Ιωάννης Β' Κομνηνός (1118 μ.Χ. - 1143 μ.Χ.) - Ο 'Καλοϊωάννης' της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας

Η δυναστεία των Κομνηνών είναι μία από πιο εξέχουσες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Αποτέλεσε το σωσίβιο της μετά την ήττα στο Ματζικέρτ (1071 μ.Χ.) ανόρθωσε, έστω και προσωρινά, την ρημαγμένη από τους Σελτζούκους Μικρά Ασία και επέβαλε την τάξη στο 'άτακτο' κράτος. Ιστορικά είναι σχεδόν βέβαιο ότι αν ο Αλέξιος Α' Κομνηνός δεν ανέβαινε στο θρόνο το 1081 μ.Χ., το Βυζάντιο θα είχε αποβιώσει πολύ πριν το 1453 μ.Χ. Ο Αλέξιος παρέδωσε ένα νοικοκυρεμένο κράτος και επιστρατεύοντας άλλοτε την διπλωματία και άλλοτε το σπαθί επέκτεινε τα σύνορα της αυτοκρατορίας. Ο πρωτοτόκος γιος του που τον διαδέχτηκε το 1118 μ.Χ. ήταν περίτρανη απόδειξη της φράσης, που έλεγαν οι αρχαίοι Σπαρτιάτες: «Άμες δε γ' εσσόμεθα πολλώ κάρρονες».

Ο Ιωάννης ήταν το τρίτο παιδί του Αλέξιου και γεννήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 1087 μ.Χ. Εμφανισιακά ήταν πολύ κοντός και δύσμορφος σε τέτοιο βαθμό που ονομάστηκε "Μελανός". Όσο άσχημος ήταν στο πρόσωπο, τόσο όμορφος ήταν εσωτερικά και γι' αυτό αγαπήθηκε πολύ από το λαό. Υπήρξε πολύ καλός πολεμιστής, άριστος διπλωμάτης, σεβόταν τα Θεία,  και ο πρωταρχικός του στόχος ήταν η επέκταση των συνόρων στην προτέρα θέση τους , πριν το Ματζικέρτ.  

Στην εξουσία ανέβηκε με ζαβολιά, αφού πήρε το δαχτυλίδι από το χέρι του ετοιμοθάνατου πατέρα του, ανατρέποντας τα σχέδια της αδερφής του Άννας και της μητέρας του Ειρήνης, οι οποίες ήθελαν ν' ανεβάσουν στο θρόνο τον άνδρα της Νικηφόρο Βρυέννιο. Αυτή ήταν και η αιτία που και οι δυο τους τον περιφρόνησαν και τον μίσησαν. Ο Ιωάννης δεν τις έδωσε σημασία και στέφθηκε αυτοκράτορας σε μια βιαστική τελετή και αναγνωρίστηκε από όλους. Η Άννα δεν το δέχτηκε και συνωμότησε μαζί με τη μητέρα της εναντίον του το 1119 μ.Χ. με σκοπό τη δολοφονία του. Ωστόσο ο Νικηφόρος Βρυέννιος δεν υποστήριξε το σχέδιο τους και η πλεκτάνη αποκαλύφθηκε. Παρόλα αυτά ο Ιωάννης έδειξε επιείκεια στους ραδιούργους και δεν εκτέλεσε κανέναν. Για να αποφύγει όμως μελλοντικές μηχανορραφίες εις βάρος του, έστεψε συναυτοκράτορα το 1122 μ.Χ. τον γιο του Αλέξιο Β' και απέφυγε τον διορισμό συγγενικών του προσώπων σε κρίσιμα πόστα, ερχόμενος σε αντίθεση με τον νεποτισμό που είχε επιδείξει ο πατέρας του. 

Από το 1119 μ.Χ. έως το 1121 μ.Χ. εκστράτευσε εναντίον των Σελτζούκων και τους κατανίκησε, απελευθερώνοντας σχεδόν όλες τις ακτές της Μικράς Ασίας. Τον επόμενο χρόνο αντιμετώπισε επιτυχώς τους Πετσενέγκους στη μάχη της Βερόης (Βουλγαρία) και κατέστειλε τις στάσεις των Σέρβων και των Ούγγρων. Επίσης προσπάθησε ν' απαλλάξει τα νησιά του Αιγαίου από την λεηλασία των βενετσιάνικων εμπόρων, κάτι στο οποίο απέτυχε καθότι ο στόλος τους ήταν κατά πολύ ισχυρότερος. Το 1136 μ.Χ. αντιλήφθηκε ότι οι Νορμανδοί άρχισαν να σηκώνουν κεφάλι. Αφού έδωσε ένα μεγάλο χρηματικό ποσό στον βασιλιά Λοθάριο Γ΄ Σούπλινμπουργκ της Γερμανίας κέρδισε την υποστήριξη του και τους κυνήγησε έως το Μπάρι. Λίγο νωρίτερα το 1134 μ.Χ. επιτέθηκε στην Κασταμονή και συμμάχησε με το Σουλτάνο των Ρουμ. Αν και η συμμαχία δεν κράτησε, τα Σταυροφορικά κράτη αναγνώρισαν τα δικαιώματα του αυτοκράτορα που ο ίδιος προσπάθησε να επιβάλει. Η έξυπνη διπλωματική κίνηση του Ιωάννη πέτυχε και το Πριγκιπάτο της Αντιόχειας, οι κομητείες της Τρίπολης και της Έδεσσας του δήλωσαν υποτέλεια το 1137 μ.Χ. Ήταν η πρώτη φορά ύστερα από πολλά χρόνια που το Βυζάντιο έγινε ξανά υπολογίσιμη δύναμη στην Μέση Ανατολή. 

