό και λειτουργικό στοιχείο μιας καπιταλιστικής κοινωνίας της αγοράς που υποτάσσει σχεδόν όλους τους τομείς της ζωής στο ανταγωνιστικό παράδειγμα και τα νεοφιλελεύθερα μοντέλα.

«Η φτώχεια είναι απαραίτητη για τη διατήρηση των υφιστάμενων σχέσεων εξουσίας και κυριαρχίας, καθώς διατηρεί υπό έλεγχο τόσο τους άμεσα επηρεαζόμενους, τους ανέργους όσο και τους εργαζόμενους. 

Η φτώχεια χρησιμεύει ταυτόχρονα ως πολιτικό-ιδεολογικό μέσο πίεσης, υλικό όργανο πειθάρχησης και κοινωνικής απειλής: 

δείχνει σε εκείνους τους ανθρώπους που είναι φτωχοί ότι η ικανότητα ή η προθυμία τους να αποδώσουν δεν ήταν επαρκής για να εδραιωθούν και δείχνει σε εκείνους τους ανθρώπους που δεν είναι φτωχοί ότι πρέπει να παραμείνουν πιστοί για να μην συντριβούν».

Είναι οι ίδιες πολιτικές που δημιουργούν φτώχεια και βάζουν την κοινωνία σε κράτη σοκ όπως η κρίση του κορωνοϊού. 

Η ψυχολόγος Rammer έγραψε το 2018: 

«Οι κρατικές στατιστικές δεν χρησιμεύουν ως βάση για την καταπολέμηση της φτώχειας, αλλά ως αποτρεπτικός παράγοντας. Εκτός από τον φόβο των πολιτών για την τρομοκρατία, ο φόβος της κοινωνικής παρακμής θα πρέπει να έχει αποτέλεσμα· στο βάθος κρύβεται ο φόβος της φτώχειας στα γηρατειά και το αίσθημα ενοχής για το ότι δεν είναι σε θέση να προσφέρει στα παιδιά ένα καλό εισόδημα διαβίωσης. 

Ο φόβος συνδέεται με την ντροπή: η διαβόητη επίρριψη ευθυνών στους φτωχούς ότι οι ίδιοι είναι η αιτία της δυστυχίας τους έχει εσωτερικευτεί από πολλούς από αυτούς που επλήγησαν».

Η ταπείνωση και η προσωπική υποτίμηση, η καταστροφή της αυτοπεποίθησης είναι σκόπιμες «παράπλευρες απώλειες» – καθώς και η αποδυνάμωση των συνδικάτων, σύμφωνα με την Rammer. 

Η φτώχεια και η ανισότητα δρουν ως βία και αντιστοιχούν στη συστηματική σωματική βλάβη. «Καταστρέφουν την αυτοπεποίθηση, αποτυγχάνουν στη συμπόνια και τον σεβασμό και αποστραγγίζουν την ενέργεια της ζωής». 

Η ψυχολόγος τόνισε: «Η καταπολέμηση της καταπίεσης και της εκμετάλλευσης απαιτεί αυτοπεποίθηση, χειραφέτηση και εξέγερση των πληγέντων. Μια τέτοια ταξική πάλη δεν είναι προβλέψιμη».

Τέσσερα χρόνια αργότερα, δεν υπάρχει τίποτα να προσθέσω. Η «Εθνική Διάσκεψη για τη Φτώχεια» (NAK) δήλωσε τον Νοέμβριο του 2022 (https://www.nationale-armutskonferenz.de/2022/11/24/armutskonferenz-zum-buergergeld-kompromiss-falschinformationen-haben-mit-der-lebensrealitaet-von-in-armut-lebenden-nichts-zu-tun/):  «Οι σκληρές διακρίσεις και το branding των κοινωνικά αποκλεισμένων ατόμων, που υποφέρουν ιδιαίτερα από την τρέχουσα κρίση», είχαν έρθει στο προσκήνιο με τα νέα «χρήματα των πολιτών».