Ἡ ἀρχή τῆς παρακμῆς τοῦ Βυζαντίου - Μέρος Α' (1025 μ.Χ. - 1042 μ.Χ.)

Μόλις οι αυτοκρατορίες φτάσουν στο απόγειο της δύναμης τους, είναι φυσικό να ξεκινούν με αργά και σταθερά βήματα να παίρνουν το δρόμο της εξασθένησης, του περιγείου και εν τέλει της πτώσης. Ουδεμία αυτοκρατορία δεν γίνεται να επιβιώσει για πάντα, καθώς είναι «άγραφος» νόμος της ιστορίας, πως οτιδήποτε έχει αρχή, οπωσδήποτε θα έχει και τέλος. Αυτό ξεκίνησε να συμβαίνει και στο Βυζάντιο μετά τον θάνατο του τελευταίου αυτοκράτορα της Βυζαντινής εποποιίας, του Βασιλείου Β' Βουλγαροκτόνου (958 μ.Χ. - 1025 μ.Χ.), ο οποίος βασίλεψε για περίπου μισό αιώνα και την κυβέρνησε υποδειγματικά, χαρίζοντας την τελευταία περίοδο πολιτικής και στρατιωτικής ανόδου στην Ελληνική αυτοκρατορία.

Οι συνεχόμενες νίκες του Βασιλείου, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα να γεμίσουν τα κρατικά θησαυροφυλάκια, δημιούργησαν ένα αίσθημα ευδαιμονίας και εφησυχασμού. Με το που έκλεισε τα μάτια, οι Βυζαντινοί πίστεψαν στο εξής ρητό: Ήρθε η ώρα να ξοδέψουμε και να ξεχάσουμε το παρελθόν. Με αυτό το τρόπο αρχίζουν να αισθάνονται ότι αφ' ενός μεν στα σύνορα τους υπάρχουν φιλικοί λαοί, και αφ' ετέρου οι εχθρικοί είναι αδύναμοι και ασήμαντοι. Επομένως, δεν χρειάζεται πλέον να επενδύουν στον στρατό και ξεκινούν να περικόπτουν τις δαπάνες του. Η πρώτη φάση της αστάθειας ξεκίνησε από το 1025 μ.Χ. και κράτησε ως το 1068 μ.Χ., διάστημα κατά το οποίο στον βυζαντινό θρόνο ανέβηκαν επτά αυτοκράτορες, που στην πλειοψηφία τους ήταν ανάξιοι των περιστάσεων, αδύναμοι στο να πάρουν σοβαρές αποφάσεις και κακοί διαχειριστές του κράτους. 

Η αρχή ξεκίνησε με τον Κωνσταντίνο Η' (980 μ.Χ. - 1028 μ.Χ.) , αδερφό του Βασιλείου. Ο Κωνσταντίνος όλα τα χρόνια που κυβερνούσε ο Βασίλειος παρέμεινε στη σκιά του, κλεισμένος μέσα στη χλιδή του παλατιού. Όταν κλήθηκε να πάρει τα ηνία της αυτοκρατορίας, ο έκλυτος πρότερος βίος, που είχε κάνει, του είχε επιβαρύνει σοβαρά την υγεία του, με αποτέλεσμα να μη μπορεί να διοικήσει. Παρ' όλο που κατάφερε να μαζέψει αρκετούς καθυστερούμενους φόρους, φάνηκε αμέσως το κενό στην διακυβέρνηση του κράτους.

Δυστυχώς δεν είχε διάδοχο γιο, παρά μόνο δύο κόρες, την Ζωή και την Θεοδώρα, που είχαν περάσει τα σαράντα και έπρεπε να τις παντρέψει, για να μη χαθεί η δυναστεία. Τελικά λίγο πριν πεθάνει κατάφερε να παντρέψει την Ζωή με τον Ύπαρχο της Κωνσταντινουπόλεως και παλιό αριστοκράτη Ρωμανό τον Αργυρό, ο οποίος και τον διαδέχτηκε στον θρόνο το 1028 μ.Χ. 

