Τετάρτη 24 Φεβρουαρίου 2021

Επετειακή σειρά άρθρων για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση - Κων/νος Κανάρης (1793-1877) - Ο πυρπολητής που έγινε πρωθυπουργός

 


Ο Περικλής στον περίφημο λόγο που έβγαλε στην Πνύκα το 432 π.Χ. λίγο πριν την έναρξη του Πελοποννησιακού Πολέμου προκειμένου να πείσει τους Αθηναίους να πάρουν το μέρος του είπε την περίφημη φράση : Μέγα γὰρ τὸ τῆς θαλάσσης κράτος (Θουκιδίδου Ιστορίαι 1.143.5) Απόδοση : Η κυριαρχία στη θάλασσα είναι τεράστιο πλεονέκτημα. Πράγματι ως λαός έχουμε 3.500 χρόνια ιστορίας στη θάλασσα. Όσες φορές είχαμε στόλο, δημιουργήσαμε αυτοκρατορίες και κοσμοκρατορίες. Μόλις τον εγκαταλείψαμε, επήλθε η παρακμή τους. Αναμενόμενο ήταν κατά τη διάρκεια της Επανάστασης οι Έλληνες να κατασκευάσουν στόλο και με αγώνες να τιμήσουν την ναυτική παράδοση του Έθνους. Μία προσωπικότητα που πρωτοστάτησε στις ναυμαχίες του Αγώνα ήταν ο Κων/νος Κανάρης
Ο Κανάρης γεννήθηκε το 1793 στα Ψαρά της Χίου και ήταν γιος Μιχαήλ Κανάριου και της Μάρως Μπουρέκα. Ο πατέρας του ήταν δημογέροντας και τον έχασε στην παιδική του ηλικία. Ο Κανάρης για να συντηρήσει την οικογένεια του βρήκε δουλειά σε ένα εμπορικό πλοίο του αδελφού της μητέρας του κι όταν πέθανε ο θείος του έγινε σε ηλικία 20 ετών καπετάνιος. 
Με την έναρξη της Επανάστασης άφησε το πλοίο του και κατατάχθηκε εθελοντικά στο "πολεμικό ναυτικό" των Ψαρών με επικεφαλής τον Νικολή Αποστόλη. Γρήγορα ο Αποστόλης αντιλήφθηκε τις ριψοκίνδυνες ικανότητες του Κανάρη και τον προέτρεψε να μάθει την τέχνη των πυρπολικών. Ο Κανάρης άκουσε την συμβουλή του Αποστόλη και εντυπωσιασμένος από την ανατίναξη ενός τουρκικού δίκροτου στην Ερεσό από τον Δημήτριο Παπανικολή, αποφάσισε να γίνει μπουρλοτιέρης. 
Το καλοκαίρι του 1822 η Ελλάδα θρηνεί τη σφαγή της Χίου. Ο Κανάρης έσωσε πολλούς Χιώτες, αλλά βλέποντας τις σφαγές και τη λεηλασία που έλαβαν χώρα στο νησί, ορκίστηκε εκδίκηση. Σε μία σύσκεψη που έγινε στα Ψαρά αποφασίστηκε ν' ανατιναχθεί η Τουρκική ναυαρχίδα που βρισκόταν στη Χίο. Ο Μιαούλης και οι άλλοι καπεταναίοι διέκριναν το ριψοκίνδυνο της επιχείρησης και συμφώνησαν να το αναλάβει ο Κανάρης. Ο ίδιος μόλις το πληροφορήθηκε απάντησε λακωνικά : - Ευχαριστώ πολύ, είμαι έτοιμος...
Τη νύχτα 6/7 Ιουνίου 1822 δύο πυρπολικά με τον Κανάρη επικεφαλής στο ένα και τον Πιπίνο στο άλλο μπαίνουν στο λιμάνι της Χίου. Επικρατούσε μπουνάτσα, δεν υπήρχε λυκόφως και οι Τούρκοι μεθυσμένοι από τη νίκη τους γιόρταζαν το μπαϊράμι. Ο Πιπίνος προσπάθησε να κολλήσει το πυρπολικό του στην υποναυαρχίδα, αλλά έγινε αντιληπτός και δεν τα κατάφερε. Αντίθετα με επιδέξιους ελιγμούς του πηδαλιούχου Ιωάννη Θεοφιλόπουλου ο Κανάρης κόλλησε το δικό του πυρπολικό στη ναυαρχίδα, προς τη μεριά που φυσούσε άνεμος. Λίγα λεπτά αργότερα πύρινες