29 Μαΐου 2020 - 567 χρόνια από την Άλωση της Πόλης

Η σημερινή μέρα είναι από εκείνες τις "μαύρες" επετείους που σχεδόν η πλειοψηφία των νεοελλήνων αγνοεί την ύπαρξή της. Είναι μία μέρα που μία αυτοκρατορία, η οποία έστεκε όρθια επί 1123 έτη και έγινε τουλάχιστον 5 φορές κοσμοκρατορία, έκλεισε τον κύκλο της και πέρασε ένδοξα στην αιωνιότητα της ιστορίας. Είναι η μέρα που ο τελευταίος Κωνσταντίνος πήγε να συναντήσει τον πρώτο Κωνσταντίνο.  Είναι η μέρα που η Κωνσταντινούπολη έγινε Ινσταμπούλ. Είναι η μέρα που ο Μωάμεθ Β' ο Πορθητής κατέλαβε με τη βία την Βασιλίδα των Πόλεων. Με άλλα λόγια,η σημερινή μέρα είναι η σημαντικότερη αποφράδα μέρα της νεότερης ιστορίας μας... Αλήθεια όμως, πως φτάσαμε ως εδώ ; 

Η Κωνσταντινούπολη σχεδιάστηκε για να γίνει το κέντρο του κόσμου. Από τη στιγμή που ο Κωνσταντίνος ο Α' (ο επονομαζόμενος Μέγας) μετέφερε το 330 μ.Χ. το κέντρο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στο τότε επονομαζόμενο Βυζάντιο και το μετονόμασε ακολουθώντας την τακτική των Μακεδόνων αυτοκρατόρων η Κωνσταντινούπολη σταδιακά μετατράπηκε ίσως στο μεγαλύτερη διοικητική, πολιτιστική και οικονομική μεγαλούπολη του τότε γνωστού κόσμου. Απόγειο αυτής της μετατροπής ήταν να γίνει το μήλον της έριδος για όλους τους τότε λαούς της εποχής, καθότι : α.) Εμπεριείχε το μεγαλύτερο πολιτισμό, β.) Τα περισσότερα πλούτη και γ.) Συνδεόταν με την ιστορία όλων των λαών, καθότι η φήμη της είχε φτάσει από τις Ηράκλειες στήλες ως τα βάθη των Ινδιών και της Κίνας.

Όλα αυτά τα χρόνια αρκετοί λαοί που είχαν καταλάβει σημαντικά μέρη στις τότε γνωστές τρεις ηπείρους (Ευρώπη, Ασία, Αφρική) πολιόρκησαν την Πόλη για να την καταλάβουν. Ενδεικτικά : Άβαροι, Άραβες, Πέρσες, Ρώσοι, Βούλγαροι, Ούννοι, Πετσενέγκοι, Σλάβοι, Νορμανδοί και πολλοί άλλοι ων ουκ έστι αριθμός είχαν αφενός μεν σπάσει τα μούτρα τους μπροστά στα τείχη της και αφετέρου είχαν κατατροπωθεί εξαιτίας των όπλων που διέθεταν οι Βυζαντινοί (υγρό πυρ κλπ). Παρόλα αυτά τους τελευταίους δύο αιώνες η αυτοκρατορία περνούσε μία βαθιά κρίση εξαιτίας εσωτερικών και εξωτερικών προβλημάτων και διαφαινόταν ότι το τέλος της Πόλης ήταν κοντά.

Ο Κωνσταντίνος ΙΑ' Παλαιολόγος (1404 μ.Χ. - 1453 μ.Χ.) έμελλε να είναι ο τελευταίος αυτοκράτορας και εκείνους που θα σήκωνε στις πλάτες του το σταυρό της πολιορκίας από τους Οθωμανούς. Ήταν έξυπνος, δυναμικός, έπαιρνε πρωτοβουλίες και είχε διακριθεί στο πεδίο της μάχης  στο Δεσποτάτο του Μυστρά, αλλά δεν μπορούσε να κάνει θαύματα. Απέναντί του ο νεότερος σουλτάνος των Οθωμανών ο Μωάμεθ ο Β', μία πολυσύνθετη και άπιαστη προσωπικότητα που από τη μέρα που είδε το φως του ήλιου κοιμόταν και ξυπνούσε με ένα όνειρό : Να γίνει κύριος της Πόλης.

Ο Μωάμεθ πολιόρκησε την Πόλη επί 53 μέρες και αφού προσπάθησε με όλους τους τρόπους να την καταλάβει, με τους πολιορκημένους να αντιστέκονται σθεναρά. Στις 27 Μαΐου ανακοίνωσε στο στράτευμα του ότι σε δύο μέρες θα γινόταν γενική έφοδος και η Πόλη θα λεηλατούνταν από το στρατό για τρεις μέρες. Ο Παλαιολόγος όταν το έμαθε ζήτησε ομόνοια, αγάπη και πίστη από το στρατό του και με τη βοήθεια του Θεού θα αντιμετωπίσουν κι αυτή τη μάχη.

