'The Byrds' - Turn! Turn! Turn!

                                

Andreas Moratos

Αρχή της Ινδίκτου” (του εκκλησιαστικού έτους δηλ.) τήν 1η Σεπτεμβρίου και αυτό το “γύρισμα” από τις “πίσω μας σελίδες” σε νέες, λευκές ακόμα, που περιμένουν υπομονετικά να γραφούν με λαμπρότερα και καθαρότερα χρώματα από τα προηγούμενα, μου έφερε στον νου ένα από τα ποιητικότερα κείμενα της Αγίας Γραφής, γνωστό ακόμα και σε ανθρώπους που δεν έχουν ιδιαίτερες “παρτίδες” με το συγκεκριμένο βιβλίο! 

Πρόκειται για το γνωστό απόσπασμα από τον “Εκκλησιαστή”, και συγκεκριμένα για τους στίχους 1-8 του 3ου κεφαλαίου, όπου κυριαρχεί η αρχαιοελληνική λέξη «καιρός». (Στα Αρχαία Ελληνικά, η αρχική σημασία της λέξης αυτής είναι: «κατάλληλο σημείο στον χώρο ή τον χρόνο [σημασία που σώζεται και σήμερα σε λέξεις όπως “καίριος”, “έγκαιρος”, "ευκαιρία", “επίκαιρος” (τόσο χρονικά όσο και τοπικά, όπως π.χ. “κατάληψη επίκαιρων θέσεων”)]. 

Κατ’ επέκταση, έχει και την ειδικότερη σημασία “κατάλληλος χρόνος για κάτι”). 

Μεταξύ των Πατέρων της Εκκλησίας, εκείνος που ασχολήθηκε περισσότερο με τον “Εκκλησιαστή”, εκπονώντας σχετικό υπόμνημα, ήταν ο άγ. Γρηγόριος Νύσσης.

Ποιος θα το περίμενε ότι, μελοποιημένο, το βιβλικό αυτό απόσπασμα θα έπαιρνε διακεκριμένη θέση στη μουσική σκηνή της Αμερικής τη δεκαετία του 1960 (κατακτώντας μάλιστα την 1η θέση στον σχετικό Πίνακα των επιτυχιών [Billboard Hot 100 Chart] τον Δεκέμβριο του 1965!);

Ήταν Οκτώβριος του 1965 όταν οι “Byrds”, ένα συγκρότημα που εμφανίστηκε στο αμερικανικό μουσικό στερέωμα την ίδια χρονιά, ηχογραφούν (στην αρχή σε 45άρι “σινγκλάκι”) το τραγούδι “Turn, turn, turn”, που απαρτιζόταν από τους παραπάνω στίχους του “Εκκλησιαστή”. 

Οι “Byrds” ήταν μια πενταμελής μπάντα, μέλη της οποίας, εκτός των άλλων, ήταν και ο David Crosby (που αργότερα, αρχές της δεκαετίας του 1970, μαζί με άλλους δημοφιλείς καλλιτέχνες σχημάτισαν το συγκρότημα “Crosby, Stills, Nash & Young”), κυρίως όμως ο Roger-Jim McGuinn. 

Ο McGuinn, η “ψυχή” των “Byrds”, σφράγισε μοναδικά και ανεξίτηλα την παρουσία και τη φήμη της μπάντας, δίνοντας τον χαρακτηριστικό ήχο του συγκροτήματος με τη 12-χορδη Rickenbacker ηλεκτρική κιθάρα του. Στα δάχτυλα του McGuinn, η μουσική σκάλα των χορδών γινόταν παλλόμενη κλίμακα που σε πήγαινε στον ουρανό…

Τη μελοποίηση του βιβλικού αποσπάσματος είχε κάνει ήδη από τη δεκαετία του 1950 ο Pete Seeger, εμβληματική μορφή των Αμερικανών καλλιτεχνών, που κινήθηκε στις ίδιες μουσικές ράγες που ταξίδεψε η μουσική παράδοση της αμερικανικής Αριστεράς, με κυριότερο εκπρόσωπό της τον Woody Guthrie. 

Το γεγονός αυτό της μελοποίησης και ανάδειξης ενός αποσπάσματος από την Αγία Γραφή δεν μπορεί ασφαλώς να περάσει απαρατήρητο. Ένας επιφανής εκπρόσωπος της αμερικανικής Αριστεράς όχι απλώς “καταδέχτηκε”, αλλά δόθηκε ψυχή τε και σώματι στη σύνθεση και τη διάδοση του τραγουδιού αυτού (που ερμηνεύτηκε από πλειάδα καλλιτεχνών ή συγκροτημάτων, όπως η Judy Collins, η Mary Hopkin, οι “Seekers” κ.ά., με τη μελοποίησή του να ανάγεται στο 1959 και την πρώτη ηχογράφησή του το 1962, στην οποία το τραγούδι ερμηνεύεται από τον ίδιο τον συνθέτη). 

