ΡΩΜΗΟΙ ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ ΕΛΛΗΝΟΚΥΠΡΙΟΙ (ΜΕΡΟΣ Δ' ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ)

Συζήτηση μέ τόν Ὁσιολογιώτατο Μοναχό Νεόφυτο Γρηγοριάτη γιά τό θέμα τῆς Ἑλληνορθοδόξου Μακεδονίας ἐν σχέσει μέ τήν Ἑλληνορθόδοξη Κύπρο

«Ἡ Μακεδονία εἶναι μόνο μία καί εἶναι μόνο Ἑλληνορθόδοξη».

Μία ἐμπειρική ἐν Χριστῷ καί ἐν Ἑλληνισμῷ οἰκουμενικῷ ἀπάντηση πρός τούς προδότες τῆς Ρωμηοσύνης.

Δ΄ ΜΕΡΟΣ

Στήν ἐκκλησιαστική καί πολιτική μας ζωή πρέπει νά ἔχουμε ὑπ’ὅψιν μας ὅτι «κριτές μας εἶναι οἱ ἀγέννητοι καί οἱ νεκροί» (Κωστής Παλαμᾶς, ἐθνικός μας ποιητής). Ἐπίσης, ὁ Ἕλληνας πρόξενος Μακεδονομάχος στήν Θεσσαλονίκη ἔγραψε κάποτε : «Πρέπει ἡ ὑπόλοιπη Ἑλλάδα νά βοηθήσει στήν σωτηρία τῆς Ἑλληνικῆς Μακεδονίας. Διότι, κάποτε καί πάντοτε ἡ Μακεδονία θά σώσει τήν Ἑλλάδα» (Ἴον Δραγούμης). Ὁ γεωγράφος καί ἱστορικός Στράβων ἔγραψε : «Ἔστιν οὖν Ἑλλάς καί ἡ Μακεδονία».

Δέν γράψαμε τυχαῖα τά προηγούμενα. Μᾶς ἔθλιψαν βαθύτατα οἱ δηλώσεις γιά τό ἐθνικό θέμα τῆς Ἑλληνικῆς Μακεδονίας τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κύπρου καί Νέας Ἰουστινιανῆς κ. Χρυσοστόμου Β΄ καί τοῦ Ἐξοχωτάτου Προέδρου τῆς Κυπριακῆς Δημοκρατίας κ. Νικολάου Ἀναστασιάδη. Πρίν ἀπό λίγο καιρό δήλωσαν ὅτι «ἐναντιώνονται στά συλλαλητήρια διαμαρτυρίας τοῦ συνόλου τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ κατά τῆς παραχωρήσεως σύνθετης ὀνομασίας γιά τά Σκόπια μέ τό ὄνομα Μακεδονία, λέγοντας ὅτι δέν πειράζει ἡ παραχώρηση σύνθετης ὀνομασίας στά Σκόπια, ἀρκεῖ νά συμφωνήσει ἡ Ἑλληνική κυβέρνηση μέ τήν Σκοπιανή νά ἀπαλειφθοῦν ἀπό τό Σύνταγμά τους ὁ ἀλυτρωτισμός, ἡ ἐπεκτατική πολιτική καί τό ὄνομα Μακεδονία σκέτο καί μόνο αὐτό, χωρίς συνθετικό ὄνομα μπροστά, γιά νά ὑπάρχει εἰρηνική συμβίωση τῶν δύο λαῶν καί κρατῶν καί εἰρήνη καί δικαιοσύνη στήν Βαλκανική Χερσόνησο. Ἄν χρειασθεῖ, ἄς δοθεῖ στά Σκόπια καί τό ὄνομα Βόρεια Ἑλλάδα».

