Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ "ΒΕΝΙΖΕΛΟ" (Β΄ Μέρος)

Ο Βενιζέλος εκ πρώτης όψεως ήταν πολιτικό πρόσωπο, αλλά λειτουργούσε κυρίως ως ιδιοκτήτης του «ακινήτου» Ελλάς και των κατοίκων της.

Του Παναγιώτη Λιάκου

Αναγνωρίζω μόνο ότι εγώ, καλώς ή κακώς, είμαι εκείνος ο οποίος επροκάλεσε τον διχασμόν αυτόν. 

Και πρέπει να γνωρίζετε ότι και τώρα, που είμαι στην Ελλάδα, και όταν έλειπα μακράν αυτής, εκείνο το οποίο με απησχόλησε και με απασχολεί και αποτελεί τον διάπυρον πόθον μου και θα με κάνει ευτυχή είναι, πριν κλείσω τα μάτια μου, να ιδώ ότι αυτό το χάσμα εγεφυρώθη και ότι η διαίρεσις την οποίαν η πολιτική μου επροκάλεσε διά μεγάλους λόγους, τους οποίους θα εκτιμήσει η Ιστορία, εξηλείφθη». (Απόσπασμα από την αγόρευση του Ελευθέριου Βενιζέλου στη Βουλή στις 17 Δεκεμβρίου 1929)

Από τη στιγμή που κάποιος αναλαμβάνει την ευθύνη για μια αδικοπραξία και υπάρχουν αποχρώσες ενδείξεις ή/και αποδείξεις ότι έχει δίκιο (μια και πού και πού εμφανίζονται διαταραγμένες προσωπικότητες στα αστυνομικά τμήματα και ομολογούν φόνους που δεν διέπραξαν) οφείλουμε να δώσουμε βάση στην ομολογία του.

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, δίχως να πιεστεί από τις συνθήκες ή από κάποια έδρα δικαστηρίου, προέβη σε αυτή την ομολογία, πιθανότατα επειδή τον πίεζε η συνείδησή του. Οι λόγοι του διχασμού που προκάλεσε είπε ότι ήταν «μεγάλοι». Ωστόσο, το πλήθος των στοιχείων που έρχονται στο φως αποδεικνύει ότι δεν ήταν μεγάλοι οι λόγοι αλλά τα ποσά – ειδικά αυτά που έλαβε από ξένες κυβερνήσεις μέσω του σερ Μπάζιλ Ζαχάροφ και του Sir Vincent Caillard, οικονομικού διευθυντή της αγγλικής οπλοβιομηχανίας Vickers, για να καταντήσει την Ελλάδα γρανάζι στις θηριώδεις μηχανές των Μεγάλων Δυνάμεων.

Στο εξειδικευμένο πολιτικό και ιστορικό περιοδικό «The International History Review» (34:4, σελ. 819-839) δημοσιεύτηκε η εργασία των Joseph Maiolo & Tony Insall με τίτλο: «Sir Basil Zaharoff and Sir Vincent Caillard as Instruments of British Policy towards Greece and the Ottoman Empire during the Asquith and Lloyd George Administrations, 1915-8».

Σε αυτή την εργασία δημοσιεύονται εξαιρετικά ενδιαφέροντα αποσπάσματα από τα αποδιαβαθμισμένα έγγραφα του βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών που αφορούν τις δοσοληψίες του οικονομικού διευθυντή της αγγλικής οπλοβιομηχανίας Vickers Sir Vincent Caillard (από τον φάκελο FO 1093). Στο εισαγωγικό σημείωμα της εργασίας των Maiolo & Insall αναφέρεται: «Οι νέες πηγές αποκαλύπτουν ότι ο Sir Vincent H.P. Caillard, ο οικονομικός διευθυντής της οπλοβιομηχανίας Vickers, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διάθεση των υπηρεσιών του Ζαχάροφ στους πρωθυπουργούς Asquith και Lloyd George. Ενώ ο Ζαχάροφ έχει συχνά απεικονιστεί ως ένας σκοτεινός παράγοντας που χειραγωγεί πολιτικούς για να προωθήσει τα οικονομικά και πολιτικά του συμφέροντα, η πραγματικότητα ήταν η αντίστροφη. Ο Ζαχάροφ ήταν ένα βολικό εργαλείο των δύο πρωθυπουργών, παρά ένας ισχυρός πολιτικός χειριστής από μόνος του».