γλώσσες τύλιξαν τη ναυαρχίδα και τα 84 κανόνια της εκπυρσοκρότησαν με αποτέλεσμα τον θάνατο 2.000 ανδρών. Ο Τούρκος ναύαρχος Καρά Αλή βρέθηκε στη θάλασσα και στην προσπάθεια του να κολυμπήσει προς την παραλία, το φλεγόμενο κατάρτι της ναυαρχίδας έπεσε στο κεφάλι του και τον τραυμάτισε θανάσιμα. Ο Κανάρης με τους ναύτες του απομακρύνθηκαν με περιπετειώδη τρόπο από το λιμάνι και φεύγοντας λέγεται ότι είπε για τον Καρά Αλή : - Πάρε και από μένα ένα δώρο που γιορτάζεις απόψε...Μόλις επέστρεψαν στα Ψαρά σύσσωμος κλήρος και λαός τους επεφύλαξαν θερμή υποδοχή και κατόπιν πήγαν στην εκκλησία του Αγ. Νικολάου όπου τελέστηκε δοξολογία. Ο Κανάρης και ο Πιπίνος δαφνοστεφανώθηκαν και τους αποδόθηκαν εξαιρετικές τιμές. Μόλις οι Έλληνες έμαθαν το γεγονός αναθάρρησαν, ενθουσιάστηκαν και ένιωσαν ανακούφιση. Στην Ευρώπη ο Κανάρης έγινε θρύλος. Ο Άγγλος ιστορικός Τόμας Γκόρντον αναφέρει χαρακτηριστικά ότι η ενέργεια του  ήταν ένα από τα πιο καταπληκτικά κατορθώματα της ιστορίας...
Το 1824 ο σουλτάνος για να εκδικηθεί τον Κανάρη διέταξε τον τουρκικό στόλο να αποβιβαστεί στα Ψαρά και να τα καταστρέψει. Η πατρίδα του Κανάρη παραδόθηκε στο έλεος των Τούρκων, οι οποίοι με ναύαρχο τον Χοσρέφ-Μεχμέτ Πασά ισοπέδωσαν το νησί. Από τους 30.000 κατοίκους επέζησαν μόνο 18.000 κι ανάμεσα τους η σύζυγος του Κανάρη που βούτηξε έγκυος στη θάλασσα μαζί με τα δυο της παιδιά για να σωθεί. Σε αντίποινα ο Κανάρης πυρπόλησε στη Σάμο μια μεγάλη φρεγάτα του Χοσρέφ και στη Μυτιλήνη μία κορβέτα.  
Την επόμενη χρονιά ο Κανάρης συνέλαβε την ιδέα της ανατίναξης του Αιγυπτιακού στόλου στο αγκυροβόλιο του, με το όνομα "Επιχείρηση Αλεξάνδρεια". Ήταν η πρώτη φορά, μετά από πολλά χρόνια, που ο ελληνικός στόλος ανέλαβε να φέρει εις πέρας μία επιθετική ενέργεια, έξω από το Αιγαίο Πέλαγος. Ενώ τα πυρπολικά κατόρθωσαν να μπουν στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας, εξαιτίας της άπνοιας και της κακής συνεννόησης, έγιναν αντιληπτοί από τους Γάλλους ναύτες του Ιμπραήμ, οι οποίοι έστρεψαν τα τηλεβόλα εναντίον τους. Ο Κανάρης βρέθηκε σε δυσχερή θέση για να ναυμαχήσει και αφού έβαλε φωτιά στα πυρπολικά ξέφυγε την τελευταία στιγμή. Εάν το σχέδιο του πετύχαινε η Πελοπόννησος θα γλίτωνε την εισβολή του Ιμπραήμ και η Επανάσταση θα είχε πάρει άλλη τροπή. Παρόλα αυτά η πράξη του θεωρήθηκε πατριωτική και το ότι δεν τελεσφόρησε δεν μειώνει την τόλμη και την γενναιότητα του εγχειρήματος.  