Σχολιάζοντας τά ἀνωτέρω, λέμε ὅτι, ἄν τώρα παραχωρήσουν ἡ Ἑλληνική κυβέρνηση καί ὁ Ρωμηός Ἑλληνορθόδοξος λαός τό ὄνομα Μακεδονία μέ σύνθετη ὀνομασία στά Σκόπια μέ γεωγραφικό προσδιορισμό, σέ λίγο χρονικό διάστημα οἱ Σκοπιανοί θά ἀπαλείψουν ὅλα τά συνθετικά ὀνόματα, καί, συνταγματικῶς, νομικῶς, πολιτικῶς καί ἱστορικῶς, θά ἀφήσουν μόνο τό ὄνομα Μακεδονία σκέτο. Γιά ὅλα τά ἔθνη καί κράτη τῆς γῆς θά ἰσχύσει μόνο τό ὄνομα Μακεδονία καί ὅτι μόνο οἱ Σκοπιανοί εἶναι οἱ γνήσιοι ἀπόγονοι τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου, πού ἦταν Μακεδόνας καί ὄχι Ἕλληνας.

Γιατί ξεχνοῦμε ὅτι ἑκατόν τριάντα (130) κράτη σέ ὅλη τή γῆ ἔχουν ἤδη ἀναγνωρίσει ἐπισήμως τά Σκόπια ὡς Μακεδονία καί τον ἐκεῖ λαό ὡς Μακεδόνες; Γιατί μᾶς πιέζουν τώρα νά δεχθοῦμε, νά προδώσουμε τήν Ἑλληνικότητα τοῦ Μακεδόνος Μεγάλου Ἀλεξάνδρου καί τῆς ἐλεύθερης Μακεδονίας; Ἄν προδώσουμε τήν Ἑλληνική Μακεδονία τώρα, θά χάσουμε ἀργότερα καί Μακεδονικά ἐδάφη, πού οἱ Μεγάλες Δυνάμεις τῆς γῆς προθύμως καί συμφεροντολογικῶς θά παραχωρήσουν στούς Σκοπιανούς, ἀκρωτηριάζοντας πολιτικά, ἐδαφικά καί ἱστορικά τήν Ἑλλάδα. 

Τότε θά ἔλθει καί ἡ ὄρεξη τῶν ἄλλων ἐθνῶν νά διεκδικήσουν ὀνόματα, ἐδάφη καί οἰκονομικές διεκδικήσεις ἀπό τήν Ἑλλάδα. Ἐδῶ καί καιρό οἱ Ἀλβανοί διεκδικοῦν τήν Βόρειο καί Νότιο ἐλεύθερη Ἤπειρο μέχρι τήν Πρέβεζα. Οἱ Βούλγαροι διεκδικοῦν τήν Καβάλα καί τήν Θάσο. Οἱ Σκοπιανοί διεκδικοῦν τήν Ἑλληνική Μακεδονία μέχρι τό ὄρος Ὄλυμπος, γιά νά κάνουν ὡς πρωτεύουσα τοῦ ψευδοκράτους τους τήν Ἑλληνορθόδοξη Μακεδονία καί φυσικά τήν Θεσσαλονίκη. Οἱ Τοῦρκοι διεκδικοῦν τό μισό Αἰγαῖο Πέλαγος καί τά μισά ἐκεῖ νησιά μας, τήν Δυτική Θράκη καί ὅλη τήν Κύπρο, μέ ὅλα τά πετρέλαια καί τό φυσικό ἀέριο τῆς περιοχῆς, διότι ἐπιθυμοῦν νά ἀνασυστήσουν τήν Ὀθωμανική τους αὐτοκρατορία.

Ἄς δοῦμε αὐτά τά θέματα καί ἀπό τήν πλευρά τῆς αἰωνιότητος καί τοῦ πιό σίγουρου προσωπικοῦ μας γεγονότος, δηλαδή τοῦ χωρισμοῦ τῆς ψυχῆς τοῦ καθενός μας, τοῦ θανάτου μας, ἀπό τόν Χριστό καί τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Ἄν δέν μετανοήσουμε σωστά, ἄν δέν ἀγωνισθοῦμε σωματικά καί ψυχικά, ἀσκητικά καί λειτουργικά, ἄν δέν πολεμήσουμε τά ἐγωϊστικά μας πάθη, γιά νά γίνουν ἐν Χριστῷ ἀρετές, ἄν δέν εἴμαστε ἑνωμένοι μέ μία ψυχή καί μία καρδιά μέσα στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, δέν θά μπορέσουμε νά ἀποφύγουμε οὔτε τίς πνευματικές οὔτε τίς ἐθνικές, κοινωνικές καί οἰκονομικές συμφορές, πού τώρα μᾶς περιμένουν νά συμβοῦν.