Στη σελίδα 822 διαβάζουμε για τις κινήσεις που έγιναν όταν ο Βενιζέλος παραιτήθηκε από πρωθυπουργός, λόγω της άρνησης του βασιλέα Κωνσταντίνου Α’ να ρίξει την Ελλάδα άνευ εγγυήσεων και γραπτών συμφωνιών στο καμίνι του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, θυσιάζοντας το σύνολο της ελληνικής νεολαίας για τα συμφέροντα της Αντάντ: «Από το 1888, όταν η Nordenfelt συγχωνεύθηκε με την εταιρία του Hiram Maxim, ο Ζαχάροφ πουλούσε πολυβόλα. Σε έναν εμπορικό κλάδο ο οποίος ανταμείβει την ικανότητα να λιπαίνεις μια παλάμη με διακριτικότητα, ο Ζαχάροφ είχε το χάρισμα, την αυτοπεποίθηση και βαθιές τσέπες για να ελίσσεται σε υψηλούς κύκλους και να καλλιεργεί πολιτικές επαφές, μεταξύ των οποίων ο Briand στο Παρίσι και ο Βενιζέλος στην Αθήνα. […]

Ενώ ο Caillard προωθούσε τις υπηρεσίες τους στο Λονδίνο, ο Ζαχάροφ, ο οποίος μοίραζε τον χρόνο του μεταξύ Παρισιού και Μόντε Κάρλο, μεθόδευε τα κόλπα τους. Η δωροδοκία ήταν στην κορυφή της λίστας του. Εγραψε στον Caillard στις 12 Νοεμβρίου: «Αν είχα στα χέρια μου τις 1.200.000 στερλίνες που έχω δώσει στην Ελλάδα τα τελευταία εννέα χρόνια και αν έπρεπε να προσθέσω 300.000 λίρες σε αυτά, θα μπορούσα να κάνω την Ελλάδα να ενταχθεί στην Αντάντ και να αρχίσω να πολεμώ τους Βουλγάρους μέσα σε 20 ημέρες. Ο Βενιζέλος κι εγώ είμαστε αγαπημένοι φίλοι και ο Σκουλούδης [σ.σ.: ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας] θα με ακολουθούσε ευχαρίστως. Το μόνο που χρειάζεται είναι να αγοράσουμε τις γερμανόφιλες εφημερίδες, επίσης 45 αξιωματούχους και έναν επίτροπο συνόρων… 1.500.000 λίρες σωστά ξοδεμένες θα συντόμευαν τον πόλεμο κατά μήνες, και να σκεφτεί κανείς ότι αυτό το ποσό ξοδεύεται από τους Συμμάχους κάθε τρεις ώρες».

Ο Βενιζέλος εκ πρώτης όψεως ήταν πολιτικό πρόσωπο, αλλά λειτουργούσε κυρίως ως ιδιοκτήτης του «ακινήτου» Ελλάς και των κατοίκων της, νοικιάζοντας χώρα και λαό στους δυτικούς πλειοδότες.

«Πρὸς ταῦτα κρύπτε μηδέν· ὡς ὁ πάνθ’ ὁρῶν καὶ πάντ’ ἀκούων πάντ’ ἀναπτύσσει χρόνος». Σοφοκλέους, Fragmenta (αποσπάσματα), απ. 301, στ. 2, Tragicorum Graecorum fragmenta, vol. 4, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1977.

Ο Σοφοκλής στο εισαγωγικό απόσπασμα προτρέπει: «Μην κρύβεις τίποτε. Ο παντεπόπτης και παντ’ ακούων χρόνος ξεδιαλύνει τα πάντα». Ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε περισσότερα να κρύψει απ’ όσα επιδίωκε να φανερώνει. Όμως δεν τα κατάφερε και τόσο καλά. Ηδη από την εποχή της κυριαρχίας του οι Ελληνες γνώριζαν το ποιόν του και τον εθισμό του στα λαδώματα από τον μεγαλέμπορο όπλων και πράκτορα των Αγγλογάλλων Μπάζιλ Ζαχάρωφ.

Χαρακτηριστικά είναι όσα αποκαλύπτει σε επιστολή του προς τον Μπάζιλ Ζαχάρωφ ο Γεώργιος Αβέρωφ, ανιψιός και βασικός κληρονόμος του ευεργέτη Γεωργίου Αβέρωφ. Ηταν επίσης και κομματάρχης του Ελευθερίου Βενιζέλου και υπουργός Δημοσίας Εκπαιδεύσεως στην Προσωρινή Κυβέρνηση Θεσσαλονίκης. Στα κομματικά του καθήκοντα περιλαμβάνονταν και οι συνεννοήσεις για την είσπραξη… δωρεάν προς το κόμμα των Φιλελευθέρων..

Στην επιστολή του ο Αβέρωφ ευχαριστεί για τα άφθονα χρήματα που διέθεσε ο Ζαχάρωφ στο κόμμα των Φιλελευθέρων και τον ενημερώνει ότι θα αγοράσουν και οίκημα που θα στεγάσει γραφεία του κόμματος και στο οποίο θα κατοικούσε ο ίδιος ο Ελευθέριος Βενιζέλος.

Η επιστολή σώζεται στο Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης (ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ), στο Αρχείο Γ. Αβέρωφ. Κωδικός αναγνώρισης GR ELIA-MIET Α.Ε. 426

«Αξιότιμε φίλε κ. Ζαχάρωφ

Συμφώνως με την εκφρασθείσαν προς με επιθυμίαν σας κατά την εν Μόντε Κάρλο συνάντησίν μας, σπεύδω σήμερον μετά πάροδον τριών μηνών από της στιγμής εκείνης ν’ αποστείλω υμίν εσωκλείστως συνοπτικήν κατάστασιν της διαχειρίσεως των ποσών τα οποία τόσον γενναιοφρόνως εθέσατε εις την διάθεσιν της επιτροπής του κόμματος των Φιλελευθέρων. Εκ της καταστάσεως ταύτης θέλετε ιδεί τα μέχρι τέλους Απριλίου πεπραγμένα.