Τα ξημερώματα της 29 Μαΐου οι Τούρκοι πραγματοποίησαν γενική έφοδο από τα στεριανά και θαλάσσια τείχη. Ο Μωάμεθ είχε την πολυτέλεια να χωρίσει τον πολυάριθμο στρατό του σε τρεις ομάδες. Στην πρώτη ανήκαν άρπαγες και κλέφτες. Στη δεύτερη δερβίσηδες και βασιβουζούκοι. Στην τρίτη οι γενίτσαροι. Σκοπός του ήταν να εξαντλήσει τους αμυνόμενους για να καταλάβει μια ώρα αρχύτερα την Πόλη. Ο στρατός του Κωνσταντίνου που αποτελούνταν από 7.000 απέκρουσε τα δύο πρώτα κύματα των πολεμιστών του Μωάμεθ, αλλά στο τρίτο κύμα η κατάσταση άλλαξε. Οι γενίτσαροι κατόρθωσαν να ανέβουν στα τείχη και να φέρουν σε δύσκολη θέση τους αμυνόμενους. Τότε στην κρίσιμη φάση του αγώνα ο Τζιουστινιάνι, που ήταν επικεφαλής της άμυνας, τραυματίστηκε και αποσύρθηκε παρά τις θερμές παρακλήσεις του Κωνσταντίνου να παραμείνει. Οι γενίτσαροι πήραν θάρρος, μπήκαν στα τείχη και ανάρτησαν τα λάβαρα τους στους πύργους. Ταυτόχρονα μια ομάδα εξ' αυτών βρήκε ανοιχτή μία πυλίδα που ονομαζόταν κερκόπορτα και εισήλθε αμαχητί στην Πόλη. Ταυτόχρονα η άμυνα έσπαζε παντού. Μία φωνή ακούστηκε : Εάλω η Πόλις !

Ο Κωνσταντίνος αντιλήφθηκε ότι τα πάντα τελείωσαν. Πέταξε τα αυτοκρατορικά διακριτικά από πάνω του και μαζί με τρεις ακολούθους του όρμησε στο πλήθος. Πήρε κι έδωσε σπαθιές. Κάποια στιγμή είπε : Δεν υπάρχει ένας χριστιανός να μου πάρει το κεφάλι ; Εκείνη τη στιγμή ένας Τούρκος τον χτύπησε από πίσω στο κεφάλι και έπεσε καταγής. Η παράδοση λέει ότι κανείς δεν τον ξαναείδε και η αλληλοσύγκρουση των ιστορικών μαρτυριών καθιστά δύσκολο έως και αδύνατο τον τρόπο της θανάτωσης του καθώς και το ποιος πήρε το κουφάρι του. Το μόνο σίγουρο είναι ότι πέθανε σαν άλλος Λεωνίδας.

Ο Μωάμεθ εισήλθε στην Πόλη αργά το απόγευμα και κατευθύνθηκε προς την Αγία Σοφία. Στάθηκε στην εξώπορτα και έριξε χώμα στο τουρμπάνι του. Κατόπιν εισήλθε και αφού ανέβηκε πάνω στην Αγία Τράπεζα γονάτισε, προσευχήθηκε στον Αλλάχ και τον ευχαρίστησε που του έδωσε την Πόλη. Στη συνέχεια ανέβασε έναν ιμάμη στον άμβωνα, ο οποίος πραγματοποίησε την πρώτη μουσουλμανική προσευχή. Εξέδωσε φιρμάνι μέσω του οποίου σταμάτησαν οι σφαγές και επέτρεπε στον κόσμο να πάει στα σπίτια του. Η Πόλη έγινε τουρκική...

Η πτώση της Πόλης αποτέλεσε ένα από τα μεγαλύτερα γεγονότα της ιστορίας. Για εμάς τους Έλληνες η Κωνσταντινούπολη είναι η σκλαβωμένη κοιτίδα του Γένους που δεν απελευθερώθηκε. Η κατοχή της από τους Τούρκους, διασώζει ακόμη και σήμερα τη Μεγάλη Ιδέα και τον αλυτρωτισμό των ελαχίστων πια Ελλήνων που βρίσκονται εντός της. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι ακόμη και σε αυτές τις δύσκολες εποχές που χάνεται η εθνική μας κυριαρχία, επιβάλλεται να μην λησμονούμε τα οράματα και τις θυσίες των προγόνων μας. Οι στίχοι που ακολουθούν είναι πλήρως κατατοπιστικοί :

Η Πόλη ήταν το σπαθί, η Πόλη το κοντάρι,

η Πόλη ήταν το κλειδί της Ρωμανίας όλης

Σώπασε Κυρά Δέσποινα και μην πολυδακρύζεις,

πάλι με χρόνια με καιρούς, πάλι δικά Σου θα 'ναι