ΜΟΝΑΧΟΣ ΝΕΟΦΥΤΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΑΤΗΣ: Ριζουχία (Διάλογος γιά τήν γλῶσσα) - (Μέρος 1ον)

ΜΟΝΑΧΟΣ ΝΕΟΦΥΤΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΑΤΗΣ
ΜΕΡΟΣ 1ον

«Κάτω τά χέρια ἀπό τή Ρωσσική  γλῶσσα». Μ' αὐτά τά λόγια ὁ Στάλιν ἀπεστόμωσε στήν ἐποχή του ὅσους τοῦ ἐζητοῦσαν νά ἁπλοποιήσουν καί ἀλλοιώσουν τήν Ρωσσική γλῶσσα καί ἀλφάβητό της.

Οἱ ὀπαδοί τοῦ σοσιαλισμοῦ καί θαυμαστές τοῦ Στάλιν στήν Ἑλλάδα ἐνήργησαν στήν περίπτωση τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης ἀντίθετα ἀπ' ὅ,τι αὐτός ἔπραξε γιά μιά γλῶσσα δευτερογενῆ, δηλαδή γεννημένη ἀπό τήν πρωτογενῆ ἑλληνική γλῶσσα, πρίν ἀπό 1000 χρόνια περίπου. Κατήργησαν τό πατροπαράδοτο τονικό σύστημα καί ἐφήρμοσαν τό μονοτονικό, τό 1981. Οἱ ὀπαδοί τῆς κεφαλαιοκρατίας, βέβαια, δέν πᾶνε πίσω. Τό 1976 κατήργησαν διά νόμου τήν καθαρεύουσα καί ἔθαψαν τήν λογία Παράδοση. Οἱ δικτάτορες τῆς 21^ης Ἀπριλίου 1967 προηγουμένως διά νόμου κατήργησαν τήν δημοτική καί ἐφήρμοσαν τήν καθαρεύουσα. Καί πάει λέγοντας…

Κι ὅλα αὐτά ἐγίνονταν στό παρελθόν γιά τήν μόρφωση τοῦ λαοῦ, γιά πρόοδο καί εὐημερία. Ὅμως, ὕστερα ἀπ’ ὅλες αὐτές τίς ρυθμίσεις στόν χῶρο τῆς γλώσσης καί γενικά τῆς Παιδείας, ἐφθάσαμε σέ μιά ἀκαταστασία. Οἱ ὑγιεῖς ἀντιδράσεις δέν βρῆκαν ἀνταπόκριση. Ὅμως, δέν ἐπῆγαν καθόλου χαμένες. Προβλημάτισαν πολλούς,, πού ζητοῦν νά γίνει διόρθωση τῶν λαθῶν τοῦ παρελθόντος.

Μιά ἀντίδραση πρός αὐτήν τήν κατεύθυνση εἶναι καί ὁ ἀκολουθῶν διάλογος μεταξύ δύο ἁγιορειτῶν πατέρων, ὅπου ὁ ἕνας ἐρωτᾶ καί ὁ ἄλλος ἀπαντᾶ.

Σκοπός τοῦ διαλόγου εἶναι νά πεῖ ὅτι ὅλοι μας πρέπει νά σεβόμαστε καί νά ἐκτιμοῦμε τίς ὁποιεσδήποτε ἐθνικές γλῶσσες καί νά προσπαθοῦμε νά τίς ὑπερβοῦμε ἐν Πνεύματι Ἁγίω διά τῆς σιωπῆς.

Στήν περίπτωση δέ τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης πρέπει ἡ Βουλή τῶν Ἑλλήνων, ἐκτιμώντας τήν γλῶσσα, νά διορθώσει τά λάθη τοῦ παρελθόντος ὡς ἑξῆς, κατά τήν ταπεινή μας γνώμη :

α) Νά ψηφίσει ἕνα, προσθετέο στό Ἑλληνικό Σύνταγμα τοῦ 1975, ἄρθρο, τό ὁποῖο θά εἶναι οὐσιῶδες καί ἀνεξάλειπτο, πού νά ἔχει ὡς κύριο νόημα τά ἑξῆς :