Τα αποτελέσματα είναι πράγματι ικανοποιητικότατα, διότι αι τελευταίαι εκλογικαί επιτυχίαι και η λαμπρά στάσις του Τύπου μέχρι σήμερον και η εν γένει ευχάριστος θέσις του κόμματος των Φιλελευθέρων οφείλονται εν μέρει τουλάχιστον εις την υλικήν ταύτην υποστήριξιν.

Εντούτοις το μέχρι σήμερον δαπανηθέν ποσόν δεν είναι υπέρογκον και τούτο διότι η διαχείρισις εγένετο μετά πολλής φειδούς και νοικοκυροσύνης και διότι η επιτροπή έχει υπ’ όψιν της διά του γενναίου ποσού το οποίον εθέσατε εις την διάθεσίν της να επαρκέση εις όλας τας ανάγκας και υποχρεώσεις του κόμματος μέχρι του τέλους 1916 και εις την αγοράν ακόμη της οικίας ήτις συμφώνως προς τας επιθυμίας σας θα δωρηθή εκ μέρους υμών προς τον Πρόεδρόν μας κ. Βενιζέλον.

Επί του ζητήματος τούτου οφείλω να σας γνωρίσω τα εξής. Μόνον προ τριών ημερών, κατόπιν πολλών διαπραγματεύσεων, κατόρθωσα να υπογράψω προκαταρκτικόν συμβόλαιον (option) το οποίον λήγει την 30ήν Μαΐου V.J. (με το παλιό ημερολόγιο) ή 12 Ιουνίου N.J. (με το νέο ημερολόγιο), δι’ ου δυνάμεθα ν’ αγοράσωμεν την οικίαν αντί 400 χιλ. δραχμών. Το ποσόν είνε αληθώς υπέρογκον: κατά την εν Μόντε Κάρλο δε συνάντησίν μας υπελόγιζα τούτο εις δρ. 280 χιλιάδας.

Η απότομος όμως υπερτίμησις των οικιών και οικοπέδων ενταύθα καθιστά την τιμήν των 400 χιλ. και πάλιν συμφέρουσαν. Επειδή όμως πρόκειται πάντοτε περί διαθέσεως μεγάλου ποσού, επροτίμησα την υπογραφήν μόνον προκαταρκτικού συμβολαίου option, δεν θα προβώ δε εις το οριστικόν συμβόλαιον αγοράς επ’ ονόματί σας ή μη μόνον όταν λάβητε την καλοσύνην να μοι γνωρίσητε την έγκρισίν σας τηλεγραφικώς διά των λέξεων va bien προ της λήξεως της option ήτοι 12 Juin N.J. [12 Ιουνίου με το νέο ημερολόγιο].

Η μεγάλη δυσχέρεια εις το ζήτημα τούτο προέρχεται από την επίμονον άρνησιν του Προέδρου μας κ. Βενιζέλου να δεχθή προσωπικώς μίαν τόσον μεγάλην δωρεάν, καίτοι αναγνωρίζει την μεγάλην χρησιμότητα και απόλυτον ανάγκην της εγκαταστάσεως των γραφείων του κόμματος και των εφημερίδων μας εις ευπρεπές οίκημα, εις διαμέρισμα του οποίου και να κατοική.

Κατά την εμήν γνώμην η δυσχέρεια αύτη δύναται να αρθή ευκόλως εάν την δωρεάν κάμητε υμείς ή προς το κόμμα των Φιλελευθέρων ή κάλλιον προς τον κ. Βενιζέλον ως αρχηγόν του κόμματος των Φιλελευθέρων: τοιουτοτρόπως ο κ. Βενιζέλος θα έχει την χρήσιν της οικίας εφ’ όσον ζη, κατόπιν δε θα περιέρχεται αύτη εις το κόμμα.

Μίαν ταύτην λύσιν προτεινομένην παρ’ ημών, έχω την εντύπωσιν ότι θ’ αποδεχθή ο κ. Βενιζέλος, λύεται δε ούτω το σπουδαίον τούτο ζήτημα, μεγίστης δι’ ημάς σημασίας διότι εδραιούται πλέον και οργανούται οριστικώς, συμφώνως με τα εν Αγγλία κρατούντα, το μέγα τούτο κόμμα των Φιλελευθέρων, του οποίου υμείς θα είσθε ο μέγας ευεργέτης».

1.https://www.newsbreak.gr/apopseis/288999/i-alitheia-gia-ton-eleytherio-venizelo-iii/ 

2.https://www.newsbreak.gr/apopseis/289767/i-alitheia-gia-ton-eleytherio-venizelo-iv/

https://eoniaellhnikhpisti.blogspot.com/2022/02/blog-post_10.html