Η σημερινή εξιστόρηση δεν είναι μόνο μία γενική περιγραφή των γεγονότων, αλλά στην κυριολεξία ένας διαγωνισμός ομορφιάς και κακίας. Ο τελευταίος Κομνηνός υπήρξε πεδίο αμφισβήτησης και σύγκρουσης μεταξύ των ερευνητών, αφού πρόκειται για μία άπιαστη, πολύπλευρη και πληθωρική προσωπικότητα, που είναι δύσκολο να καταταχθεί σε μία συγκεκριμένη κατηγορία ανθρώπων. Στο σύντομο χρονικό διάστημα της βασιλείας του, έπραξε τόσο πολλά πράγματα, κυρίως κακά, που δύσκολα κάποιος άλλος με τις δυνατότητες του, θα είχε κάνει. Ποιος είναι λοιπόν ο μυστηριώδης Ανδρόνικος Α' Κομνηνός ;
Ο Ανδρόνικος γεννήθηκε το 1118 μ.Χ. Ήταν συγγενής και συνομήλικος του Μανουήλ Α' Κομνηνού, με τον οποίο μεγάλωσαν μαζί στο παλάτι του Ιωάννη Β΄ Κομνηνού. Τα παιδικά τους χρόνια χαρακτηρίζονται από αληθινή φιλιά και έντονη αντιζηλία. Μόλις ο Μανουήλ ανέβηκε στο θρόνο (1143 μ.Χ.) ο Ανδρόνικος έδειξε τον ευμετάβολο χαρακτήρα του, την κακή συνήθεια να συνωμοτεί εις βάρος των άλλων και την έξαψη του προς το άλλο φύλο χωρίς ηθικούς φραγμούς. Όταν δε βγήκε στο φως ο αιμομικτικός δεσμός του με την ανιψιά του Ευδοκία, προκλήθηκε σκάνδαλο. Ο Μανουήλ αγαπούσε τον Ανδρόνικο και δεν ήθελε να τιμωρήσει παραδειγματικά. Αρκέστηκε μόνο στο να του απονείμει τον τίτλο του Δούκα και να τον εξορίσει στην Κιλικία.
Στην Κιλικία συνέχισε τον άκλιτο βίο του, με αποτέλεσμα να στην πολιορκία της Μοψουεστίας να ηττηθεί από τους Αρμένιους και να γλιτώσει την ύστατη στιγμή την αιχμαλωσία. Κατόπιν επέστρεψε στην Κων/πολη, όπου κατέστρωσε σχέδιο δολοφονίας κατά του Μανουήλ. Οι μυστικές υπηρεσίες ενημέρωσαν τον αυτοκράτορα, ο οποίος όταν το έμαθε αρκέστηκε μόνο στο να τον επιπλήξει και στη συνέχεια να τον φυλακίσει στα μπουντρούμια του παλατιού για εννέα χρόνια. Όμως ο Ανδρόνικος, όπως προείπαμε, ήταν άστατος. Άνοιξε τρύπα στον τοίχο και αφού την κάλυψε με ένα έπιπλο, δραπέτευσε προς τη Μ. Ασία αναγκάζοντας τον αυτοκράτορα να συλλάβει τη νόμιμη σύζυγο του, η οποία κατηγορήθηκε ως συνεργός στην απόδραση του. Ο Ανδρόνικος αργότερα καταδόθηκε από χωρικούς και οδηγήθηκε, για δεύτερη φορά, σιδεροδέσμιος στην Πόλη. Ο Μανουήλ βρέθηκε σε δύσκολη θέση και ύστερα από πληροφορίες που έμαθε ότι συγκεντρώνει στρατό εναντίον του, του έδωσε αμνηστία το 1165 μ.Χ. Στην συνέχεια τον ξαναέστειλε στην Κιλικία για να πολεμήσει εκ νέου τους Αρμένιους.