«Ἀπαγορεύεται στόν ὁποιονδήποτε ἄρχοντα ἤ ἀρχόμενο Ἕλληνα πολίτη νά ἀλλοιώνει, νά μεταρρυθμίζει ἄκριτα ἤ νά ἀλλάζει τήν ἑλληνική γλῶσσα καί τό ἀλφάβητό της. Τό μονοτονικό σύστημα καί τό λατινικό ἀλφάβητο δέν ἐκφράζουν τήν ἑλληνικότητά μας. Ἐν χρήσει δημοσίως στήν Ἑλλάδα ὑπάρχουν ὅλες οἱ φάσεις τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας μέ προτίμηση τήν δημοτική, ἐμπλουτισμένη ἀπό τήν λογία παράδοση».

β) Ἄν ὑποθέσουμε ὅτι δέν γίνεται ἀποδεκτή ἡ λύση αὐτή ἀπό τήν Ἐθνική Ἀντιπροσωπεία, τότε προτείνουμε νά ψηφισθεῖ ἕνας νόμος, πού ἁπλῶς νά καταργεῖ τό μονοτονικό σύστημα, νά ἐπαναφέρει τό πατροπαράδοτο τονικό σύστημα, νά ἀπαγορεύει τήν ἐκ νέου ἀλλαγή, ἀλλοίωση ἤ ἄκριτη μεταρρύθμιση τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης, καθώς καί τήν ἀλλαγή στό μέλλον τοῦ ἑλληνικοῦ ἀλφαβήτου μέ τό λατινικό˙ καί

γ) Μήπως πρέπει νά ἐρωτᾶται καί νά λαμβάνεται σοβαρά ὑπ' ὄψη ἀπό τήν Βουλή τῶν Ἑλλήνων ἡ ἄποψη τῆς Ἐκκλησίας τῶν Ὀρθοδόξων Ἑλλήνων ψηφοφόρων, ἐν ὄψει μάλιστα τῆς ἐντάξεως τῆς Ἑλλάδος στήν ΕΟΚ, πάνω σέ πολλά θέματα, ἰδίως στά τῆς Ἑλληνικῆς παιδείας;

Αὐτά ἔχουμε νά ποῦμε. Εὐχόμαστε ὁ ἀκολουθῶν διάλογος νά μᾶς προβληματίσει ἔντονα.

Ἐρώτηση : Γιατί νά ὑπάρχουν στήν ἑλληνική γλῶσσα τόσα πολλά φωνήεντα ι, δηλαδή γιῶτα (ι), ἦτα (η), ὕψιλον (υ), οι, υι, ει, ηι; Ἕνα γιῶτα δέν ἔφθανε γιά ὅλες τίς περιπτώσεις; Γιατί νά παιδεύονται τά παιδιά στά σχολεῖα νά μαθαίνουν ὅλ' αὐτά; Χάνουν τόν καιρό τους.

Ἀπάντηση : Γιατί ὁ Θεός ἐδημιούργησε τόσων εἰδῶν φροῦτα; Πορτοκάλια, μανδαρίνια, σταφύλια κλπ; Δέν ἔφθανε ἕνα φροῦτο γιά ὅλες τίς περιπτώσεις; Γιατί νά παιδεύεται ὁ κηπουρός νά φροντίζει ἰδιαίτερα γιά τήν παραγωγή διαφορετικῶν φρούτων; Γιατί ὁ Θεός ἐδημιούργησε τόσων εἰδῶν ζῶα; Γάτες, λιοντάρια, τίγρεις κλπ; Δέν ἔφθανε ἕνα εἶδος ζώου γιά ὅλες τίς περιπτώσεις;

