Εἶναι τό Auftragstaktik ἡ αἰτία τῶν οὐκρανικῶν νικῶν;

τοῦ Κωνσταντίνου Γρίβα

Σὲ πρόσφατη συνέντευξί μου στὴν πολωνικὴ ἐφημερίδα “Rzeczpospolita” ὑποστήριξα ὅτι –κατὰ τὰ φαινόμενα– ἕνα μεγάλο πρόβλημα γιὰ τοὺς Ρώσσους στὴν Οὐκρανία εἶναι τὸ ἄκαμπτο συγκεντρωτικὸ σύστημα διοικήσεως καὶ διεξαγωγῆς ἐπιχειρήσεων, ποὺ ἐφαρμόζουν, ἐνῷ ἀντιθέτως, μεγάλο ἀτοῦ γιὰ τοὺς Οὐκρανοὺς εἶναι οἱ ἀποκεντρωτικές τους τακτικές. Ἰδιαιτέρως δὲ στὴν τελευταία τους ἐπίθεσι, φάνηκε πὼς μικρὲς ὁμάδες, κυρίως πεζικοῦ, τῶν Οὐκρανῶν, κινήθηκαν ἀνεξαρτήτως καὶ εἰσχώρησαν «ἀνάμεσα στὶς ραφὲς» τῆς ρωσσικῆς διατάξεως προκαλῶντας ἀποδιοργάνωσι.

Μὲ τὶς λίγες πληροφορίες, ποὺ ὑπάρχουν στὴν διάθεσί μας, βλέπουμε κάποιες μεθοδολογίες ἀπὸ πλευρᾶς τῶν Οὐκρανῶν, ποὺ θυμίζουν τὶς τακτικὲς τῶν Γερμανῶν Stosstruppen στὸ Δυτικὸ Μέτωπο τὸ 1918, ὅπως ἐπέβαλε ἡ φιλοσοφία τῆς Auftragstaktik, ἡ ὁποία στὰ ἀγγλικὰ ἀποδίδεται ὡς “Mission Command” καὶ στὰ ἑλληνικὰ ὡς “Διοίκησις Διὰ τῆς Ἀποστολῆς”. Ἡ φιλοσοφία αὐτὴ εἶχε ἀγνοηθῇ ἐν πολλοῖς ἀπὸ τὴν ἀγγλοαμερικανική στρατιωτικὴ σκέψι.

Ἄρχισε νὰ ἐξετάζεται μετὰ τὸν Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ὅταν οἱ Ἀμερικανοὶ καὶ οἱ Βρεταννοὶ ἀναζητοῦσαν τὰ αἴτια τῆς ἐξαιρετικῆς τακτικῆς ἀποδόσεως τῆς Βέρμαχτ. Ἐπίσης, θεωρήθηκε σημαντικὴ γιὰ τὴν ὑιοθέτησι ἑνὸς πολεμικοῦ δόγματος, ποὺ ἔδινε ἔμφασι στὸν ἑλιγμὸ καὶ ὄχι στὴν ἰσχὺ πυρὸς ὅπως μέχρι τότε, γιὰ νὰ ἀντισταθμισθῇ ἡ σοβιετικὴ ὑπεροπλία στὸ εὐρωπαϊκὸ θέατρο ἐπιχειρήσεων.

Τί εἶναι ὅμως ἡ Auftragstaktik;

Μὲ τὰ λόγια τοῦ Ἰσραηλινοῦ καθηγητῆ καὶ θεωρητικοῦ τοῦ πολέμου Eitan Shamir, εἶναι μιὰ φιλοσοφία, ποὺ ἀπαιτεῖ καὶ ἐπιτρέπει τὴν πρωτοβουλία σὲ ὅλα τὰ ἐπίπεδα τῆς διοικήσεως, ποὺ ἐμπλέκονται μὲ τὰ τεκταινόμενα στὸ πεδίο τῆς μάχης. Πολὺ ἁπλοϊκὰ καὶ μᾶλλον περιοριστικά, θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε ὅτι εἶναι μιὰ φιλοσοφία πολέμου, ὅπου οἱ ἐπὶ κεφαλῆς δίνουν στοὺς ὑφιστάμενους τους τὸν ἀντικειμενικὸ σκοπὸ καὶ μετὰ τοὺς ἀφήνουν ἀπολύτως ἐλεύθερους νὰ ὑλοποιήσουν τὴν ἀποστολή τους.

