14χρονος μετά από ένα μήνα αποχής από το κινητό τηλέφωνο «Αυτό που συμβαίνει στο smartphone δεν έχει σημασία»

Ένας άλλος από τους συνολικά δέκα συμμετέχοντες στο πείραμα, η 13χρονη Rose, κατέληξε στο συμπέρασμα: «Γιατί πρέπει να δώσετε στο παιδί σας ένα κινητό τηλέφωνο όταν ξέρετε πόσο επιβλαβές είναι;»

Τα smartphones συνδέονται με την αξιοσημείωτη αύξηση της μείζονος κατάθλιψης, των αγχωδών διαταραχών, του αυτοτραυματισμού, των αποπειρών αυτοκτονίας και των συναισθημάτων μοναξιάς μεταξύ της γενιάς Z.

Πρόσφατα, αναφέραμε ότι ο οργανωτικός ψυχολόγος Richard Davis επισημαίνει ότι οι άνθρωποι «χάνουν την ουσιαστική ικανότητα να κατανοούν τους άλλους και να λαμβάνουν αποφάσεις για τον εαυτό τους». 

Ο λόγος που δίνεται είναι το γεγονός ότι οι τεχνολογίες, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και η τεχνητή νοημοσύνη διεισδύουν όλο και περισσότερο στην καθημερινή μας ζωή.

Παρόμοια δραστική κριτική προέρχεται από τον κοινωνικό ψυχολόγο Jonathan Haidt. Με μια αξιολόγηση δεδομένων, παρουσίασε εντελώς δραματικά αποτελέσματα: δηλαδή, μια απότομη αύξηση της σοβαρής κατάθλιψης και των διαταραχών άγχους μεταξύ των νέων Αμερικανών από το 2010 και μετά κατά περίπου 150%, δηλαδή κατά δυόμισι φορές, τριπλασιασμό του ποσοστού αυτοτραυματισμού μεταξύ των κοριτσιών και αύξηση του ποσοστού αυτοκτονιών κατά 188%.

Η τιμή αναφοράς σε κάθε περίπτωση είναι η κατάσταση των νέων πριν από το 2010, το έτος που ήταν καθοριστικό για τις αλλαγές – όταν η νέα μπροστινή κάμερα των smartphones κατέστησε δυνατή την έκρηξη των selfies. 

Εν τω μεταξύ, τα ποσοστά αυτοτραυματισμού, απόπειρας αυτοκτονίας και συναισθημάτων μοναξιάς έχουν επίσης αυξηθεί απότομα μεταξύ της γενιάς Z, που ορίζεται ως εκείνοι που γεννήθηκαν μετά το 1996 και περιγράφεται από τον Haidt ως «η αγχώδης γενιά».

Έτσι, το smartphone παίζει κεντρικό ρόλο. Σε αυτό το πλαίσιο, η Βρετανίδα δημοσιογράφος Decca Aitkenhead διερεύνησε το ερώτημα πώς η ψηφιακή αποτοξίνωση μπορεί να αλλάξει τη ζωή των νέων. Για να βρει απαντήσεις σε αυτές τις ερωτήσεις, διεξήγαγε ένα πείραμα στο οποίο δέκα νέοι κλήθηκαν να κάνουν σε μεγάλο βαθμό χωρίς smartphones για ένα μήνα.

Ο Defender γράφει, επικαλούμενος τα αποτελέσματα που δημοσιεύθηκαν στο βρετανικό Sunday Times Magazine:

Για να δοκιμάσει τις θεωρίες του Haidt, η Aitkenhead κατασκεύασε ένα τολμηρό σχέδιο που περιελάμβανε τους γιους της Jake, 14 ετών και Jody, 13 ετών, μαζί με οκτώ από τους φίλους της, ηλικίας 13 έως 15 ετών.

«Προς φρίκη των γιων μου, σκέφτηκα ένα πείραμα», σημειώνει ο Aitkenhead. Οι αρχικές αντιδράσεις των εφήβων κυμαίνονταν από αντιπάθεια έως απόλυτο πανικό. «Δεν υπάρχει περίπτωση οι φίλοι μου να το κάνουν αυτό», της είπε ο Jake. "Αυτό δεν είναι δυνατό"».