Τόν ἴδιο λογισμό μπορεῖ κανείς νά σκεφθεῖ καί γιά τά πτηνά, τά φυτά, τόν οὐρανό, τά βουνά, τήν θάλασσα. Ὅλα μένουν ἀνεξήγητα χωρίς τήν πίστη, πώς ὁ «Θεός εἶπε καί ἐγεννήθησαν, αὐτός ἐνετείλατο καί ἐκτίσθησαν. Ἔστησεν αὐτά εἰς τόν αἰῶνα καί εἰς τόν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος, πρόσταγμα ἔθετο καί οὐ παρελεύσεται»[1]. Ὅπως διά τοῦ Θεοῦ Λόγου ὁ Θεός Πατήρ ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ποιεῖ πάντα τά δημιουργήματα ἐν ποικιλίᾳ, ἔτσι καί ὁ ἀνθρώπινος λόγος δημιουργεῖ ποικιλία γραμμάτων καί κατ' ἐπέκταση ποικιλία γλωσσῶν. Διότι, ὁ ἀνθρώπινος λόγος εἶναι «κατ' εἰκόνα» τοῦ Θεοῦ Λόγου πλασμένος καί μιμεῖται ἐν ἐλευθερίᾳ τόν Κτίστη τό κτίσμα. Ὁ Θεός Λόγος, τό δεύτερο Πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἡ ἐνυπόστατος Σοφία τοῦ Θεοῦ εἶναι ὁ δημιουργός τοῦ σύμπαντος κόσμου ἄμεσα καί τῶν γραμμάτων καί γλωσσῶν ἔμμεσα, δηλαδή φωτίζει τόν ἀνθρώπινο λόγο νά τά δημιουργεῖ.

Ἐρώτηση : Ὀνόμασες τόν Θεό Λόγο Σοφία τοῦ Θεοῦ. Πῶς γνωρίζουμε τήν Σοφία αὐτή;

Ἀπάντηση : Ἡ Σοφία αὐτή γίνεται γνωστή ἐν σιωπῇ. Τόσο στήν Παλαιά ὅσο καί στήν Καινή Διαθήκη ἡ σιωπή εἶναι ἡ γλῶσσα ἐπικοινωνίας Θεοῦ καί ἀνθρώπων.

Στήν Παλαιά Διαθήκη βλέπουμε ὅτι πρίν ἀπό τήν παρακοή ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα μέσα στόν Παράδεισο ἐν σιωπῇ ἔβλεπαν τήν δόξα τοῦ Θεοῦ καί ἑνώνονταν μαζί του μυστικά. Συνομιλοῦσαν μέ τόν Θεό ἐν σιωπῇ. Ὁ ἴδιος ὁ Θεός τούς ἀπεκάλυπτε μυστήρια ἄρρητα, τούς λόγους τῶν ὄντων, ἐφώτιζε, ἐκαθάριζε τήν διάνοια, τήν καρδία, ὅλο τό εἶναι τους, τελειοποιώντας τήν ἐλευθερία τους. Ὅμως, ἀπέτυχαν στόν προορισμό τους μέ τό ἁμάρτημα τῆς ἀνυπακοῆς καί ἱσοθεΐας. Ἔτσι, ἡ σιωπή ἔπαυσε νά εἶναι ἡ γλώσσα ἐπικοινωνίας τῶν πρωτοπλάστων καί τοῦ Θεοῦ. Τούς ἐκύκλωσε τότε ἡ σιωπή τοῦ φόβου, τῆς μοναξιᾶς τοῦ θανάτου.

Στήν Καινή Διαθήκη : α) Ἄν κοιτάξουμε προσεκτικά τά μεγάλα Μυστήρια τῆς θείας Οἰκονομίας, δηλαδή τόν Εὐαγγελισμό τῆς Θεοτόκου, τήν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ, τήν Σταύρωση κλπ., θά δοῦμε πώς ΟΛΑ ἔγιναν ἐν σιωπῇ, ὥστε νά μή τά γνωρίζουν οὔτε ἄγγελοι (πλήν τοῦ ἀρχαγγέλου Γαβριήλ), οὔτε ἄνθρωποι (πλήν τοῦ Ἰωσήφ τοῦ μνήστορος), οὔτε δαίμονες. Ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος λέει ὅτι τά μυστήρια τῆς σωτηρίας τῶν ἀνθρώπων ἔγιναν «ἐν σιγῇ» καί «λάθρᾳ» ἀπό τούς δαίμονες, τούς ὁποίους ἔτσι ὁ Θεός ἐξεγέλασε˙ καί