Αυτή τη φορά ο Ανδρόνικος δεν τον απογοήτευσε και τους νίκησε. Παράλληλα συνέχισε τον έκλυτο βίο του και γοήτευσε την Φιλίππη, κόρη του Ραιμούνδου της Αντιόχειας, αδερφή της Μαρίας της Αντιοχείας, γυναίκας του Μανουήλ. Ο αυτοκράτορας έγινε έξαλλος και ο Ανδρόνικος εγκατέλειψε τη Φιλίππη, διαφεύγοντας στην Ιερουσαλήμ. Ούτε και εκεί έμεινε φρόνιμος. Στην Άκρα έμπλεξε σε μία ακόμη αιμομικτική σχέση με την 22χρονη Θεοδώρα, μία καλλονή που ήταν κόρη του ξαδέρφου του Ισαάκιου Κομνηνού. Ο Μανουήλ αντιλήφθηκε ότι παρατράβηξε η ιστορία μαζί του και διέταξε να συλληφθεί και να τυφλωθεί. Ο Ανδρόνικος γλίτωσε τη σύλληψη και η Εκκλησία τον αφόρισε. Μόλις όμως το 1180 μ.Χ. οι αρχές συνέλαβαν τη Θεοδώρα και τα δύο τους παιδιά, αλυσοδέθηκε, γονάτισε ενώπιον του αυτοκράτορα και κλαίγοντας του ζήτησε συγνώμη. Οι θεατρινισμοί του έπεισαν δυστυχώς το Μανουήλ που τον συγχώρεσε για μία ακόμη φορά και του παραχώρησε έκταση στην Ούνιε για να ζήσει με την παράνομη συμβία του.
Το 1180 μ.Χ. ο Μανουήλ απεβίωσε και τον διαδέχτηκε ο 12χρονος γιος του Αλέξιος Β'. Εξαιτίας της φιλοδυτικής στάσης που συνέχισε ο Αλέξιος, ο λαός ξεσηκώθηκε εναντίον των Λατίνων και επιτέθηκε εναντίον τους (1182 μ.Χ.). Ο Ανδρόνικος, που στο μεταξύ είχε πληροφορηθεί το θάνατο του Μανουήλ, άδραξε την ευκαιρία για να παρουσιαστεί ως "σωτήρας" του. Έτσι, σέλωσε ένα άλογο, πήρε τους στρατηγούς με το μέρος του και συνοδευόμενος από ένα τεράστιο πλήθος βάδισε προς την Κων/πολη για να καταλάβει την εξουσία. Μόλις ο Αλέξιος αντιλήφθηκε την ανταρσία, του παραδόθηκε αφού αναγκάστηκε : Πρώτον, να απαιτήσει από τη μητέρα του Μαρία να κλειστεί σε μοναστήρι και δεύτερον να πάρει τη θέση της στο ρόλο του συναυτοκράτορα. Αυτά ήταν μόνο η αρχή γιατί στο μυαλό του Ανδρόνικου υπήρχαν και μεταγενέστερα σχέδια...
Το 1183 μ.Χ. πραγματοποιήθηκε μεγάλη σφαγή 80.000 Λατίνων που κατείχαν στα χέρια τους μεγάλο μέρος της οικονομίας του κράτους. Η πράξη αυτή ήταν η οριστική ρήξη στις σχέσεις των Βυζαντινών με τους Δυτικούς. Κατόπιν η αδερφή του Αλέξιου, Μαρία και ο σύζυγός της Ρενιέ πέθαναν από δηλητηρίαση, προφανώς με την υποκίνηση του Ανδρόνικου. Ακολούθησε ο στραγγαλισμός της βασιλομήτωρος Μαρίας της Αντιοχείας, με διάταγμα του... ίδιου της του γιου Αλεξίου !!! Κατόπιν στραγγαλίστηκε και ο ίδιος από τον Ανδρόνικο, με το πτώμα του να πετιέται από βάρκα στο Κεράτιο Κόλπο, υπό τους ήχους μουσικών οργάνων...Ο Ανδρόνικος αφού ξέκανε τους πάντες κράτησε για τον εαυτό του την καλύτερη ανταμοιβή : Στην ηλικία των 65 ετών παντρεύτηκε την 12ετή Αγνή της Γαλλίας, χήρα του Αλεξίου Β' (!). Στη συνέχεια ο Ανδρόνικος συγκρούστηκε με την αριστοκρατία και πήρε σκληρά μέτρα εναντίον της. Ο λαός είδε με καλό μάτι αυτό μέτρο, επειδή τα τελευταία χρόνια είχε καταπιεστεί από τους ευγενείς. Ο αυτοκράτορας με διάταγμα απαίτησε καταμερισμό της γης ώστε να μην υπάρχει άνθρωπος χωρίς εκτάσεις, κάτι το οποίο το πλήρωσε μόλις δύο χρόνια αργότερα.
