Επετειακή σειρά άρθρων για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση - Μαντώ Μαυρογένους (1796-1848) - Η αρχοντογυναίκα που πέθανε στην ψάθα

 

Την εποχή της έναρξης του Αγώνα το μορφωτικό επίπεδο των Ελλήνων ήταν πάρα πολύ χαμηλό. Ελάχιστοι από αυτούς είχαν κατορθώσει να φύγουν προς το εξωτερικό και φοιτώντας σε πανεπιστήμια της Ευρώπης να μπορέσουν να μορφωθούν και έχοντας καλές διασυνδέσεις να ζητήσουν την βοήθεια των ηγεμόνων για να συνεισφέρουν στην Επανάσταση. Αν και η πλειοψηφία ήταν άνδρες (πχ Καποδίστριας, Κοραής κλπ) εντούτοις μία γυναίκα ξεχώρισε με τη δυναμική της παρουσία, αλλά και το όμορφο παρουσιαστικό της. Το όνομα της ήταν Μαντώ Μαυρογένους.
Η Μαντώ γεννήθηκε το 1796 στην Τεργέστη και καταγόταν από την Μύκονο. Γονείς της ήταν ο Νικόλαος Μαυρογένης, ο οποίος ήταν υπασπιστής του ηγεμόνα της Μολδαβίας και η Ζαχαράτη Μαυρογένους που διηύθυνε τις εμπορικές υποθέσεις του. Οι γονείς της Μαντώς είχαν μεγάλη περιουσία και μόρφωση, επομένως ήταν αναμενόμενο η Μαντώ να πράξει το ίδιο. Σπούδασε αρχαία ελληνική φιλοσοφία σε κολλέγιο της Τεργέστης και έμαθε Ιταλικά, Γαλλικά και Τουρκικά.

Μόλις ξεκίνησε η Επανάσταση η Μαντώ επέστρεψε στη Μύκονο και παρότρυνε τους κατοίκους του νησιού να ξεσηκωθούν. Διέθεσε την περιουσία της για να δημιουργήσει στόλο έξι (6) πλοίων, καθώς και για τον εξοπλισμό - συντήρηση του στρατού. Ορισμένα από τα πλοία της καταδίωξαν Αλγερινούς πειρατές που λεηλατούσαν τις Κυκλάδες και τους έδιωξαν από το Αιγαίο. Το 1822 οι Οθωμανοί αποβιβάστηκαν στη Μύκονο, αλλά η Μαντώ απέκρουσε την επίθεση τους. Ταυτόχρονα έστειλε στρατεύματα στη Σάμο, χρηματοδότησε τον ξεσηκωμό στη Χίο και έστειλε άνδρες στον Νικηταρά, οι οποίοι πολέμησαν στη μάχη των Δερβενακίων. Επίσης συνέταξε επιστολή στην γαλλική γλώσσα μέσω της οποίας ζητούσε από τις γυναίκες του Παρισιού να συνεισφέρουν στον Αγώνα και να πάρουν το μέρος των Ελλήνων.

Το 1823 η Μαντώ μετακόμισε στο Ναύπλιο για να βρίσκεται στην καρδιά της Επανάστασης. Η επιλογή της την έφερε σε ρήξη με την οικογένεια της, αφενός μεν γιατί εγκατέλειψε τους γονείς της και αφετέρου γιατί είχε ξοδέψει όλη την περιουσία της. (Σκεφτείτε ότι είχε πουλήσει μέχρι και τα κοσμήματα της.) Στο Ναύπλιο γνώρισε τον Δημήτριο Υψηλάντη τον οποίο ερωτεύτηκε και σύντομα αρραβωνιάστηκε. Οι δυο τους ποτέ δεν κράτησαν μυστική τη σχέση τους και  υποσχέθηκαν ότι θα παντρευόντουσαν μετά το πέρας της Επανάστασης. Αυτό προκαλούσε το φθόνο ορισμένων "συντηρητικών" που δεν είδαν την ένωση αυτή με καλό μάτι. Ένας από αυτούς ήταν και ο Ιωάννης Κωλέττης, ο οποίος διαβλέποντας ότι η ένωση τους θα ήταν ενάντια στα συμφέροντα του, έβγαλε τη φήμη ότι η Μαντώ είχε εραστή και απατούσε τον Υψηλάντη. Μόλις ο Υψηλάντης το έμαθε χώρισε τη Μαντώ και παρά τις προσπάθειες της για επανασύνδεση ο αρραβώνας τους διαλύθηκε. Σαν να μην έφτανε αυτό, το ίδιο έτος άγνωστοι έβαλαν φωτιά στο σπίτι της και το στρατιωτικό σώμα που ήρθε για να τη σβήσει το λεηλάτησε και άρπαξε ότι πολύτιμο υπήρχε εντός του. Η τραγική ειρωνεία της ιστορίας είναι ότι μόλις το πληροφορήθηκε ο διοικητής της αστυνομίας έγινε έξαλλος διότι το... έμαθε τελευταίος !!! Η Μαντώ βλέποντας αυτήν την κατάντια διαμαρτυρήθηκε και του είπε : - Αυτή είναι η ανταμοιβή μου για τους αγώνες και τις θυσίες που έκανα ;

