Ίων Δραγούμης: «Πάρτε πρώτα-πρώτα τον Αυλώνα» (27 Νοέμβρη 1912)

 

Ο Ίων Δραγούμης (1878 – 31 Ιουλίου 1920), ήταν μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της νεότερης Ελλάδας.

Υπήρξε ήρωας των εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων της εποχής του, πολιτικός, διανοούμενος αλλά και συγγραφέας.

Το παρακάτω κείμενο, το οποίο γράφτηκε στις 27 Νοεμβρίου του 1912,  είναι απόσπασμα από τα «κρυμμένα ημερολόγια» του Ίωνος Δραγούμη, ο οποίος τα έγραφε κατά την διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων.

Σ’ αυτό, ο Ίων Δραγούμης γράφει, μεταξύ άλλων, ότι αφού έγινε πόλεμος, αναφέρει ότι είπε στον τότε πρωθυπουργό Ελ. Βενιζέλο, «πάρτε πρώτα-πρώτα τον Αυλώνα… για πολλούς λόγους… Όχι, γιατί θα μας θυμώσουν… οι Ιταλοί και οι Αυστριακοί για τον Αυλώνα» για αυτό.

Όμως, ως γνωστόν «δε προλάβαμε» (θα μπορούσαμε εκ των υστέρων) να απελευθερώσουμε αυτή την πόλη, που αποτελούσε το κλειδί της Αδριατικής θάλασσας και μια από τις σημαντικότερες πόλεις της Ηπείρου.

Την επόμενη ακριβώς μέρα (28η Νοεμβρίου 1912,) ο Αυλών έπεσε στα χέρια των Αλβανών αφού εκεί έγινε η ανακήρυξη της Αλβανικής ανεξαρτησίας, με ιταλική και αυστριακή καθοδήγηση.

Λες κι ο Ίων Δραγούμης, που τα έγραφε εκείνη τη μέρα στο ημερολόγιό του, να ήξερε ότι θα χάναμε τον Αυλώνα και ακολούθως τη μισή Ήπειρο.

Η προτροπή του αυτή έμοιαζε σαν να ήταν η τελευταία φωνή που ακούστηκε και θυμίζει το πόσο σημαντική θα ήταν η απελευθέρωση αυτής της σημαντικότατης πόλης.

Δυστυχώς όμως κανείς δεν τον άκουσε και έτσι ο Αυλών παρέμεινε μέχρι και σήμερα αλύτρωτος…

Ιδού το κείμενο:

«27 του Νοέμβρη

Κάποια ενέργεια πέντε χρόνια είχαμε καταπιαστεί και κάναμε με το Σουλιώτη . Και ήρθαν και μας είπαν οι επίσημοι πως αυτά που κάνουμε είναι ουτοπίες, πως περπατούμε στον αέρα, πως ήμαστε θεωρητικοί. Τους είπαμε πώς εκείνοι είναι θεωρητικοί και χάνοντας στις θεωρίες τους. Μα δε μας άκουγαν.

Τότε λοιπόν αποφάσισαν να κάνουν την πολιτική που ήταν οι αντίποδες της δικής μας. Και πήραν τη δουλειά την έτοιμη τη δική μας, και τη μεταχειρίστηκαν για να στηρίξουν απάνω της την πολιτική τους.

Ήθελαν και καλά να κάνουν πόλεμο της Τουρκίας γιατί βαρέθηκαν τις πολύπλοκες ενέργειες που απαιτούσαν και πολύπλοκες σκέψεις. Που να κάθονται αυτοί να σκοτίζονται με ισοπολιτείες, με αγώνες στην Τουρκία για τη συγκυριαρχία των Ρωμαίων Ρωμιών με τους Τούρκους.

Πιο εύκολο και πιο απλό ήταν να σκεφτούν να διαλύσουν την Τουρκία και να πάρουν στο Ελλαδικό κράτος τους Ελληνικούς πληθυσμούς και έτσι να λείψουν από τη μέση οι πολύπλοκες σκέψεις και ενέργειες.

Τους λέμε ότι τα πράγματα είναι πολύπλοκα και πολυσύνθετα στην Τουρκία και γενικά στην Ανατολή και αυτό είναι και οι σκέψεις μας και οι ενέργειες μας τέτοιες, μα αυτοί δεν ακούνε, δεν θέλουν να ακούσουν, δεν έχουν καιρό να ακούσουν γιατί βιάζονται να απλοποιήσουν τα πράγματα.