Όλο αυτό το διάστημα που ο Ανδρόνικος συνέχιζε την "εθνοκάθαρση" όσων δεν του άρεσαν, οι Νορμανδοί βρήκαν ευκαιρία να ανασυνταχθούν και να επιτεθούν στην αυτοκρατορία. Ο Γουλιελμος Β' αποβιβάστηκε στην Ήπειρο και προέλασε μέχρι τη Θεσσαλονίκη την οποία και κατέλαβε (1185 μ.Χ.) Ο Ανδρόνικος στρατολόγησε πολλούς άνδρες και τους έστειλε εναντίον του, αλλά ηττήθηκαν και οπισθοχώρησαν στους γύρω λόφους. Ήταν πλέον ξεκάθαρο ότι η αυτοκρατορία βούλιαζε και ο ίδιος είχε χάσει κάθε έλεγχο.
Στις 11 Σεπτεμβρίου 1185 μ.Χ. επιχείρησε να συλλάβει ένα ευγενή ονόματι Ισσάκιο Άγγελο, για τον οποίο είχε υποψίες ότι θα τον ανατρέψει. Ο Ισαάκιος το αντιλήφθηκε και βρήκε άσυλο στην Αγία Σοφία καλώντας το λαό σε εξέγερση. Τη ώρα που ο Ανδρόνικος τον καταδίωκε, έβαλε ένα στέμμα στο κεφάλι του αυτοανακυρήχθηκε αυτοκράτορας. Ο Ανδρόνικος κατάλαβε ότι είχαν τελειώσει όλα και προσπάθησε να διαφύγει, αλλά συνελήφθη.
Ο λαός απαίτησε από τον Ισαάκιο δικαιοσύνη και ο τελευταίος τον παρέδωσε στο μαινόμενο πλήθος. Ο οργισμένος όχλος του έβγαλε τα δόντια, του ξερίζωσε τα μαλλιά, του έβγαλε τα μάτια, του έκοψε το ένα χέρι και του πετούσε συνεχώς καυτό νερό στο πρόσωπο. Στη συνέχεια τον ανέβασε ανάποδα σε μία καμήλα και αφού τον διαπόμπευσε τον οδήγησε στον ιππόδρομο. Εκεί τον κρέμασε ανάποδα σε δύο πασσάλους και δύο Λατίνοι τον κατακρεούργησαν, αφού πρώτα ανταγωνίστηκαν για το ποιος θα χώσει πιο βαθιά το ξίφος του στο σώμα του. Τα τελευταία του λόγια ήταν τα εξής : << Ίνα τι κάλαμον συντετριμμένον πρεπικλάτε ; >>
Ο Ανδρόνικος Α' Κομνηνός ήταν ευφυής, χαρισματικός, θαρραλέος και ικανός ρήτορας. Ταυτόχρονα ήταν κτηνώδης, βίαιος, σκληρός και αιμοβόρος. Από τη μία ελάττωσε τους φόρους και βελτίωσε το επίπεδο ζωής των ασθενέστερων τάξεων. Από την άλλη αδιαφόρησε σε προκλητικό βαθμό απέναντι στους εχθρούς της αυτοκρατορίας, τόσο ώστε να χάσει τη δεύτερη σημαντική της πόλη. Προικίστηκε με όλες τις αρετές για να γίνει ο καλύτερος της δυναστείας του, αλλά η έλλειψη αυτοσυγκράτησης, η σχεδόν μόνιμη αγυρτεία του και η συνεχής υπέρβαση των ηθικών φραγμών δεν του επέτρεψαν να εκδηλώσει τις ικανότητες του. Με το θάνατο του έκλεισε μία ένδοξη δυναστεία και ανοίχθηκε ο δρόμος προς το γκρεμό, αφού η ανικανότητα της επόμενης δυναστείας ήταν τόσο εμφανής που τα κωμικοτραγικά γεγονότα που συνέβησαν μέχρι το 1204 μ.Χ. δεν είχαν κανένα προηγούμενο...
Πηγές : Βικιπαιδεία, gnomionline.gr, byzmettyhes.gr, news 24/7
Michel de Grece : Ανδρόνικος Α' Κομνηνός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ἐνημερώνουμε τοὺς ἀγαπητοὺς ἀναγνῶστες μας, ὅτι σχόλια, τὰ ὁποῖα ἐμπεριέχουν προσβλητικοὺς χαρακτηρισμούς, διαφημίζουν κόμματα ἢ εἶναι γραμμένα μὲ λατινικοὺς χαρακτῆρες (γκρήκλις), θὰ διαγράφωνται ἄνευ προειδοποιήσεως!