 |
| Ο Παπασπύρος Ζαφείρης. Ο θρυλικός ιερέας οπλαρχηγός από τις Πηγές της Άρτας, διακρίθηκε ιδιαίτερα για τον ηρωϊσμό του στον Γοργοπόταμο. Εκτελέστηκε εν ψυχρώ (!) από κρυμμένο ελασίτη αντάρτη μετά νικηφόρα μάχη του ΕΔΕΣ κατά του ΕΛΑΣ, στα Μηλιανά της Άρτης στις 5 Ιανουαρίου 1944. |
αναδημοσίευση από τα Ιστορικά Χρονικά
άρθρο του Ιωάννη Β. Αθανασόπουλου ιστορικού
Ο Παπασπύρος Ζαφείρης υπήρξε ο ιερέας-οπλαρχηγός της Εθνικής Αντίστασης του ΕΔΕΣ στις Πηγές της Άρτας.
Πολέμησε στην Μικρά Ασία με τον βαθμό του λοχαγού υπό τις διαταγές του Νικόλαου Πλαστήρα και παρασημοφορήθηκε για τη δράση του. Στα χρόνια της κατοχής όταν εμφανίστηκε ο Ζέρβας στα μέρη του (Μεγαλόχαρη Άρτας) προσέφερε άμεσα τις υπηρεσίες του και παρά τις αρχικές αντιδράσεις του στρατηγού (λόγω της ιδιότητος του ιερέως και προστάτη οικογενείας) ανέλαβε σημαντικό έργο για την ανάπτυξη του ΕΔΕΣ.
Ο Ζέρβας λόγω και του μικρασιατικού πολεμικού παρελθόντος του τον ονόμασε τιμητικά «Οπλαρχηγό Λοχία» του ΕΔΕΣ.
Συμμετείχε και διακρίθηκε στη μάχη του Γοργοποτάμου, όπου λόγω της παρουσίας και της γενναιότητάς του χαρακτηρίσθηκε από τον βρετανό σαμποτέρ Ντένυς Χάμσον ως «παπαΛεωνίδας» αλλά και ως το χαρακτηριστικό πρότυπο Έλληνα ιερέα και μαχητή της Εθνεγερσίας που θύμιζε άλλες εποχές.
Μετά τον Γοργοπόταμο η ανάπτυξη του αντάρτικου φούντωσε.
Μαζί και αυτή του ΕΔΕΣ.
Η αίγλη του Ζέρβα αυξήθηκε κατακόρυφα, τότε όμως άρχισαν να παρουσιάζονται και οι πρώτες αντιδράσεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ κατά άλλων αντιστασιακών οργανώσεων.
Τοπικά στην ευρύτερη περιοχή της Άρτας την αντίδραση του ΕΑΜ προκάλεσε η δράση του ιερέα-οπλαρχηγού Παπασπύρου Ζαφείρη. Η έντονη δράση του κατά των κατακτητών (έξω από το ΕΑΜ) και τα αντικομμουνιστικά του αισθήματα υπήρξαν οι λόγοι της στοχοποίησής του.
Οι πύρινοι λόγοι του στην Άρτα αλλά και στην Θεσσαλία εμψύχωναν τον λαό και πολλοί έσπευδαν για αντάρτες στον ΕΔΕΣ. Αυτό βεβαίως ενόχλησε το ΕΑΜ.
Επειδή όμως δεν κατόρθωσαν να τον συλλάβουν στράφηκαν κατά της οικογένειάς του. Η σύζυγός του Παπασπύραινα και η μόλις 2 ετών κόρη τους συνελήφθησαν από τους αντάρτες του ΕΛΑΣ και φυλακίσθηκαν για 2 μήνες.
Τα βασανιστήρια και ο ψυχολογικός πόλεμος που υπέστησαν είχαν ως στόχο να ομολογήσουν που βρισκόταν το κρησφύγετο του Παπασπύρου και των ανταρτών του.