Τί θά ποῦμε, ὅταν συναντήσουν οἱ ψυχές μας στήν ἄλλη ζωή τούς Ἑλληνοκυπρίους καί Ἕλληνες Ὀρθοδόξους Ρωμηούς, ἥρωες, ἐθνομάρτυρες, ἱερομάρτυρες, ὁμολογητές, νηστευτές, εὐαγγελιστές, κήρυκες καί μάρτυρες, πού ἀγωνίσθηκαν «γιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστη τήν ἁγία καί τῆς πατρίδος τήν ἐλευθερία»;

Μήπως πήραμε λάθος δρόμο, πορεία; «Μήπως πήραμε τηήν ζωή μας λάθος; Ἄς ἀλλάξουμε ζωή», λέγει σέ ἕνα ποίημά του ὁ νομπελίστας ποιητής τῆς Ρωμηοσύνης, Σμυρνιός, Μικρασιάτης, καί Ρωμηός, Γιῶργος Σεφέρης. Μήπως ἔχει δίκιο;

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ὡς Ρωμηοί Ὀρθόδοξοι Ἑλληνοκύπριοι δέν θεωροῦμε τούς ἑαυτούς μας πνευματικότερους, ἐθνικότερους, θεολογικότερους, φιλοσοφικότερους, ὀρθοδοξότερους, ἐκπαιδευτικότερους, πιό πολιτισμένους, πιό μορφωμένους, πιό πατριῶτες, πιό διδακτικούς, πιό σωστούς Ρωμηούς ἤ Ὀρθοδόξους ἤ Ἑλληνοκυπρίους, πιό Ἕλληνες, πιό ἀνθρώπινους, πιό φιλάνθρωπους καί πιό φιλοθέους, ἀπό ὅλους τούς ἄλλους ἀνθρώπους, ζῶντες καί κεκοιμημένους.

Ὅσα γράψαμε σ’αὐτή τήν μελέτη-δοκίμιο-ἱστορικοθεολογική συγγραφή, τά σημειώσαμε ὅσο μπορούσαμε πιό περιληπτικά, ἁπλά καί, πιστεύουμε, κατανοητά ἀπό τούς μέσους ἀναγνώστες, ἐφήβους, νέους, νέες καί μεσήλικες, πού ἔχουν μετάνοια, ἐν Χριστῷ ἀγωνία καί ἀνησυχία, ἀναζήτηση πνευματική γιά ἀνεύρεση τῆς ἀληθείας, τῆς ἀγάπης καί τῆς ἐν Χριστῷ ἐλευθερίας. Εὐχόμαστε ἡ μελέτη αὐτή νά γίνει ἀφορμή σχολιασμοῦ, καλοπροαίρετης κριτικῆς καί αὐτογνωσίας, πού ὁδηγεῖ στήν Θεογνωσία (Μέγας Βασίλειος, Ἐπίσκοπος Καισαρείας), καί γόνιμου δημοκρατικοῦ διαλόγου, γιά νά πάρουμε ἀποφάσεις σωστές, γενναῖες, ὀρθόδοξες, πατριωτικές καί ἑλληνοπρεπεῖς, «γιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστη τήν ἁγία καί τῆς πατρίδος τήν ἐλευθερία».

