Επετειακή σειρά άρθρων για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση - Μάρκος Μπότσαρης (1790-1833) - Ο Σουλιώτης που ήταν λεβεντιά

 

 

(Σημ.: Το παρόν άρθρο αφιερώνεται στον κ. Ηλία Τσώνη, Πρόεδρο του Πολιτιστικού Συλλόγου Καρπενησίου, για την προσφορά και την φιλοξενία του όταν επισκέφθηκα το Καρπενήσι.)

 

Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 και προς τα τέλη του 15ου αιώνα η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε καταλάβει όλο το χώρο της σημερινής Ελλάδας. Παρόλα αυτά υπήρξαν τμήματα στα οποία είτε δεν πάτησε Τούρκος ποτέ (όπως πχ. η Μάνη), είτε ήδη κατοικούνταν και έπεσαν λίγο πριν ξεσπάσει η Επανάσταση. Ένα από αυτά τα μέρη ήταν και το Σούλι. Το Σούλι, που ετυμολογικά σημαίνει αιχμηρή κορυφή, ήταν ένα δυσπρόσιτο μέρος και μαζί με τα τέσσερα χωριά του, αποτελούσε ένα "αυτόνομο" κράτος. Οι Σουλιώτες ήταν εξαιρετικοί πολεμιστές και για πολλά χρόνια αντιστάθηκαν στα στρατεύματα των Τούρκων. Δυστυχώς τα πολλά "πάρε-δώσε" των Τζαβελλαίων και τον Μποτσαρέων με τον Αλή Πασά καθώς και η προδοσία του Πήλιου Γούση, έφεραν τους Σουλιώτες σε δεινή θέση με αποτέλεσμα το Σούλι να πέσει το 1803. Όμως λίγα χρόνια πριν μέσα σε ένα σπίτι είχε ακουστεί το κλάμα ενός αγοριού, το οποίο μεγαλώνοντας θα ξέπλενε όλα τα αμαρτήματα των συμπατριωτών του. 

Ο Μάρκος Μπότσαρης γεννήθηκε το 1790 και γονείς του ήταν ο Κίτσος Μπότσαρης και η Χριστίνα Παπαζώτου-Γιώτη. Σε ηλικία 13 ετών ξεριζώθηκε από το Σούλι και βρήκε καταφύγιο στην Κέρκυρα, κατατάχθηκε στον Γαλλικό στρατό και προήχθη στο βαθμό του Δεκανέα. Το 1813 έμεινε ορφανός από πατέρα και δύο χρόνια αργότερα ο Αλή πασάς τον πήρε υπό τις διαταγές του και τον διόρισε αρματωλό στον Κακκόλακο Παγωνίου. Ο Μάρκος δεν ήθελε να υπηρετεί τον Αλή, αλλά ήταν ο μόνος τρόπος για να μπορέσει μελλοντικά να επιστρέψει στο Σούλι. Το 1820 και ύστερα από την ανταρσία του Αλή με την Υψηλή Πύλη ο Μάρκος ήρθε σε συνεννόηση μαζί του και πέτυχε τον επαναπατρισμό των συμπατριωτών του με αντάλλαγμα την παροχή βοήθειας. Τους επόμενους μήνες πολέμησε τα στρατεύματα του Σουλτάνου και το Μάρτιο του 1821 ο Χριστόφορος Περαιβός ήρθε στην Ήπειρο για να εντάξει τους Σουλιώτες στην Επανάσταση. Ακολούθησαν θρυλικές μάχες στη Βογάρτσα, στα Δερβίζιανα, στο Κομπότι στους Βαριάδες και στην Πλάκα, στις οποίες ο Μάρκος διακρίθηκε για την ορμητικότητα και τη γενναιότητα του. 

Το 1822 συναντήθηκε με τον Αλ. Μαυροκορδάτο στο Μεσολόγγι που προσπάθησε να τον προσεταιρισθεί στην εκστρατεία που θα έκανε στην Ήπειρο με επικεφαλής τον ίδιο, μολονότι δεν είχε καμία επαφή με την στρατιωτική τέχνη. Ο Μάρκος κατάλαβε την παγίδα που πήγε να του στήσει ο Φαναριώτης πολιτικός, αλλά επειδή ήταν ήπιος χαρακτήρας και προκειμένου να κρατήσει το Σούλι ελεύθερο δέχτηκε. Όμως στη μάχη που ακολούθησε στο Πέτα (4/7/1822) ο Ελληνικός στρατός μαζί με τα τάγματα Φιλελλήνων γνώρισε δεινή ήττα με συνέπεια το Σούλι να παραδοθεί. Ο Μάρκος σώθηκε και με τα υπολείμματα του στρατού του αποσύρθηκε στο Μεσολόγγι.