Ο Κανάρης υπήρξε από τους ελάχιστους ήρωες που συνετά δεν έλαβε μέρος στους δύο εμφυλίους πολέμους. Ο Καποδίστριας εκτίμησε την ακεραιότητα του χαρακτήρα του και τον έκανε σύμβουλο του. Αντίθετα ο Όθωνας τον περιφρόνησε και τον έθεσε στο περιθώριο. Όταν το 1835 διόρισε τους πρώτους ναυάρχους του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους, ο Κανάρης απουσίαζε από τη λίστα. Το 1843 συμμετείχε στο κίνημα για την παραχώρηση συντάγματος με τη Ρωσόφιλη παράταξη και κατόπιν το 1844 διορίστηκε Υπουργός Ναυτικών στην κυβέρνηση του Ανδρέα Μεταξά, μετα στην κυβέρνηση Κωλέττη και το 1854 στην κυβέρνηση Μαυροκορδάτου. Ωστόσο η διαρκής σύγκρουση του με τον Όθωνα τον αναγκάζει ν' αποσυρθεί προσωρινά από την πολιτική το 1861 και ν' αρνηθεί την σύνταξη που του πρόσφερε η Κυβέρνηση καθώς και τη θέση του Αντιναυάρχου. 
Το 1862 ο Όθωνας λίγο πριν την έξωση του του έδωσε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, πράξη την οποία μετάνιωσε εξαιτίας των επαναστατικών απόψεων που είχαν οι προτεινόμενοι υπουργοί του. Μετά την έξωση του Όθωνα συμμετείχε στην προσωρινή κυβέρνηση τριανδρίας μαζί με τους Δημήτρη Βούλγαρη και Μπενιζέλο Ρούφο. Το 1864 γίνεται για πρώτη φορά πρωθυπουργός αλλά σε ένα μήνα η κυβέρνηση του πέφτει. Μολαταύτα ξανασχημάτισε κυβέρνηση που έμεινε στην εξουσία μέχρι το 1865. Στη συνέχεια και ύστερα από δική του προτροπή αποσύρθηκε από το δημόσιο βίο αν και το 1877 τέθηκε επικεφαλής οικουμενικής κυβέρνησης προκειμένου ν' αντιμετωπιστούν τα δεινά του Ρωσοτουρκικού πολέμου. 
Ο Κανάρης πέθανε σε βαθιά γεράματα από ανακοπή καρδιάς στις 2 Σεπτεμβρίου 1877 έχοντας ζήσει μια ταραχώδης και γεμάτη ζωή. Όσο καλός τιμονιέρης υπήρξε στη θάλασσα άλλο τόσο καλός καπετάνιος υπήρξε στην πολιτική ζωή του τόπου. Στα ελάχιστα διαστήματα που κυβέρνησε προσπάθησε να διορίζονται οι υπουργοί κατόπιν σύστασης του πρωθυπουργού, να δώσει ελευθερία στον τύπο, να γίνει δίκαιη ανακατανομή της γης, να μειωθεί η υπέρογκη φορολογία και να δοθούν αποζημιώσεις καθώς και συντάξεις στους περιθωριοποιημένους αγωνιστές. Ο λαός είχε εμπιστοσύνη στο πρόσωπο του και όταν παρουσιαζόντουσαν δυσκολίες, παρόλο που είχε αποσυρθεί, οι πολιτικοί τον ξαναέφερναν στο προσκήνιο. Δυστυχώς υπήρξε τραγικός πατέρας, καθότι μέσα σε 18 χρόνια έθαψε τα πέντε από τα επτά παιδιά του σε ηλικίες από 19 έως 39 ετών. Ως ένδειξη τιμής μετά το θάνατο του η καρδιά του ταριχεύτηκε και σήμερα βρίσκεται σε ασημένια λήκυθο στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Αθηνών. Ήταν ο ελάχιστος φόρος τιμής σε έναν αγωνιστή που όταν τον ρώτησαν πως κατόρθωσε να πετύχει την ανατίναξη της τουρκικής ναυαρχίδας απάντησε :
-  Είπα μέσα μου Κωνσταντή, σήμερα θα πεθάνεις !!!

Πηγές : Βικπαιδεία

Αντλήθηκε υλικό από το youtube.com και πιο συγκεκριμένα :
Μηχανή του Χρόνου - Κ. Κανάρης & Ανδρέας Μιαούλης "Οι Θαλασσόλυκοι της Επανάστασης"



1 σχόλιο:

Ἐνημερώνουμε τοὺς ἀγαπητοὺς ἀναγνῶστες μας, ὅτι σχόλια, τὰ ὁποῖα ἐμπεριέχουν προσβλητικοὺς χαρακτηρισμούς, διαφημίζουν κόμματα ἢ εἶναι γραμμένα μὲ λατινικοὺς χαρακτῆρες (γκρήκλις), θὰ διαγράφωνται ἄνευ προειδοποιήσεως!