Ζητοῦμε συγγνώμη, ἄν τολμήσαμε νά ἐκφράσουμε τίς προσωπικές μας ἀπόψεις γιά λόγους συνειδήσεως καί ὁμολογιακοῦ ὀρθοδόξου φρονήματος στά ζητήματα, πού θίξαμε. Ζητοῦμε νά μᾶς κρίνετε ἐπιεικῶς καί μέ συγκατάβαση, διότι εἴμαστε ἐλεεινοί, τρισάθλιοι, ἀμετανόητοι, ράθυμοι, ἀμελεῖς, φιλόυλοι, φιλήδονοι, φιλάργυροι, φιλόδοξοι, φίλαρχοι, φιλόπρωτοι, αὐτοδικαιωμένοι, αὐτοειδωλοποιημένοι («ὅλος αὐτοείδωλος ἐγενόμην» ἅγιος Ἀνδρέας, Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης, Μέγας Κανών τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς τοῦ Πάσχα), αὐτονομημένοι, αὐτοθεοποιημένοι, φίλαυτοι, ἀνυπότακτοι, νωχελικοί, βρδυκίνητοι πρός τό καλό, ταχυκίνητοι καί ταχέως σπεύδοντες πρός τό κακό, καί μέ λίγα λόγια εἴμαστε οἱ χειρότεροι ἄνθρωποι καί οἱ χειρότεροι θεολόγοι, πού ἐμφανίσθηκαν ποτέ στήν οἰκουμένη. Ὅμως, μέ τήν θεία Χάρη βοηθό καί συμπαραστάτη, δέν εἴμαστε ἀσεβεῖς ὡς πρός τήν Ὀρθόδοξη πίστη καί ζωή. Ἐλπίζουμε ὅτι τό πολύ ἔλεος τοῦ Θεοῦ θά ἐπισκεφθεῖ καί τήν ἀθλιότητα τῶν ψυχῶν καί τῶν σωμάτων μας καί θά δώσει πνευματική ἀναψυχή, πῦρ ἔνδροσο καί τήν ἄκτιστη θεία Χάρη Του σ’ἐμᾶς. Ἀμήν. Γένοιτο. Εὐλογεῖτε!

Σᾶς χαιρετοῦμε μέ πολλή ἐν Χριστῷ ἀγάπη καί εὐχόμαστε ὁλοκαρδίως, ὁλοψύχως καί μέ ὅλη τήν προσωπική μας ὕπαρξη ὁ καθένας, καλή ἐν Χριστῷ ἐλευθερία νά ἀποκτήσετε ὅλοι σας, καλή σταδιοδρομία, καλή ἀποκατάσταση στήν κοινωνία, ἐθνική, οἰκογενειακή, προσωπική καί ἐπαγγελματική, καί τέλος καλό Παράδεισο, δηλαδή μέ τόν καλό τρόπο ἀγάπης, ἐλευθερίας, ἀληθείας καί ταπεινώσεως νά εἰσέλθετε στόν Παράδεισο, πού εἶναι ὁ Θεάνθρωπος Ἰησοῦς Χριστός καί ἡ Μία, Μόνη, Ἀληθινή, Ἁγία, Καθολική (ὄχι ὁ παπισμός, ὄχι οἱ διασπασθεῖσες προτεσταντικές παραφυάδες, ὄχι ὁ μονοφυσιστισμός, ὁ μονοθελητισμός, ὁ μονοενεργητισμός, ὄχι ὁ νεστοριανισμός, ὄχι ὁ ἀρειανισμός, ὄχι ὁ ὡριγενισμός-νεοπλατωνισμός, ὄχι ἡ παναίρεση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, ὄχι ὁ παγχριστιανικός, πανθρησκειακός τρόπος ἑνώσεως ὅλων τῶν ἀνθρώπων, ὄχι ἡ παγκοσμιοποίηση-νέα τάξη πραγμάτων, ὄχι οἱ καταστροφικές λατρεῖες, ὄχι οἱ σατανολατρεῖς καί μαγεῖες, ὄχι ὁ πανσλαυϊσμός, ὄχι ὁ ἐθνικισμός, ὄχι ὁ νεοφασισμός, ὄχι ὁ νεοναζισμός, ὄχι ὁ ἀριστερογενής ἐθνομηδενισμός, ὄχι ἡ κατάργηση τῆς ἱστορικῆς, μοναδικῆς καί ἀνεπανάληπτης προσωπικότητος τοῦ καθενός ἀνθρώπου, ὄχι ἡ ἀρχαιοελληνική νεοειδωλολατρεία, ὄχι ἡ ἀθεΐα, ὄχι κάθε εἴδους αἵρεση, ὄχι οἱ παλαιοημερολογιτικές παρεκκλησιαστικές παρατάξεις, ὄχι ἡ σαϊεντολογία, ὄχι ὁ ἰνδουϊσμός, ὄχι ὁ βουδδισμός, ὄχι ὁ ταοϊσμός, ὄχι ὁ βραχμανισμός, ὄχι ὁ μωαμεθανισμός, ὄχι ὁ ἰουδαϊσμός, ὄχι ὁ κομμουνισμός καί ὄχι ὁ καπιταλισμός) καί Ἀποστολική Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, πού εἶναι ὁ στῦλος καί τό ἑδραίωμα τῆς Ἀληθείας, τό μοναδικό Ἅγιο Σῶμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καί κοινωνία ἁγίας θεώσεως.