Ἕνα ἀπὸ τὰ καλύτερα παραδείγματα ἐφαρμογῆς τῆς ἐν λόγῳ φιλοσοφίας εἶναι οἱ διαταγὲς τοῦ Kurt Zeizler, τότε ἀρχηγοῦ ἐπιτελείου τοῦ Panzergruppe Kleist, λίγο πρὶν τὴν ἐπίθεσι στὴν Γαλλία, στοὺς ὑφισταμένους του διοικητὲς: «Κύριοι, ἀπαιτῶ οἱ μεραρχίες σας νὰ περάσουν τὰ γερμανικὰ σύνορα, νὰ περάσουν τὰ βελγικὰ σύνορα καὶ νὰ διασχίσουν τὸν ποταμὸ Meuse. Δὲν μὲ νοιάζει πὼς θὰ τὸ κάνετε, αὐτὸ ἐξαρτᾶται ἀποκλειστικῶς ἀπὸ ἐσᾶς».

Συγκριτικῶς, οἱ διαταγὲς πρὸς τὶς ἀμερικανικὲς δυνάμεις πρὶν ἀπὸ τὴν ἀπόβασι στὴν Βόρειο Ἀφρικὴ εἶχαν τὸ μέγεθος ἑνὸς καταλόγου Sears Roebuck… Ἀκόμη πιὸ διάσημη καὶ σύμφωνη μὲ τὸ πνεῦμα τῆς Auftragstaktik ἦταν ἡ διαταγὴ τοῦ Heinz Guderian, διοικητῆ τοῦ ΧΙΧ Panzerkorps, ποὺ εἶπε στὶς μονάδες του ὅτι «εἶχαν ἕνα εἰσιτήριο γιὰ τὸν τελευταῖο σταθμὸ», ἐννοῶντας τὶς πόλεις στὰ γαλλικὰ παράλια. Πῶς θὰ ἔφθαναν ἐκεῖ ἦταν ἀποκλειστικῶς δική τους ἁρμοδιότητα.

Ἐπιβάλλεται ἡ ἀνυπακοή

Ἀξίζει νὰ ἐπισημανθῇ ὅτι ὀργανικὸ στοιχεῖο στὴν φιλοσοφία τῆς Auftragstaktik εἶναι ἡ ἀνυπακοὴ πρὸς τοὺς ἀνωτέρους, ἂν αὐτοὶ ἐπιχειρήσουν νὰ παρέμβουν στὶς ἀποφάσεις τοῦ τοπικοῦ διοικητῆ, ὅσο χαμηλοῦ βαθμοῦ καὶ ἂν εἶναι αὐτός. Χαρακτηριστικῶς ἀναφέρεται ἡ περίπτωσις τοῦ Πρώσσου Στρατηγοῦ, Friedrich Wilhelm von Seydlitz, ὁ ὁποῖος διοικοῦσε μιὰ ἰσχυρὴ δύναμι Ἱππικοῦ, κατὰ τὴν διάρκεια τῆς μάχης τοῦ Zorndorf, τὸν Αὔγουστο τοῦ 1758.

Ἐνῷ λοιπόν ἡ κατάστασις ἦταν ἀπελπιστική, προσέγγισε ἕνας ἀγγελιοφόρος καὶ τοῦ δήλωσε ὅτι ὁ βασιλιᾶς θεωρεῖ ὅτι θὰ ἦταν σοφὸ νὰ ἐπιτεθῇ μὲ τὸ ἱππικό του τώρα. Ὁ στρατηγὸς δήλωσε ὅτι δὲν ἦταν ὥρα. Ὁ ἀγγελιοφόρος ἐπανῆλθε καὶ ἔθεσε πιὸ πιεστικὰ τὸ αἴτημα τοῦ βασιλιᾶ. Ὁ στρατηγὸς ξαναρνήθηκε. Ὁ ἀγγελιοφόρος ἐπανῆλθε γιὰ τρίτη φορὰ καὶ τοῦ δήλωσε ὅτι ἂν δὲν ἐξαπέλυε ἐπίθεσι, ὁ βασιλιᾶς θὰ τοῦ ἔπαιρνε τὸ κεφάλι. Ὁ Πρῶσσος Στρατηγὸς ἀπήντησε: «Πῆτε στὸν βασιλιᾶ ὅτι μετὰ τὴν μάχη τὸ κεφάλι μου θὰ εἶναι στὴν διάθεσί του, ἀλλὰ στὸ μεταξὺ θὰ τὸ χρησιμοποιήσω ἐγὼ ὅπως θέλω». Ἐν συνεχείᾳ ἐπιτέθηκε στὸν χρόνο ποὺ αὐτὸς ἐπέλεξε καὶ ἔφερε τὴν νίκη.

