Η ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ «ΚΡΥΦΗ ΑΤΖΕΝΤΑ» ΠΟΥ ΑΝΕΒΑΣΕ ΤΟΝ ΕΡΝΤΟΓΑΝ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑ…

Γράφει ο Νίκος Χειλαδάκης

Ένα από τα μεγαλύτερα σφάλματα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής που αναγνωρίστηκε εκ των υστέρων, ήταν ότι οι ΗΠΑ έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην άνοδο του Ερντογάν το 2002 στην εξουσία και στην επικράτηση του στην Τουρκία. Ένας μετέπειτα αλλοπρόσαλλος και απρόβλεπτος ηγέτης, που εξελίχτηκε σε ένα από τους μεγαλύτερους πονοκεφάλους των Αμερικανών.

Στις 31 Ιανουαρίου του 2001, ο ακόμα τότε αρχηγός του κόμματος «Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης», Ταΐπ Ερντογάν, έκανε ένα σημαντικό ταξίδι στις ΗΠΑ. Σκοπός αυτού του ταξιδιού ήταν να τον γνωρίσουν οι Αμερικανοί, καθώς είχαν διατυπωθεί κάποιες υποψίες ότι υπάρχει πιθανότητα με τον Ερντογάν να ανακινηθεί έντονο ισλαμικό πρόβλημα και στην Τουρκία. Το πρόβλημα βέβαια ήταν το πως θα κυβερνούσε ο Ταΐπ Ερντογάν, με το δεδομένο ότι από τότε ήταν ήδη το «κόκκινο πανί» για τους Τούρκους στρατηγούς, οι οποίοι επανειλημμένα είχαν παρουσιάσει αναφορές στα Εθνικά Συμβούλια χαρακτηρίζοντας τον σαν μεγάλο κίνδυνο για το τουρκικό καθεστώς.

Βέβαια οι Αμερικανοί δεν θέλησαν να επέμβουν, αφήνοντας τα πράγματα να εξελιχτούν από μόνα τους, με μόνιμο όμως τον κίνδυνο της διαφαινόμενης από τότε εσωτερικής σύγκρουσης. Τότε ο Ερντογάν παρουσίασε ένα πολύ μετριοπαθές προφίλ που άρεσε στην αμερικανική ηγεσία και από τότε άρθηκαν όλες οι επιφυλάξεις από αμερικανικής πλευράς για την άνοδο του Ερντογάν στην εξουσία. 

Είχε ανάψει το «πράσινο φως» για τον μελλοντικό Τούρκο πρωθυπουργό, καθώς οι Αμερικανοί έβλεπαν ένα καινούργιο καλό συνεταίρο στην εφαρμογή της πολιτικής τους έναντι των στρατηγών για τους οποίους ανέκαθεν έτρεφαν μια καχυποψία. Το πιο σημαντικό όμως γεγονός σε αυτό το ταξίδι ήταν ότι από τότε είχε συμφωνηθεί μια «κρυφή ατζέντα» την οποία χαρακτήρισαν σαν η «Κρυφή Ατζέντα» του Ερντογάν.

Τι ήταν αυτή η κρυφή ατζέντα; Ήταν η ατζέντα που συμφωνήθηκε μεταξύ Ερντογάν και Αμερικανών κατά την διάρκεια εκείνου του ταξιδιού, καθώς οι Αμερικανοί προέβλεπαν ήδη την πλήρη πολιτική αυτοδυναμία του χαρισματικού Τούρκου πολιτικού. Σύμφωνα με μια εκτενή ανάλυση του στρατηγικού αναλυτή, Αμπιντίν Μουσταφά, του κέντρου στρατηγικών Ερευνών, «ICSSA», υπήρξε από το 2002 μια κρυφή ατζέντα μεταξύ του Ερντογάν και των Αμερικανών η οποία περιλάμβανε τα εξής σημεία :

1) Κλείσιμο του Κυπριακού βάσει ενός αμερικανικής εμπνεύσεως σχεδίου. Γνωρίζουμε στη συνέχεια τις εξελίξεις και την εμφάνιση του σχεδίου Ανάν, το οποίο ενώ υποστήριξε με θέρμη η κυβέρνηση Ερντογάν, οι στρατηγοί και ο Ντεκτάς είχαν εκφράσει τις αντιρρήσεις τους. Τελικά το σχέδιο απορρίφτηκε από το δημοψήφισμα του κυπριακού λαού τον Απρίλιο του 2004.

2) Ομαλοποίηση των σχέσεων Τουρκίας Αρμενίας και άνοιγμα των τουρκοαρμενικών συνόρων, κάτι που θα ανακούφιζε την Αρμενία από το τουρκικό εμπάργκο καθώς υπήρχε για το θέμα αυτό έντονη πίεση από το αρμενικό λόμπυ των ΗΠΑ.

3) Αποδοχή της δημιουργίας ανεξάρτητης κουρδικής εστίας στο βόρειο Ιράκ. Μια τέτοια προοπτική διαγράφονταν από τότε έντονη με την αναμενόμενη επέμβαση των Αμερικανών στο Ιράκ και την παρασκηνιακή τους συμμαχία με τα δυο κουρδικά κόμματα του Βορείου Ιράκ, των Τζελάλ Ταλαμπανί και Μουσταφά Μπαρζανί, οι οποίοι θα βοηθούσαν τους Αμερικανούς.

4) Αναβάθμιση της τουρκικής παρουσίας στην Μαύρη Θάλασσα σαν ανάχωμα στην αυξανόμενη ρωσική παρουσία στην επανάκαμψη της Ρωσίας στην αρχή στην Μαύρη Θάλασσα και στην συνέχεια στην Μεσόγειο. Αυτή η επανάκαμψη ήδη έγινε από τις αρχές του 2007 με την επανεμφάνιση του ρωσικού στόλου μετά από δεκαετίες στην Μεσόγειο θάλασσα και,

5) Εφαρμογή των απαραιτήτων μεταρρυθμίσεων για την προώθηση της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές θα επικεντρώνονταν στην μείωση των εξουσιών των Τούρκων στρατηγών και στην συνταγματική μεταρρύθμιση που θα άλλαζε τον τρόπο νομής της εξουσίας κατά πάσα πιθανότητα σε βάρος των στρατοκρατών και του Βαθέως Κράτους.

Η πορεία όμως στην συνέχεια του Ερντογάν απέδειξε ότι οι Αμερικανοί λογάριαζαν χωρίς τον ξενοδόχο για την εφαρμογή αυτής της ατζέντας, καθώς ο Ερντογάν απεδείχθη ανέντιμος και όταν επικράτησε τελικά προκάλεσε πολλαπλά προβλήματα στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και στην ίδια την χώρα του την οποία μετέτρεψε σε μια απέραντη φυλακή.

Αν ήξεραν από τότε οι Αμερικανοί…

ΝΙΚΟΣ ΧΕΙΛΑΔΑΚΗΣ
Δημοσιογράφος-Συγγραφέας-Τουρκολόγος
Νikosxeiladakis