Σημείωση :  Ἐπειδή ἀναγνωρίζουμε ὅτι ἡ παροῦσα μελέτη εἶναι ἐκτενέστατη καί δύσκολα διαβάζεται ἀπό τόν σύγχρονο ἄνθρωπο, προτείνεται ὅποιος ἐνδιαφέρεται νά τήν ἐκτυπώσει καί νά τήν μελετήσει μέ τήν ἡσυχία του.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1)       Καινή Διαθήκη, Τά τέσσερα Εὐαγγέλια καί οἱ Πράξεις Ἀποστόλων (κείμενο-μετάφραση-σχόλια ΑΡΧΙΜ. ΤΙΜΟΘΕΟΣ ΚΙΛΙΦΗΣ), τ. Α΄, ἔκδ. 4^η, Ἀθήνα, Ἰανουάριος 1999.

2)       Καινή Διαθήκη, Ἐπιστολές Ἀποστόλου Παύλου, Ἑπτά Καθολικές καί ἡ Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννου (κείμενο-μετάφραση-σχόλια ΑΡΧΙΜ. ΤΙΜΟΘΕΟΣ ΚΙΛΙΦΗΣ), τ. Β΄, ἔκδ. 2^η, Ἀθήνα, Ἰανουάριος 2000.

3)       π. ΙΩΑΝΝΗΣ ΡΩΜΑΝΙΔΗΣ, Ρωμηοσύνη-Ρωμανία-Ρούμελη, ἐκδ. Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη 2002³.

4)       Τοῦ ἰδίου, Οἱ Ρωμηοί Ὀρθόδοξοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας καί λόγοι ὑπέρ τῶν ἱερῶς ἡσυχαζόντων τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ, Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, Ἁγιορείτου, κείμενο-μετάφραση-σχόλια, ἔκδ. Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη.

5)       Τοῦ ἰδίου, Τό προπατορικόν ἁμάρτημα, ἔκδ. Δόμος, Ἀθήνα 1992³.

6)       ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ, Τό Βυζαντινό κράτος, ἔκδ. 4^η, ἐκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη 2001.

7)       ΖΩΗ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ-ΤΡΕΧΛΗ, Ἀπό τήν Ἀρχαία Ἑλληνική Πόλιν στήν Βυζαντινή Οἰκουμένην, ἐκδ. Ἁρμός, Ἀθήνα, Ἰανουάριος 2005.

8)       ΣΕΒ. ΜΗΤΡ. ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ ΚΑΙ ΑΓΙΟΥ ΒΛΑΣΙΟΥ κ. ΙΕΡΟΘΕΟΣ, Γέννημα-θρέμμα Ρωμηοί, ἔκδ. Ἱ. Μ. Γενεθλίου τῆς Θεοτόκου Πελαγίας, Λειβαδιά.

9)       ΣΤΗΒΕΝ ΡΑΝΣΙΜΑΝ, Βυζαντινολόγος, Βυζαντινός Πολιτισμός, σειρά Βιβλιοθήκη Ἑλλήνων καί ξένων συγγραφέων, ἐκδ. Γαλαξίας-Ἑρμείας, μτφ. Δέσποινα Δετζωρτζῆ, Ἀθήνα 1969.

10)  Τοῦ ἰδίου, Δυτικές Σταυροφορίες, Ἀθήνα.

11)  Τοῦ ἰδίου, Ἡ Μεγάλη Ἐκκλησία ἐν αἰχμαλωσίᾳ, Ἀθήνα.

12)  ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΣ, Παράδοση καί ἀλλοτρίωση, ἐκδ. Δόμος, Ἀθήνα.

13)  Τοῦ ἰδίου, Στά μονοπάτια τῆς Ρωμηοσύνης, ἔκδ. Ἁρμός, Ἀθήνα.

14)  Τοῦ ἰδίου, Τουρκοκρατία, ἔκδ. Ἁρμός, Ἀθήνα.