β) Ἐν σιωπῇ ἔζησε τόν ἐπίγειο βίο της ἡ Παναγία. Ἡ Θεοτόκος σπάνια ἐμφανίζεται στήν Καινή Διαθήκη νά ὁμιλεῖ καί νά δρᾶ˙ ἀλλά ὅλη ἡ Ἁγία Γραφή ἔχει ὡς ἀφετηρία, κέντρο καί κατάληξη, γεγονότα ἤ προφητεῖες, ὅπου ἡ Παναγία εἶναι τό σημαντικότερο μετά τόν Χριστό πρόσωπο. Ἡ Παναγία εἶναι τό πρῶτο πρόσωπο, τό ὁποῖο, ὄχι μόνο ἐπαναφέρει σέ χρήση κανονική τήν γλῶσσα ἐπικοινωνίας Θεοῦ καί ἀνθρώπων, τήν σιωπή, ἀλλά καί τήν καθιερώνει πλέον ὡς τήν ἐπίσημη γλῶσσα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς λέει κάπου ὅτι ὁ πρῶτος ἡσυχαστής εἶναι ἡ Παναγία[2].

Ἑπομένως, ὅσοι θέλουν νά γνωρίσουν τήν Σοφία τοῦ Θεοῦ, τόν σεσαρκωμένο Θεό Λόγο, πρέπει νά ζοῦν ἐν σιωπῇ, ἡσυχαστικά δηλαδή καί ἀσκητικά, καί νά προσπαθοῦν νά μεταβαίνουν σταδιακά ἀπό τίς ἀνθρώπινες ἐθνικές γλῶσσες πρός τήν γλώσσα της σιωπῆς.

Ἐρώτηση : Ἐμίλησες γιά ἀνθρώπινες ἐθνικές γλῶσσες. Ποιός ὁ λόγος ὑπάρξεως τῶν γλωσσῶν αὐτῶν;

Ἀπάντηση : Οἱ ἀνθρώπινες ἐθνικές γλῶσσες ὑπάρχουν ὡς κοινά μέσα ἐκφράσεως, ὡς τρόπος συνοχῆς τῶν διαφόρων ἐθνῶν, ὡς δεῖγμα τῆς ζωῆς καί τοῦ πολιτισμοῦ τους.

Ἐρώτηση : Πότε δημιουργήθηκαν οἱ γλῶσσες αὐτές;

 
Ἀπάντηση : Ἡ δημιουργία γλωσσῶν ἔγινε κατά τήν πυργοποιΐα τῆς Βαβέλ (=σύγχυση). Δηλαδή, τό Πανάγιο Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, κατεβαίνοντας στίς διάνοιες τῶν ἀνθρώπων, πού ἔκτιζαν τόν πύργο τῆς Βαβέλ, ἐξαιτίας τῆς ὕβρεως, τῆς ἀναίδειας, τῆς ἱσοθεΐας τῶν ἀνθρώπων «συνέχεε τάς γλώσσας». Δέν μποροῦσαν νά συνεννοηθοῦν οἱ ἐργάτες μέ τούς ἀρχιτέκτονες καί μεταξύ τους. Ἔτσι, ἔμεινε τό ἔργο ἀτελείωτο, σύμβολο τῆς ἀσυνεννοησίας, τοῦ ἐγωϊσμοῦ. Ἀνεχώρησαν τότε κατά ὁμάδες καί διασκορπίστηκαν σ' ὅλη τή γῆ. Βλέπουμε ὅτι ἡ δημιουργία γλωσσῶν ἦταν γενεσιουργός αἰτία τῆς δημιουργίας τῶν διαφόρων ἐθνῶν καί συνεκτικός τους δεσμός. Συγχρόνως δηλαδή εἶναι μειονέκτημα ὡς ἀδυναμία συνεννοήσεως μεταξύ ἐθνοτήτων, πλεονέκτημα, ὅμως, ὡς ἐνοποιός δύναμη τοῦ κάθε ἔθνους ξεχωριστά.

---

[1] Ψαλμός 148^ος τοῦ Δαυίδ

[2] ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΠΑΛΑΜΑΣ, Λόγος εἰς τά Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου, ἐν Ἅγιος Νεκτάριος, ἔτος Δ΄, Θεσ/νίκη 1981, σσ. 145-173. Σχ. βλ. καί ἀποφάσεις τῶν Συνόδων τῆς Κων/πόλεως τῶν ἐτῶν 1341, 1347, 1351.

Συνεχίζεται

«Τριβέλι Πᾶνος»