Στο εσωτερικό της αυτοκρατορίας ο Ιωάννης δεν ακολούθησε τη σκληρή θρησκευτική πολιτική του πατέρα του, αλλά άφησε την εξουσία στο Πατριαρχείο. Αντέδρασε μόνο όταν είδε τον πάπα να ψάχνει λύση στο πρόβλημα της ένωσης των εκκλησιών, οπότε και οργάνωσε θεολογικές ομάδες εναντίον του. Παράλληλα έχτισε τη Μονή Παντοκράτορος  Χριστού, η οποία αποτέλεσε το σημαντικότερο μνημείο της Μέσης Βυζαντινής περιόδου.

Στο θέμα της οικονομίας προστάτεψε τους αδυνάτους και έκοψε νομίσματα με την επιγραφή :  ΜΡ ΘV και ΙΩΑΝΝΗ ΔΕCΠΟΤΗ ΤΩ ΠΟΡΦΥΡΟΓΕΝΝΗΤΩ. 

Το 1142 μ.Χ. επέστρεψε στη Μικρά Ασία για να διανοίξει το δρόμο προς την Αττάλεια και αψιμάχησε με τους Τούρκους. Είχε τη συνήθεια να παίρνει και τους γιους του μαζί και δυστύχησε σε αυτή να χάσει τον πρωτότοκο γιο του Αλέξιο. Ταυτόχρονα οι Σταυροφόροι άρχισαν να αμφισβητούν την κυριαρχία του και άρχισε να σχεδιάζει την πολιορκία της Αντιόχειας. Ένα από τα αγαπημένα του χόμπι ήταν το κυνήγι και η αγάπη του γι' αυτό ήταν που τον πρόδωσε. Στις 1 Απριλίου 1143 μ.Χ. κι ενώ βρισκόταν στην Κιλικία τραυματίστηκε από δηλητηριασμένο βέλος, αγνόησε την πληγή και τελικά πέθανε από σήψη στις 8 Απριλίου 1143 μ.Χ. Ορισμένοι ιστορικοί υποστηρίζουν την άποψη ότι δολοφονήθηκε για να τον διαδεχθεί ο φιλοδυτικός γιος του Μανουήλ, αλλά αυτό έρχεται σε αντίθεση με την τελευταία του επιθυμία του Ιωάννη που ήταν να τον διαδεχθεί αυτός, γιατί είχε δείξει περισσότερο θάρρος στις εκστρατείες. 

Ο Ιωάννης Β' Κομνηνός ήταν από τους τελευταίους αυτοκράτορες που ήταν πρότυπο βασιλιά - στρατιωτικού. Η ζωή του ήταν μια αδιάκοπη συνέχεια από 25 εκστρατείες και τον περισσότερο βίο του τον πέρασε στους στρατώνες. Ενώ κατείχε την απόλυτη εξουσία ήταν δίκαιος, ελεήμων, λιτός και αυστηρός με τον εαυτό του. Τρανή απόδειξη ότι δεν τον διέφθειρε η βασιλεία ήταν ότι επί των ημερών του δεν πραγματοποιήθηκε κανένας ακρωτηριασμός και δεν επιβλήθηκε καθ' οιονδήποτε τρόπο η θανατική ποινή. Ενίσχυσε την οικογένεια και με αποτέλεσμα ο πληθυσμός της αυτοκρατορίας να ανέλθει στους 10.000.000 ανθρώπους. Επέκτεινε τα σύνορα της και την παρέδωσε δυνατότερη στον διάδοχο του, παρόλο που οι Έλληνες της Ανατολής άρχισαν να προτιμούν τους Τούρκους, κάτι το οποίο κόστισε ακριβά λίγα χρόνια αργότερα. Όλα αυτά εύκολα μπορούν να μας οδηγήσουν στο συμπέρασμα ότι ο Ιωάννης υπήρξε ο κολοφώνας των Κομνηνών και ο πιο επιτυχημένος από τους τέσσερις αυτοκράτορες της δυναστείας.

Πηγές : Βικιπαιδεία, Cognosko Team