Προφανώς, εδώ έχουμε να κάνουμε με μια άλλης αντίληψης Αριστερά, που ελάχιστη έως καμία σχέση έχει με τη σημερινή και τις απόψεις της για τον άνθρωπο και την κοινωνία…

Ο Seeger σεβάστηκε το αγγλικό βιβλικό κείμενο (παρμένο από την King Jame’s Version, του 1611), κάνοντας ελάχιστες παρεμβάσεις στο κείμενο – για μετρικούς λόγους, όπως είχε εξηγήσει ο ίδιος. 

Οι μόνες ουσιαστικές παρεμβάσεις είναι δύο: η προσθήκη της φράσης “turn, turn, turn” σε διάφορα σημεία, προσδίδοντας έναν ιδιαίτερο τόνο στο τραγούδι (όπως και τον τίτλο του από ένα χρονικό σημείο και μετά), και η προσθήκη της φράσης “I swear it’s not too late” στο τέλος του τραγουδιού, αμέσως μετά την καταληκτική φράση του βιβλικού κειμένου “a time for peace”, προφανώς για απόδοση έμφασης στο διαχρονικό αίτημα για ειρήνη, που χαρακτήριζε ιδιαίτερα, ως γνωστόν, και εκείνη την εποχή (με τον Ψυχρό Πόλεμο, τις διάφορες επεμβάσεις σε τοπικό επίπεδο, το ειρηνιστικό κίνημα κ.λπ.).

Ακολουθούν το βιβλικό απόσπασμα στα Αρχαία Ελληνικά και η αγγλική του μετάφραση:

1 ΤΟΙΣ πᾶσι χρόνος καὶ καιρὸς τῷ παντὶ πράγματι ὑπὸ τὸν οὐρανόν. 

2 καιρὸς τοῦ τεκεῖν καὶ καιρὸς τοῦ ἀποθανεῖν, καιρὸς τοῦ φυτεῦσαι καὶ καιρὸς τοῦ ἐκτῖλαι τὸ πεφυτευμένον, 

3 καιρὸς τοῦ ἀποκτεῖναι καὶ καιρὸς τοῦ ἰάσασθαι, καιρὸς τοῦ καθελεῖν καὶ καιρὸς τοῦ οἰκοδομεῖν, 

4 καιρὸς τοῦ κλαῦσαι καὶ καιρὸς τοῦ γελάσαι, καιρὸς τοῦ κόψασθαι καὶ καιρὸς τοῦ ὀρχήσασθαι, 

5 καιρὸς τοῦ βαλεῖν λίθους καὶ καιρὸς τοῦ συναγαγεῖν λίθους, καιρὸς τοῦ περιλαβεῖν καὶ καιρὸς τοῦ μακρυνθῆναι ἀπὸ περιλήψεως, 

6 καιρὸς τοῦ ζητῆσαι καὶ καιρὸς τοῦ ἀπολέσαι, καιρὸς τοῦ φυλάξαι καὶ καιρὸς τοῦ ἐκβαλεῖν, 

7 καιρὸς τοῦ ρῆξαι καὶ καιρὸς τοῦ ράψαι, καιρὸς τοῦ σιγᾶν καὶ καιρὸς τοῦ λαλεῖν, 

8 καιρὸς τοῦ φιλῆσαι καὶ καιρὸς τοῦ μισῆσαι, καιρὸς πολέμου καὶ καιρὸς εἰρήνης.

A Time for Everything

1 For everything there is a season, and a time for every matter under heaven:

2 a time to be born, and a time to die;

a time to plant, and a time to pluck up what is planted;

3 a time to kill, and a time to heal;

a time to break down, and a time to build up;

4 a time to weep, and a time to laugh;
a time to mourn, and a time to dance;

5 a time to cast away stones, and a time to gather stones together;
a time to embrace, and a time to refrain from embracing;

6 a time to seek, and a time to lose;
a time to keep, and a time to cast away;

7 a time to tear, and a time to sew;
a time to keep silence, and a time to speak;

8 a time to love, and a time to hate;

a time for war, and a time for peace.

https://proskynitis.blogspot.com/2021/09/the-byrds-turn-turn-turn.html