Προς τα τέλη του 1822 ο Κιουταχής και ο Ομέρ Βρυώνης έφθασαν με δύναμη 10.000 ανδρών χωρίς να τους ενοχλήσει κανένας έξω από τα τείχη του Μεσολογγίου. Τα στρατεύματα προσπάθησαν να καταλάβουν το Μεσολόγγι, χωρίς όμως ιδιαίτερη επιτυχία. Ο Μαυροκορδάτος επωφελήθηκε από την κατάσταση και άφησε να διαρρεύσει στο τουρκικό στρατόπεδο ότι δήθεν θα έρθει σε συμφωνία με τους πολιορκημένους και με διαπραγματευτή το Μάρκο, ο οποίος σκόπιμα την ανέβαλε διαρκώς, προσπάθησε να κερδίσει χρόνο περιμένοντας βοήθεια από το Μοριά. Η Πελοποννησιακή Γερουσία ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα του και στα τέλη του 1822 1.488 Μοραΐτες εισήλθαν στο Μεσολόγγι. Μόλις η φρουρά ενισχύθηκε ο Μάρκος αποσύρθηκε από τις διαπραγματεύσεις και έστειλε μία λιτή επιστολή που έγραφε : "Αν θέλετε τον τόπο μας ελάτε να τον πάρετε." Οι Τούρκοι εξοργίστηκαν, αλλά δεν παρασύρθηκαν και αποφάσισαν να δράσουν διαφορετικά. Μετά από σύσκεψη που έγινε κατέστρωσαν σχέδιο γενικής επίθεσης την νύκτα 24/25 Δεκεμβρίου 1822, με σκοπό να αιφνιδιάσουν τα στρατεύματα ενόψει της εορτής των Χριστουγέννων. Ευτυχώς όμως ο κυνηγός του Ομέρ Βρυώνη ονόματι Ιωάννης Γούναρης κάρφωσε το σχέδιο του στους Έλληνες και οι Μεσολογγίτες βρέθηκαν στις επάλξεις, με αρχηγό το Μάρκο. Έτσι ο αιφνιδιασμός των Τούρκων τους γύρισε μπούμερανκ και αντί να ξαφνιάσουν τους Έλληνες, βρέθηκαν μπροστά σε θεριστικά πυρά. Όλες οι επιθέσεις τους αποκρούστηκαν και ξημερώματα της 25ης Δεκεμβρίου οι Τούρκοι ηττήθηκαν έχοντας 500 νεκρούς, ενώ οι Έλληνες μόνο... 4 ! Συνέπεια αυτού του γεγονότος ήταν το λύσιμο της πολιορκίας του Μεσολογγίου στις 31/12/1822 με τον Ομέρ και τον Κιουταχή να διαφεύγουν προς την Ήπειρο για να γλιτώσουν.