Ἐπίσης, ἀναφέρεται πὼς ὁ Φρειδερίκος Γ’, ποὺ ἀνέλαβε τὴν ἐξουσία τὸ 1888 μετὰ τὸν θάνατο τοῦ ἐξαιρετικῶς δημοφιλοῦς Γουλιέλμου Β’, κατὰ τὴν διάρκεια πολεμικῶν παιγνίων ὑψηλοῦ ἐπιπέδου, ἔδωσε σὲ ἕναν νέο ταγματάρχη τοῦ Γενικοῦ Ἐπιτελείου σκοπίμως μιὰ διαταγή, ποὺ θὰ τὸν ἔφερνε σὲ δύσκολη κατάστασι. Ὅταν ὁ ἀξιωματικὸς ὑπάκουσε ἀναντίρρητα στὴν ἐντολή, ἕνας στρατηγὸς τὸν σταμάτησε καὶ τοῦ ὑπενθύμισε «Ἡ μεγαλειότητά του σὲ ἔκανε ταγματάρχη τοῦ Γενικοῦ Ἐπιτελείου ὥστε νὰ ξέρῃς πότε πρέπει νὰ μὴν ὑπακοῦς σὲ μιὰ διαταγὴ».

Ἀκόμη καὶ τὸ 1938, ὁ Ludwig Beck, τότε ἀρχηγὸς τοῦ γερμανικοῦ Στρατοῦ, ὑπενθύμισε στοὺς συντρόφους του ὅτι ἡ ὑπακοὴ σὲ διαταγὲς σὲ καιρὸ πολέμου ἔχει ἕνα ὅριο «ὅταν ἡ γνῶσις, ἡ συνείδησις καὶ ἡ αἴσθησις ὑπευθυνότητος ἀπαγορεύει τὴν ἐκτέλεσι μιᾶς διαταγῆς». Γενικώτερα, ἡ ἀνεξαρτησία, ποὺ ἀναμενόταν ἀπὸ ἕναν Γερμανὸ ἀξιωματικὸ καὶ ποὺ ἦταν μέρος τῆς παραδόσεως τοῦ Σώματος τῶν Γερμανῶν ἀξιωματικῶν, μποροῦσε νὰ πάρῃ τὸν χαρακτῆρα τῆς ἀνυπακοῆς καὶ αὐτὸ ἦταν ἕνα γεγονὸς ποὺ ἦταν γνωστὸ καὶ ἀναγνωριζόταν.

Ἐνῷ στὶς ΗΠΑ ὁ ἀξιωματικὸς ἦταν ἕνα γρανάζι ἀνάμεσα στὰ ἄλλα σὲ μιὰ μεγάλη μηχανή, στὴν Γερμανία ὁ ἀξιωματικὸς ἐθεωρεῖτο ὁ διακόπτης, ποὺ ἔθετε σὲ κίνησι αὐτὴν τὴν μηχανή, ἢ ἡ κινητήριος δύναμίς της. Ὑπῆρχε κοινὴ συναίνεσις στὴν Πρωσσία καὶ μετέπειτα στὴν Γερμανία ὅτι ἦταν καλύτερο νὰ ὑπάρχῃ ἕνας μικρότερος στρατὸς μὲ μικρότερο ἀριθμὸ στρατιωτῶν, παρὰ ἕνας μεγαλύτερος μὲ μέτριο σῶμα ἀξιωματικῶν. Κατὰ παράδοξο τρόπο, ἐνῷ οἱ νεαροὶ Γερμανοὶ μεγάλωναν σὲ μιὰ ἐξαιρετικὰ αὐταρχικὴ κοινωνία, τὸ σύστημα παραγωγῆς ἀξιωματικῶν ἔδινε μεγάλη ἔμφασι στὴν ἀνεξάρτητη σκέψι. Θεμέλιο τῆς ἐκπαιδεύσεως τῶν Γερμανῶν νέων ἀξιωματικῶν, ἔτσι ὥστε νὰ μποροῦν νὰ λειτουργοῦν στὸ πλαίσιο τῆς Auftragstaktik, ἦταν ἀνεξάρτητη σκέψις καὶ προσωπικὴ εὐθύνη.

«Ἐλευθεριακὴ» ἐκπαίδευσις

Γιὰ νὰ μποροῦν νὰ δημιουργηθοῦν ἀξιωματικοί, ποὺ νὰ δροῦν μὲ παρόμοιο τρόπο, χρειαζόταν καὶ μιὰ ἀποκεντρωτική, «ἐλευθεριακὴ» ἐκπαίδευσις. Αὐτὴ τὴν ἐκπαίδευσι προσέφερε ἡ περίφημη Ἀκαδημία Πολέμου (Kriegsakademie), ἀπόφοιτος τῆς ὁποίας ἦταν καὶ ὁ Μεταξᾶς καὶ τὰ διδάγματα, ποὺ ἔλαβε ἐκεῖ τὰ ἐφήρμοσε καὶ στὸν Ἑλληνικὸ Στρατό, ὅπως ἔχουμε ὑποστηρίξει σὲ προηγούμενο ἄρθρο στὸ SLpress.