15)  ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒ. ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΖΗΣΗΣ, Φραγκέψαμε, ἐκδ. Βρυέννιος, Θεσσαλονίκη.

16)  Τοῦ ἰδίου, Οἱ ἅγιοι Θεολόγοι τῆς Θεσσαλονίκης, ἐκδ. Βρυέννιος, Θεσσαλονίκη.

17)  ΑΡΧΙΜ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΑΤΗΣ-ΚΑΨΑΝΗΣ, Ἡ ποιμαντική διακονία τῆς Ἐκκλησίας κατά τούς Ἱερούς Κανόνες, ἔκδ. Ἀθ. Σταμούλη-Ἄθως, Πειραιεύς 1976.

18)  Τοῦ ἰδίου, Ὁ ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς ὡς διδάσκαλος τῆς θεώσεως, ἔκδ. Ἱ. Μ. Ὁσίου Γρηγορίου, Ἅγιον Ὄρος.

19)  Τοῦ ἰδίου, Ὀρθοδοξία καί Παπισμός - Ὀρθοδοξία καί Οὑμανισμός (ἀμεταμόρφωτος ἀνθρωπισμός), ἔκδ. Ἱ. Μ. Ὁσίου Γρηγορίου, Ἅγιον Ὄρος.

20)  Τοῦ ἰδίου, Ὀρθόδοξος Μοναχισμός καί Ἅγιον Ὄρος, ἔκδ.                   Ἱ. Μ. Ὁσίου Γρηγορίου, Ἅγιον Ὄρος.

21)  ΣΠΥΡΟΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ (ἑλληνοκύπριος ἱστορικός), Ἡ Κυπριακή θύελλα 1955-1959, Λευκωσία-Κύπρος.

22)  Τοῦ ἰδίου, Ἀπό τήν Ζυρίχη (συμφωνίες γιά τήν ἀνακήρυξη τῆς ἀνεξαρτησίας τῆς Κύπρου) στόν Ἀττίλα, τ. Α΄, Β΄, Γ΄, ἐκδ. Λαδιά, Ἀθῆναι.

23)  Τοῦ ἰδίου, Ὁ Ἀττίλας πλήττει τήν Κύπρον (Ἄνοιγμα φακέλλου γιά τό Κυπριακό ζήτημα), ἐκδ. Λαδιά, Ἀθῆναι 1976.

24)  Τοῦ ἰδίου, Ζῆδρος (Ἡ ζωή, οἱ σπουδές, ὁ ἀγῶνας καί τό ὁλοκαύτωμα τοῦ ὑπαρχηγοῦ τῆς ΕΟΚΑ Α΄ (1955-1959) ἐθνομάρτυρος Γρηγόρη Αὐξεντίου), ἐκδ. Λαδιά, Ἀθῆναι.

25)  Τοῦ ἰδίου, Ἀρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄, Ζωή διά πυρός καί σιδήρου, ἐκδ. Λαδιά, Ἀθῆναι.

26)  ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΡΙΒΑΣ-ΔΙΓΕΝΗΣ (ἑλληνοκύπριος στρατηγός, ἀρχηγός τῆς ΕΟΚΑ Α΄ 1955-1959), Ἀπομνημονεύματα τοῦ Ἀγῶνα, Ἀθῆναι 1961.

27)  Τοῦ ἰδίου, Τό χρονικόν τοῦ Κυπριακοῦ ἀπελευθερωτικοῦ Ἀγῶνος 1955-1959, Λευκωσία-Κύπρος 1972.

28)  ΜΑΚΑΡΙΩΤΑΤΟΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΥΠΡΟΥ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ κ. ΜΑΚΑΡΙΟΣ Γ΄, Ἅπαντα τά κείμενα, ὁμιλίες, συνεντεύξεις, πανηγυρικοί λόγοι, ἱστορικές μελέτες, δοκίμια ἀπό τά ἔτη 1948 ἕως 1977, τ. Α΄ ἕως ΚΒ΄, ἐκδ. Ἵδρυμα Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κύπρου, Ἐθνάρχου Μακαρίου Γ΄, Ἱερά Ἀρχιεπισκοπή Κύπρου, Λευκωσία-Κύπρος.