Ο Ρωμανός Γ' ο Αργυρός (968 μ.Χ. - 1034 μ.Χ.) ξεκίνησε την βασιλεία του με κακές διαθέσεις. Αφού παρασύρθηκε από τους κόλακες του παλατιού, κατεδίωξε πολλούς διακεκριμένους άνδρες, άνευ λόγου και αιτίας. Την γυναικαδελφή του Θεοδώρα την έκλεισε σε μοναστήρι και οι επιλογές των προσώπων για τα αξιώματα του κράτους αποδείχθηκαν αδέξιες και με μόνο κριτήριο το ρουσφέτι, την ίδια στιγμή που οι Άραβες στην Συρία άρχιζαν να σηκώνουν κεφάλι. Για καλή του τύχη υπήρχαν ακόμη άξιοι στρατηγοί και ναύαρχοι όπως ο Γεώργιος Μανιάκης και ο Τεκλέας, αντίστοιχα, που πρόλαβαν τα χειρότερα και έσωσαν το βυζαντινό γόητρο στα πεδία των μαχών.

Στην προσωπική του ζωή, ο γάμος του ήταν σκέτη αποτυχία, αφού η Ζωή οργίαζε με τους εραστές της, αφήνοντας ανικανοποίητο τον υπερήλικα Ρωμανό.  Κάποιος από αυτούς, ονόματι Μιχαήλ, που τύχαινε να είναι αδερφός του παρακοιμώμενου και πρωτοευνούχου Ιωάννη, έκανε την Ζωή να τον ερωτευτεί παράφορα. Μαζί συνωμότησαν προκειμένου να βγάλουν τον Ρωμανό από την μέση, για να στεφθεί ο Μιχαήλ στην θέση του. Έτσι η Ζωή άρχιζε να ποτίζει καθημερινά τον Ρωμανό με δηλητήρια βραδείας ενέργειας, ήταν βλέπετε "αλχημίστρια", έως ότου μία μέρα του 1034 μ.Χ. τον έπνιξαν στο λουτρό του. Τραγική ειρωνεία : Την ίδια μέρα τέλεσαν τους γάμους τους, ενώ ο Ρωμανός βρισκόταν "παρερριμμένος" σε κάποιο δωμάτιο του παλατιού. 

Ο Μιχαήλ Δ' ο Παφλαγών (1010 μ.Χ. - 1041 μ.Χ.) συνέχισε την ίδια πορεία με τους προκατόχους του. Αφού πήρε την εξουσία παραμέρισε τους αντιπάλους του και άρχισε να μοιράζει τα αξιώματα σε συγγενείς, φίλους και συμπατριώτες του. Ο ίδιος έπασχε από επιληψία και την εξουσία την ασκούσε κατά κύριο λόγο ο πανίσχυρος αδερφός του Ιωάννης ο Ορφανοτρόφος. Επί των ημερών του αυξήθηκαν οι φόροι και επιβλήθηκε Έλληνας Αρχιεπίσκοπος στην Αχρίδα, με αποτέλεσμα να ξεσηκωθούν οι Βούλγαροι. Για μία ακόμη φόρα την κατάσταση έσωσαν οι στρατηγοί Συναδηνός και Μανιάκης που κατέστειλαν την εξέγερση.

Η βασιλεία του δεν ήταν κάτι ιδιαίτερο και εξ αιτίας της ασθένειας του το 1041 μ.Χ. και κατόπιν συνεννόησης με την Ζωή και τον Ιωάννη, όρισε ως διάδοχο του τον ανιψιό του Μιχαήλ και αποσύρθηκε στην μονή Αγιων Αναργύρων, όπου και απεβίωσε το καλοκαίρι του ίδιου έτους, γεμάτος τύψεις για την δολοφονία του προκατόχου του.  