Τὰ λάθη ὁδηγοῦσαν σὲ ἐποικοδομητικὴ κριτικὴ καὶ ἐνθαρρύνονταν, καὶ οἱ ἀξιωματικοὶ ὠθοῦνταν σὲ μιὰ λογικὴ πειραματισμῶν, ποὺ ἀνέπτυσσαν γνώσεις καὶ δεξιότητες διὰ τῆς δοκιμῆς καὶ λάθους. Οἱ τάξεις εἶχαν σπουδαστὲς ἀπὸ ὅλα τὰ Ὄπλα, ἔτσι ὥστε νὰ καλλιεργεῖται πνεῦμα συνεργασίας, ἐνῷ ὁ συνήθης διαχωρισμὸς σὲ αὐτοὺς ποὺ διδάσκουν καὶ αὐτοὺς ποὺ κάνουν πράγματα δὲν ἴσχυε.

Ἐν συνεχείᾳ, στὴν ἐποχὴ τοῦ Blitzkrieg, κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, χάρις στὴν ταχύτητα καὶ τὴν ἰσχὺ τῶν τεθωρακισμένων δυνάμεων, δὲν ἀναμενόταν πλέον ἀπὸ τοὺς τακτικοὺς διοικητὲς ἁπλῶς νὰ ἐκμεταλλευθοῦν μιὰ εὐκαιρία, ἀλλὰ νὰ τὴν δημιουργήσουν. Ἄρα, ἡ ἀνάληψις πρωτοβουλίας πέρασε σὲ ἕνα ἀνώτερο στάδιο. Οἱ ἀσύρματοι ἦσαν ἰδιαιτέρας σπουδαιότητος γιὰ τὴν φιλοσοφία τοῦ Augfragstaktik στὸν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ὄχι μόνο διότι μείωσαν τοὺς κύκλους λήψεως ἀποφάσεων, ἀλλὰ διότι ἐπέτρεψαν στὰ κατώτερα κλιμάκια τῆς διοικήσεως νὰ ἔχουν πληρέστερη κατανόησι τῆς μεγαλύτερης εἰκόνας.

Οἱ Ἀμερικανοὶ ἀπέτυχαν νὰ συλλάβουν τὴν οὐσία τῆς Auftragstaktik, ποὺ ἦταν ἡ «τριβή» (friction), ἡ «εὐκαιρία» (chance) καὶ ἡ ἀντιμετώπισις τοῦ πολέμου ὡς μιὰ ἐλεύθερα δημιουργικὴ διαδικασία (free creative activity). Ἡ ἀμερικανικὴ προσέγγισις ἐπηρεάσθηκε ἀπὸ τὶς ἀρχὲς τοῦ Fredrick Taylor τοῦ «ἐπιστημονικοῦ μάνατζμεντ». Οἱ Ἀμερικανοὶ ἐπεδίωξαν νὰ ἐλέγξουν τὸν πόλεμο διὰ μέσου ἀποτελεσματικῶν προσχεδιασμένων διαδικασιῶν.

Κατὰ συνέπειαν, οἱ κανονισμοὶ τοῦ ἀμερικανικοῦ Στρατοῦ ἔδωσαν ἔμφασι στὴν ὑπακοὴ στὶς ἐντολὲς ἐκ τῶν ἄνω καὶ ὄχι στὴν ἀνεξάρτητη δρᾶσι. Οἱ κανονισμοὶ ἀντανακλοῦσαν μιὰ κοινωνία σίγουρη γιὰ τὴν ὑλική της ὑπεροχὴ καὶ ἐθεωρεῖτο ὅτι ἡ ἐπιτυχία ἔγκειτο στὸ νὰ ἀξιοποιήσῃς αὐτὴν τὴν ἀφθονία ἐναντίον τοῦ ἀντιπάλου. Ἕνας Γερμανὸς σχολιαστὴς ἀνέφερε μετὰ τὸν Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ὅτι οἱ ἀμερικανικοὶ στρατιωτικοὶ κανονισμοὶ «ἀντανακλοῦσαν μιὰ τάσι νὰ ὑποβαθμίζεται ἡ σημασία τοῦ αἰφνιδιασμοῦ, τοῦ ἑλιγμοῦ καὶ τοῦ αὐτοσχεδιασμοῦ». Μόνον μονάδες ἐλίτ, ὅπως οἱ Rangers καὶ οἱ ἀερομεταφερόμενες δυνάμεις ἐπεδείκνυαν τακτικὴ εὐελιξία καὶ πρωτοβουλία.

https://slpress.gr/diethni/einai-to-auftragstaktik-i-aitia-ton-oykranikon-nikon/