Το 1823 βρίσκει το Μάρκο να προσπαθεί να κατευνάσει τις διαμάχες ανάμεσα στους Σουλιώτες και τους Ρουμελιώτες, οι οποίοι προσπαθούσαν να ενταχθούν στο πλευρό των πολιτικών. Με την μεγαλοψυχία που τον διέκρινε κατόρθωσε να τους συμφιλιώσει για να συνεχίσουν τον Αγώνα. Από την άλλη μεριά οι Τούρκοι τον Ιούλιο του 1823 με επικεφαλής τον Μουσταή πασά Σκόδρα με δύναμη 16.000 ανδρών προέλασαν από τη Βόρειο Ήπειρο προς το Καρπενήσι διαλύοντας τα πάντα στο πέρασμα τους, χωρίς κανένας να έχει το σθένος να αντιπαραταχθεί απέναντί τους. Στις 5 Αυγούστου η εμπροσθοφυλακή 5000 ανδρών του Μουσταή με επικεφαλής τον Τζελαλεδίν μπέη μπήκε στην πόλη και στρατοπέδευσε στο Κεφαλόβρυσο. Ο Μάρκος παρακολούθησε τις κινήσεις του και μαζί με τον Κίτσο Τζαβέλα, το Λάμπρο Βέικο και τον Κίτσο μάζεψαν 1.200 άνδρες και προετοιμάστηκαν για μάχη. Επειδή όμως είχαν λίγη δύναμη και ο Μάρκος απέφευγε τα γιουρούσια, αποφάσισαν να στραφούν στον ανταρτοπόλεμο. Με άλλα λόγια συμφώνησαν να πραγματοποιήσουν νυχτερινή διείσδυση στο τουρκικό στρατόπεδο και διεξαγωγή αιφνιδιαστικής επίθεσης. Προς τούτο τη νύχτα 7/8 Αυγούστου 1823 ο Μπαϊραχτάρης, ο Ντούσας και ο Κουτσονίκας, τρεις Σουλιώτες, ντύθηκαν με αλβανικά ρούχα και έκαναν αναγνώριση στο αντίπαλο στρατόπεδο για να πληροφορήσουν το Μάρκο. Τα μεσάνυχτα της 8/9 Αυγούστου 1823 οι τρεις οπλαρχηγοί επιτέθηκαν στο στρατόπεδο από δύο διαφορετικές μεριές, αφού προηγουμένως είχαν προσαρμόσει τα ρούχα και την εμφάνιση τους για να φαίνονται σαν Τουρκαλβανοί. Μόλις μπήκαν στο στρατόπεδο οι σκοποί ξεγελάστηκαν και τους πέρασαν για δικούς τους, μα μόλις έφτασαν στο κέντρο ξεκίνησε η επίθεση. Οι Τουρκαλβανοί ξύπνησαν από το θόρυβο της μάχης, άρχισαν να πυροβολούν στα τυφλά και μην μπορώντας να αναγνωρίσουν ποιοι είναι δικοί τους και ποιοι όχι άρχισαν να αλληλοσφάζονται. Ο Μάρκος πολεμούσε μαζί με τους Σουλιώτες του, όταν ξαφνικά μια σφαίρα τον βρήκε στη βουβωνική χώρα. Ευτυχώς το τραύμα δεν ήταν σοβαρό και συνέχιζε να πολεμά προσπαθώντας να βρει τη σκηνή του Τζελαλεδίν. Όμως μόλις έφτασε στο περίφραγμα του στρατοπέδου και σήκωσε το κεφάλι του για να παρατηρήσει το χώρο, μία σφαίρα τον βρήκε πάνω από το δεξί μάτι και έπεσε νεκρός. Οι σύντροφοί του για να μην πέσει το ηθικό των υπολοίπων ανδρών απέκρυψαν το θάνατο του μέχρι να τελειώσει η μάχη. Μόλις έφτασαν στο Μικρό Χωριό που ήταν το στρατόπεδο τους έμαθαν τον θάνατο του αρχηγού τους και τον θρήνησαν γοερά. Παρόλο που είχαν συγκεντρώσει πλήθος λαφύρων και είχαν διαλύσει την εμπροσθοφυλακή του Μουσταή η νίκη τους έμοιαζε με ήττα.  Στη συνέχεια έπλυναν το σώμα του, το έστησαν όρθιο πάνω σε ένα άλογο και ένας Σουλιώτης το οδήγησε στο Μεσολόγγι. Καθ' οδόν πέρασαν από το μοναστήρι του Προυσσού στο οποίο είχε καταφύγει ο Καραϊσκάκης και παρόλο που ήταν άρρωστος ασπάστηκε το Μάρκο λέγοντας : "Άμποτε ήρωα Μάρκο, κι εγώ από τέτοιο θάνατο να πάω", όπως και επαληθεύτηκε τέσσερα χρόνια αργότερα. Ο νεκρός κηδεύτηκε σε μεγαλοπρεπή τάφο στον Κήπο των Ηρώων στο Μεσολόγγι, ο οποίος διατηρείται ακόμη και σήμερα. Το περιεχόμενο του είναι άδειο καθότι μετά την πολιορκία του Μεσολογγίου αφενός μεν λεηλατήθηκε από τους Τουρκαλβανούς και αφετέρου συλήθηκε από τον Άγγλο πρόξενο Γκρην ο οποίος άρπαξε το σαγόνι του !!!

Ο Μάρκος Μπότσαρης υπήρξε η προσωποποίηση της παλικαριάς. Ήταν καλοκάγαθος και στο πρόσωπο του εύκολα διέκρινε κάποιος τη χρηστότητα που τον διακατείχε. Συγχώρησε το δολοφόνο του πατέρα του και έσκισε το χαρτί της αρχιστρατηγίας μπροστά στους συντρόφους του δηλώνοντας ότι τα διπλώματα λαμβάνονται στη μάχη και ενώπιον του εχθρού. Συνέγραψε το πρώτο ελληνο-αλβανικό λεξικό με σκοπό να προωθήσει την ελληνομάθεια των Σουλιωτών, οι οποίοι κατά κύριο λόγο μιλούσαν Αλβανικά. Ελάχιστοι είχαν τα ψυχικά του χαρίσματα και την απαιτούμενη σύνεση για να ρίχνουν τα τείχη της διχόνοιας και να υψώνουν τη σημαία της συμφιλίωσης. Αυτό ήταν κάτι που έλλειψε από τους οπλαρχηγούς στους επικείμενους εμφύλιους, γιατί αν ζούσε τα έκτροπα που ακολούθησαν ίσως να μην είχαν συμβεί ποτέ. Η γαλήνια μορφή του δεσπόζει στα βιβλία της ιστορίας. Εάν στην Ελλάδα του σήμερα είχαμε έναν Μάρκο Μπότσαρη η χώρα μας δεν θα είχε βυθιστεί στο βάλτο της ασυδοσίας, αλλά αντίθετα θα ακολουθούσε το μετέωρο βήμα της προόδου και θα είχε κάνει πολλά βήματα εμπρός.

Πηγες : Βικιπαιδεία 

Μεγάλες Μορφές και Μεγάλες Στιγμές του '21 - Σαράντος Ι. Καργάκος - Εκδόσεις "Γεωργιάδης".

Αντλήθηκε υλικό από το youtube.com και πιο συγκεκριμένα από την εκπομπή  "Χώματα με Ιστορία".