Όταν η Ελλάδα έγινε ανεξάρτητο κράτος ο Ι. Καποδίστριας σεβάστηκε την Μαντώ Μαυρογένους και της απένειμε το βαθμό του Αντιστρατήγου επί τιμή για τη συνολική προσφορά της στον αγώνα και μία σύνταξη. Μετά τη δολοφονία του η Μαντώ, μέσω συνωμοτικών διαδικασιών των Κωλέττη - Μαυροκορδάτου, διώχθηκε από το Ναύπλιο και κατέφυγε αρχικά στην Μύκονο και ύστερα στην Πάρο. Η ίδια είχε μείνει μόνη, απένταρη και απροστάτευτη χωρίς τη βοήθεια κανενός. Επί βασιλείας του Όθωνα συγκροτήθηκε μια επιτροπή για την απονομή συντάξεων στους αγωνιστές. Η Μαντώ μόλις το έμαθε κατέθεσε αίτηση για να πάρει κι αυτή. Τότε την κάλεσε ένας υπάλληλος που είχε μπροστά του τα χαρτιά της και τη ρώτησε :

- Σεις τι κάματε για την πατρίδα ; Πολύ σεμνά η Μαντώ του απάντησε :  

- Τίποτα...

Ως τελευταίο βήμα η Μαντώ έστειλε μία επιστολή στον Όθωνα με την οποία ζητούσε να της αποδοθεί ένα μικρό βοήθημα για την συνεισφορά της στον Αγώνα. Ο νεαρός βασιλιάς απαξίωσε τη Μαντώ και αγνόησε την επιστολή της. Ωστόσο τα βάσανά της δεν είχαν τελειώσει ακόμη. Με χρήματα της μητέρας της προσπάθησε ν' αγοράσει ένα σπίτι. Για κακή της τύχη το σπίτι ανήκε στο Ελληνικό κράτος και ενώ έγινε η δημοπρασία και το πήρε, το ίδιο το κράτος ακύρωσε τη δημοπρασία !!! Το αποτέλεσμα ήταν το σπίτι να το πάρει άλλος και η Μαντώ να χάσει τα χρήματα της και ουδέποτε να της τα δώσει το κράτος... Τελικά φιλοξενήθηκε σε ένα δωμάτιο της κατοικίας του Σουλιώτη οπλαρχηγού Χρήστου Φωτομάρα και το 1840 επέστρεψε στην Πάρο. 

Η Μαντώ απεβίωσε το 1848 από τυφοειδή πυρετό μόνη, πικραμένη, λησμονημένη, λυπημένη και πάμφτωχη. Η σορός της πέρασε από τους κεντρικότερους δρόμους του νησιού και η κηδεία τελέστηκε στην εκκλησία της Παναγίας της Εκατονταπηλιανής. Ως ένδειξη τιμής η πλατεία της Πάρου καθώς και ο κεντρικός λιμένας του νησιού φέρουν το όνομα της.

Η Μαντώ υπήρξε μια γυναίκα που έζησε με καθαρή ψυχή, φιλοπατρία στην καρδιά, φλογερό πατριωτισμό και απρονοησία για το προσωπικό της μέλλον. Έδωσε χωρίς δισταγμό τα πάντα στην Ελλάδα και το κράτος όχι μόνο την περιφρόνησε, αλλά και της στέρησε μια αξιοπρεπή ζωή στα τελευταία της χρόνια ξεπερνώντας κάθε όριο σκληρότητας. Παρόλα αυτά η ιστορία την αναγνώρισε ως ηρωίδα του Αγώνα και στη συνείδηση των Ελλήνων κατέχει εξέχουσα θέση. Συγκινητική και συνάμα υπερήφανη ήταν η απάντηση της όταν ρωτήθηκε για το ποια θα ήταν η τύχη της αν ήταν η Ελλάδα ν' απελευθερωθεί : 

<< Δεν με νοιάζει τι θα γίνω αν είναι να ελευθερωθεί η πατρίδα μου. Όταν θα έχω χρησιμοποιήσει όλα όσα μπορώ να διαθέσω για την ιερή υπόθεση της ελευθερίας, θα τρέξω στο στρατόπεδο των Ελλήνων για να τους ενθαρρύνω με την απόφασή μου να πεθάνω, αν χρειαστεί, για την ελευθερία.>>

Πηγές : Βικιπαιδεία

Αντλήθηκε υλικό από το Youtube και πιο συγκεκριμένα από την εκπομπή "Μηχανή του Χρόνου - Το άδοξο τέλος των ηρώων του 1821."