Ο πόλεμος γι αυτούς είναι η πιο πρόχειρη και εύκολη σκέψη. Και δεν έχουν παρά να διατάξουν αφού όλα είναι στα χέρια τους, ως και σύμμαχοι πού εμείς τους προετοιμάσαμε για κάθε περίσταση, ως και για την περίσταση του πολέμου.

Μα ο πρωθυπουργός άλλη σκέψη είχε κρυφά μέσα του που δεν φανερώνεται στον καθένα: φοβούνταν μήπως γεννηθεί πάλι το Κρητικό ζήτημα και αναγκαστεί να παραιτηθεί από την κυβέρνηση. Και γι αυτό έπνιξε το Κρητικό ζήτημα σ ένα μεγαλύτερο ζήτημα, βιάστηκε και είπε στους Βούλγαρους να κάνουμε πόλεμο, και ύστερα ήταν πολύ αργά για να αλλάξει δρόμο και για να συνεννοηθεί μαζί τους πώς θα

μοιράζονταν μεταξύ μας τους τόπους που θα παίρναμε.

Του είπα, «Καλά, κάνετε πόλεμο αφού το αποφασίσατε, μα όχι τώρα, κάντε τον την άνοιξη που ο καιρός θα είναι καλύτερος, και ο στρατός θα είναι πιο έτοιμος και καιρό θα έχουμε να συνεννοηθούμε με τους συμμάχους μας ψιλοκοπείς ».

Όχι, ήθελε να γίνει τώρα ο πόλεμος για να μην πέσει από πρωθυπουργός. Μεγαλοφυΐα, αλήθεια! Και έπειτα του είπα και γω και οι άλλοι. Καλά κάνετε πόλεμο. Πάρτε πρώτα -πρώτα τον Αυλώνα, την Καβάλα, το Δεδεαγάτς, το καθένα για πολλούς λόγους (και χωρίς να εμποδιστεί η άλλη, η κύρια εκστρατεία στη Μακεδονία και στην Ήπειρο).

Όχι, γιατί θα μας θυμώσουν οι Βούλγαροι με την Καβάλα και το Δεδεαγάτς, και οι Ιταλοί και οι Αυστριακοί για τον Αυλώνα. Έπειτα αυτά δεν έχουν καμία σημασία! Τι μιλάτε εσείς για στρατηγικά σχέδια, κοιτάξτε τη δουλειά σας, στρατηγοί δεν είστε. Μα, κύριε πρόεδρε, είναι πολιτικά ζητήματα αυτά και όχι στρατιωτικά. Όχι, τίποτε, ξέρω εγώ τι κάνω. Και το στρατό που μπορούσε να τον έστελνε σε αυτά τα μέρη τον έστειλε στα νησιά. Και όταν πήραμε τα νησιά, αμέσως οι Βούλγαροι μας είπαν, εσείς πήρατε και τα νησιά, λοιπόν πάρετε λιγότερα στη Μακεδονία.

Μου είπε ο Σουλιώτης, «Τι να κάνουμε. Νικηθήκαμε. Ας τους αφήσουμε να κάνουν ό,τι ξέρουν. Πήραν την άλλη αντίληψη, που δεν είναι δική μας. Ποιος ξέρει; ίσως έχουν δίκιο αυτοί και όχι εμείς. Ας μην κρίνουμε και κατακρίνουμε. Ας κοιτάξουμε να γίνουν όσο μπορεί καλύτερα τα πράγματα σύμφωνα με τη δική τους την πολιτική. Δεν μπορούμε να κάνουμε και τίποτε άλλο».

Και έτσι εκείνος πήγε στο Βουλγαρικό στρατό για να παρακολουθήσει τον πόλεμο, και γω πήγα στο Ελληνικό επιτελείο για τον ίδιο σκοπό. Και όταν άρχισε η διαπραγμάτευση της ειρήνης, που ένας από μας έπρεπε να πήγαινε για να μπορέσουμε κάτι να κάνουμε, τουλάχιστον για τους Ρωμιούς που θα μείνουν στην Τουρκία, ούτε τον ένα ούτε τον άλλο θέλησαν να μας στείλουν, και έστειλαν άλλους. Το ίδιο είμαστε εμείς και οι άλλοι.

Τί διάφορα διαφορά υπάρχει, και εκείνοι έχουν μύτη, στόμα, καπέλο, πόδια και παντελόνια, και κείνοι φορούνε πολιτικά. Όλοι είμαστε ίσοι και ισοδύναμοι στον κόσμο. Τί μας έχουν ανάγκη εμάς;

Ευαγγελία Κ. Λάππα

Μαθήτρια Γ’ Λυκείου