29)  ΑΛΕΞΑΝΤΕΡ ΣΟΛΖΕΝΙΤΣΙΝ (ρῶσσος νομπελίστας, ἱστορικός, λογοτέχνης, ἀντιστασιακός ἐναντίον τῶν σοβιετικῶν στρατοπέδων συγκεντρώσεως Γκουλάγκ 1917-1997), Μιά ἡμέρα τοῦ Ἰβάν Ντενίσοβιτς, 1971.

30)  Τοῦ ἰδίου, Ἀναμνήσεις ἀπό τό Ἀρχιπέλαγος Γκουλάγκ,                    τ. Α΄, Β΄, ἐκδ. Βίπερ, Ἀθήνα.

31)  Τοῦ ἰδίου, Πῶς θά ἀναδιοργανώσουμε τήν Ρωσία μας; Σκέψεις στό μέτρο τῶν δυνατοτήτων μου, μτφ Ἄγγελα Βερυκοκάκη-Ἄρτεμη, ἐκδ. Νέα Σύνορα – Α. Α. Λιβάνη, Ἀθήνα 1991.

32)  ΣΑΡΑΝΤΟΣ Ι. ΚΑΡΓΑΚΟΣ, Ἀπό τό Μακεδονικό ζήτημα στήν ἐμπλοκή τῶν Σκοπίων, ἐκδ. GUTENBERG, Ἀθήνα 1992.

33)  ΝΙΚΟΛΑΟΣ Κ. ΜΑΡΤΗΣ, Ἡ πλαστογράφηση τῆς Ἱστορίας τῆς Μακεδονίας, ἐκδ. Μαλλιάρη-Παιδεία, Θεσσαλονίκη 2007.

34)  ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, Οἱ Ἕλληνες Πρόξενοι στήν Θεσσαλονίκη˙ διπλωματικά ἔγγραφα (1830-1889), ἐπιμέλεια Ἰάκωβος Δ. Μιχαηλίδης, ἐκδ. Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη – Μακεδονία 2012.

35)  Ἔνθ’ἀνωτ., Τό Μακεδονικό στά ξένα Ἀρχεῖα˙ ἀπόρρητα ἔγγραφα Γιουγκοσλαυΐας καί Βουλγαρίας 1930-1967, ἐκδ. Μίλητος, Ἀθήνα 2008.

36)  Ἔνθ’ ἀνωτ., Οἱ ὅμηροι τῶν Σκοπίων, φυγάδες, περιουσίες καί ἐπαναπατρισμός, ἀπόρρητα ἔγγραφα τῆς Γιουγκοσλαυΐας, Θεσσαλονίκη 2008.

37)  Ἔνθ’ ἀνωτ., Βουλγαρικά κρατικά ἀρχεῖα, Ὁ ἀκήρυκτος πόλεμος γιά τό Μακεδονικό, Βουλγαρία – Γιουγκοσλαυΐα 1968-1989, ἔρευνα-εἰσαγωγή-μετάφραση-σχόλια Σπυρίδων Σφέτας, ἐκδ. Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 2010.

38)  ΧΑΡΗΣ ΤΣΙΡΚΙΝΙΔΗΣ, Σύννεφα στήν Μακεδονία… Τό Μακεδονικό μέσα ἀπό τά Γαλλικά Ἀρχεῖα, ἐκδ. Κυριακίδη-Ἐρωδιός, Θεσσαλονίκη 1998.

39)  Μακεδονία˙ ἡ ἀλήθεια καί τά ψέμματα, ἔκδ. Πνευματικοῦ Κέντρου Ἱ. Ν. Ἁγίου Νεκταρίου Κηφισιᾶς.

40)  ΣΕΡΓΙΟΣ ΝΕΙΛΟΣ, Τά πρωτόκολλα τῶν Σοφῶν τῆς Σιών, ἐκδ. Ν. Παναγόπουλος, Ἀθῆναι.

41)  ΜΙΧΑΗΛ ΜΙΧΑΗΛ, Ἡ συνωμοσία στήν Κύπρο˙ μασονισμός, σιωνισμός, Λάρνακα-Κύπρος.

«Τριβέλι Πᾶνος»