Γράφει ο υιός του Παπασπύρου, Μητροπολίτης Περιστερίου Χρυσόστομος, στο έργο του «Ο Ιερομάρτυρας-Εθνομάρτυρας οπλαρχηγός Παπασπύρος Ζαφείρης. Η εθνική και εκκλησιαστική προσφορά του», εκδόσεις Πελασγός, Αθήνα 2018, σ. 185:
Περισσότερον όμως εδεινοπάθησε η μάνα που της έπαιρναν το βλαστάρι μέσα από την σφικτήν και θερμήν αγκαλιάν της και κατά διαστήματα απειλούσαν αυτήν οι αντάρτες άλλοτε ότι θα το κρεμάσουν ανάποδα, άλλοτε, βάζοντας το μαχαίρι εις τον λαιμόν του, ότι θα το σφάξουν σαν αρνί και άλλοτε ότι θα το τουφεκίσουν βάζοντας μπροστά στα μάτια της το πιστόλι στον κρόταφο του παιδιού έτοιμο να τραβήξουν την σκανδάλη.
Η αιχμάλωτη μητέρα γνώριζε πράγματι το μέρος που βρισκόταν ο σύζυγός της, αλλά λόγω ιδιοσυγκρασίας δεν υπήρχε περίπτωση να λυγίσει.
Σύμφωνα με τον συγγραφέα, οι ελασίτες γνώριζαν ότι δύσκολα θα αποκάλυπτε όσα γνώριζε, στόχευαν ωστόσο στο να οδηγήσουν τις αιχμάλωτες στην απόγνωση με τις διαρκείς απειλές.
Ο Παπασπύρος όμως έμαθε για τα βασανιστήρια που βίωνε η οικογένειά του και με επιστολή του που άφησε στη γέφυρα Κοράκου ενημέρωνε τους καπετάνιους του ΕΛΑΣ πως δεν θα έκανε πίσω στα ιδανικά του και πως η οικογένειά του έπρεπε να αφεθεί ελεύθερη καθώς ο ΕΛΑΣ κυνηγούσε τον ίδιο.
Προειδοποιούσε πως αν δεν αφεθούν ελεύθερες θα λάμβανε άμεσα τα απαραίτητα μέτρα για να τις απελευθερώσει. Παράλληλα τους υπενθύμιζε ότι αυτοί άρχισαν χειρών αδίκων και πως οι ενέργειες αυτές ζημίωναν την αντίσταση κατά του εχθρού (στο ίδιο, σ. 187):
[…] είναι φυσικόν επόμενον να έλθω εις σφοδροτάτην ένοπλον σύγκρουσιν και αντιπαράθεσιν με εσάς τους αντάρτες του Άρη Βελουχιώτη και ουχί με τους κατακτητάς της χώρας, ως είναι επιτακτικόν καθήκον πασών των ανταρτικών εθνικών ομάδων.
Εις την περίπτωσιν ταύτην, ό,τι τυχόν θα συμβεί υπεύθυνοι θα είσθε εσείς οι ίδιοι οι αντάρτες του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, οι προκαλούντες την ένοπλον ταύτην αντιπαράθεσιν.
Εν τέλει, οι ελασίτες προφανώς φοβούμενοι από την αποφασιστικότητα του Παπασπύρου αλλά και αναλογιζόμενοι τις αντιδράσεις που θα φούντωναν από τους κατοίκους των Ραδοβυζίων, απελευθέρωσαν τη Παπασπύραινα και την κόρη της.
Όσο καιρό όμως κράτησε η ομηρία τους, τα άλλα πέντε ανήλικα παιδιά τους (ηλικίας από 7 έως 12 ετών) περιφέρονταν ολομόναχα σε διάφορες σπηλιές, καλύβες όπου φιλοξενούνταν κρυφά από οικογένειες συγχωριανών τους ακόμη και σε φωλιές αλεπούδων για να μην πέσουν στα χέρια των ελασιτών.
Ένα από πιο χαρακτηριστικά κρησφύγετα που θυμάται ο συγγραφέας ήταν η «Τρύπα του Παρδάλη», η οποία ήταν σκοτεινή και απροσπέλαστη.
Και όμως εκεί έμειναν για αρκετό καιρό ο ίδιος ο συγγραφέας μαζί με τα άλλα ανήλικα τέσσερα αδέρφια του όσο η μητέρα τους και η μικρή αδερφή τους ήταν δέσμιες των ελασιτών. Σημαντική βοήθεια δέχθηκαν τα μικρά παιδιά από τον Μεγαλοχαρίτη Γεώργιο Τσιαμπά, φίλο και έμπιστο του Παπασπύρου.