Ο Μιχαήλ Ε' ο Καλαφάτης (1015 μ.Χ. - 1042 μ.Χ.), ο οποίος ήταν ο επόμενος αυτοκράτορας, ανήλθε στον θρόνο χάριν της Ζωής, που τον υιοθέτησε. Πριν αναλάβει τα καθήκοντα του, ορκίστηκε στην Αγία Σοφία και ενώπιον του Πατριάρχη ότι θα τη σεβαστεί ως μητέρα του και κατόπιν στέφθηκε αυτοκράτορας. Δυστυχώς, τα γεγονότα, που επακολούθησαν την διέψευσαν πανηγυρικά. Ενώ στην αρχή σεβάστηκε την Ζωή, αργότερα νόμισε ότι δεν έχει την ανάγκη της και με διάταγμα την εξόρισε στη νήσο Πρίγκηπο, με το πρόσχημα ότι επιχείρησε να τον δηλητηριάσει.

Όταν ο έπαρχος της Κωνσταντινουπόλεως Αναστάσιος διάβασε στον φόρο του Κωνσταντίνου την προκήρυξη της καταδίκης της Ζωής, ο λαός κραύγασε : «Ημείς σταυροπάτην και καλαφάτην Βασιλέα ου θέλομεν αλλά την αρχέγονον και ημετέραν μητέρα Ζωήν. Ανασκαφείη τα οστά του Καλαφάτου»  Με αυτά τα λόγια δόθηκε το σύνθημα και ξεκίνησε ένοπλη στάση. Το πλήθος συσπειρώθηκε γύρω από τον Πατριάρχη Αλέξιο, τον οποίο είχε επιχείρησε να απομακρύνει στο παρελθόν ο Μιχαήλ. Τελικά η Σύγκλητος και ο στρατός επανέφεραν την Θεοδώρα από την μονή Πετρίου, όπου και αναγορεύθηκε σε αυτοκράτειρα μαζί με την Ζωή, την οποία έφερε πίσω ο Μιχαήλ για να ηρεμήσει τον λαό. Μόλις όμως το πλήθος είδε τα κουρεμένα μαλλιά της Ζωής εξαγριώθηκε και του επιτέθηκε με βέλη και πέτρες. Ύστερα εκτόνωσε την οργή του καταστρέφοντας τις περιουσίες των Παφλαγόνων, οι οποίοι είχαν πλουτίσει παράνομα ως τοκογλύφοι. Βλέποντας την κατάσταση να ξεφεύγει από κάθε έλεγχο ο Μιχαήλ κατέφυγε στη Μονή Στουδίου ζητώντας άσυλο, αλλά συνελήφθη και με διαταγή της Θεοδώρας τυφλώθηκε. 

Έτσι το 1042 μ.Χ. και για πρώτη φορά στην ιστορία του Βυζαντίου, βρέθηκαν δύο γυναίκες να κυβερνούν την αυτοκρατορία. Τυπικά η Ζωή εθεωρείτο πρώτη αυτοκράτειρα, ως μεγαλύτερη από τις δύο αδερφές, και εξ αιτίας αυτού ο θρόνος της ήταν τοποθετημένος λίγο πιο μπροστά από τον θρόνο της Θεοδώρας. Επειδή όμως η Θεοδώρα ήταν από την φύση της δυναμικός χαρακτήρας, και από την στιγμή που υποχρεώθηκε να αναλάβει την εξουσία, ήταν αποφασισμένη να μην επιτρέψει στην αδερφή της, με την οποία την χώριζε άβυσσος στις απόψεις, να την μετατρέψει σε υποχείριό της.

 Η από κοινού διακυβέρνηση  αποδείχθηκε εξ αρχής προβληματική και ταραχώδης, σε σημείο που η Σύγκλητος να διχαστεί, καθώς τα μέλη της πότε έπαιρναν το μέρος της Ζωής και πότε της Θεοδώρας. Η κατάσταση πήγαινε από το κακό στο χειρότερο και τα προβλήματα στο εσωτερικό μέρα με τη μέρα πολλαπλασιαζόντουσαν με γεωμετρική πρόοδο. Την ίδια περίπου χρονική περίοδο, κάπου μακριά στα βάθη της Ανατολής, ένας καινούργιος πολεμικός λαός νομάδων με ηγέτη τον Σελτζούκ καταλαμβάνει το Ιράν. 

Συνεχίζεται...