Καθημερινά και με πολλή προσοχή ο ίδιος μετέφερε το «κατσαρολάκι» με την τροφή των παιδιών, που ετοίμαζε η αδελφή του Παπασπύρου, θεία Ιλιάδα.
Επειδή όμως η «Τρύπα του Παρδάλη» ήταν απότομη και η είσοδος σε αυτήν δεν ήταν εύκολη, ο Τσιαμπάς φτάνοντας στην τρύπα «ενημέρωνε» με συνθηματικό σφύριγμα τα παιδιά για την παρουσία του.
Τότε αυτά έρριχναν έξω την τριχιά και αυτός έδενε προσεκτικά το κατσαρολάκι με το φαγητό. Ο Μητροπολίτης Περιστερίου ενθυμούμενος τα δύσκολα εκείνα χρόνια γράφει στο βιβλίο του (σ. 214):
Όλην την ημέραν την επερνούσαμε χωρίς πατέρα και μάνα μόνα μας στριμωγμένα το ένα πάνω εις το άλλο μέσα στην σπηλιάν και αναμένοντα μετά μεγάλης αγωνίας την άφιξη του κατσαρολιού.
Η παραμονή όμως στο μέρος αυτό άρχισε να γίνεται αδύνατη όταν ήρθε ο χειμώνας.
Οι σφοδρές καταιγίδες και χιονοπτώσεις γέμιζαν την τρύπα με παγωμένο νερό που έβρεχε τους κλάδους ελατιού πάνω στους οποίους κοιμόταν τα παιδιά.
Ο Παπασπύρος ανέλαβε προσωπικά να μεταφέρει τα παιδιά του από το ακατάλληλο εκείνο μέρος. Αφού πήρε τις απαραίτητες προφυλάξεις έφυγε από το λημέρι του ένα βράδυ και έφτασε στην «Τρύπα του Παρδάλη».
Χωρίς καθυστερήσεις πήρε τα πέντε ανήλικα παιδιά του και ξεκίνησε για το χωριό της συζύγου του, το Στουρνάρι των Πηγών της Άρτας.
Οι δυσκολίες μέχρι να φτάσουν ήταν πολλές, με μεγαλύτερη το πέρασμα του γεφυριού της Μεγαλόχαρης και των πολλών νερών του ποταμού.
Όλα αυτά περιγράφονται με λογοτεχνικό τρόπο στο βιβλίο. Αφού τα άφησε εκεί ο Παπασπύρος τα αποχαιρέτησε και εγκατέλειψε το χωριό.
Λίγες μέρες μετά οι ελασίτες άφησαν ελεύθερη τη Παπασπύραινα, η οποία κρυφά έφτασε στο χωριό της. Ο κίνδυνος του ΕΛΑΣ όμως δεν είχε εκλείψει, γι’ αυτό και η ίδια με τα παιδιά της φρόντιζε να κρύβεται στο πυκνό δάσος που ήταν έξω από το χωριό της.
Η περίπτωση της καταδίωξης της οικογένειας του Παπασπύρου Ζαφείρη είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση αντίληψης των ηγετών του ΚΚΕ-ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.
Η «οικογενειακή ευθύνη» στην περίπτωση της φαμελιάς του Παπασπύρου, παρά τις αφόρητες διώξεις δεν είχε ολέθριες επιπτώσεις, όπως σε πολλές άλλες περιπτώσεις, που άνθρωποι εκτελούνταν ή σφάζονταν μόνο και μόνο επειδή ένα μέλος της οικογένειας ανήκε σε άλλη αντιστασιακή οργάνωση έξω από τον ΕΛΑΣ.
Πηγή: Ιστορικά Χρονικά
"ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ἐνημερώνουμε τοὺς ἀγαπητοὺς ἀναγνῶστες μας, ὅτι σχόλια, τὰ ὁποῖα ἐμπεριέχουν προσβλητικοὺς χαρακτηρισμούς, διαφημίζουν κόμματα ἢ εἶναι γραμμένα μὲ λατινικοὺς χαρακτῆρες (γκρήκλις), θὰ διαγράφωνται ἄνευ προειδοποιήσεως!