Στη συνέχεια, όμως, συμμετείχαν δέκα νέοι. Για ένα μήνα, έπρεπε να κλειδώσουν τα smartphones τους σε δοχεία κλειδώματος χρόνου, στα οποία είχαν πρόσβαση μόνο για μία ώρα την ημέρα. 

Για να μην αποκοπούν από κάθε επικοινωνία, τους δόθηκαν «ελαφρά τηλέφωνα», δηλαδή πρακτικά «αθόρυβα τηλέφωνα» που επιτρέπουν μόνο κλήσεις, μηνύματα κειμένου και άλλες ελάχιστες λειτουργίες.

Όπως γράφει περαιτέρω ο Defender, η στρατολόγηση κοριτσιών ειδικότερα έχει αποδειχθεί δύσκολη. Από αυτή την άποψη, η Aitkenhead σημείωσε ότι αυτή η δυσκολία μπορεί να οφείλεται στη μεγαλύτερη επιρροή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στις έφηβες γυναίκες.

Εξάλλου, δύο κορίτσια συμμετείχαν στο πείραμα, το οποίο παρείχε σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τις διαφορές ανά φύλο στη χρήση smartphone και τις επιπτώσεις τους.

Για παράδειγμα, η Aitkenhead διαπίστωσε ότι τα αγόρια χρησιμοποιούν κυρίως τα smartphones τους για Snapchat, Spotify και αθλητικά βίντεο, ενώ τα κορίτσια περνούν σημαντικά περισσότερο χρόνο σε πλατφόρμες κοινωνικών μέσων. Αυτό φάνηκε να έχει ισχυρότερο αρνητικό αντίκτυπο στην ψυχική υγεία και την εικόνα του εαυτού των κοριτσιών, κάτι που συνάδει με την έρευνα της Haidt.

Μέρος του πειράματος ήταν ένα διήμερο ταξείδι κατασκήνωσης χωρίς επίβλεψη για να δοκιμαστεί η ικανότητα των νέων να πλοηγηθούν στον πραγματικό κόσμο χωρίς συνεχή ψηφιακή σύνδεση.

Αυτή η πτυχή του πειράματος αντιμετώπισε μια άλλη κεντρική ανησυχία στο έργο του Haidt, σύμφωνα με το The Defender: την απώλεια της ανεξαρτησίας και του ελεύθερου παιχνιδιού στη σύγχρονη, υψηλής τεχνολογίας παιδική ηλικία. 

Ο Haidt αναφέρει αυτά τα σημεία σε μια εισαγωγή σε ένα άρθρο σχετικά με το εν λόγω ταξείδι κάμπινγκ χωρίς επίβλεψη smartphone, που γράφτηκε από τους Lenore Skenazy και Haidt και δημοσιεύθηκε στον λογαριασμό Substack "After Babel" του Haidt.

Η Skenazy, από την άλλη πλευρά, είναι ο συγγραφέας του «Παιδιά ελευθέρας βοσκής: Πώς οι γονείς και οι δάσκαλοι μπορούν να αφεθούν και να μεγαλώσουν». Μαζί με τον Haidt, είναι επίσης  ιδρύτρια του Let Grow, ενός «κινήματος για την ανεξαρτησία των παιδιών».

Η ψηφιακή αποχή ενός μήνα οδήγησε σε εκπληκτικά αποτελέσματα. Μετά τις αρχικές δυσκολίες, οι αρχικά σκεπτικιστές έφηβοι συνειδητοποίησαν ότι μια ζωή χωρίς smartphone μπορεί να έρθει με απροσδόκητα οφέλη. 

Ο 14χρονος συμμετέχων Lincoln, για παράδειγμα, αναφέρεται ως εξής:

«Αρχίζεις να συνειδητοποιείς ότι αυτό που συμβαίνει στο smartphone δεν έχει σημασία. Ποτέ δεν θα πεις στο νεκροκρέββατό σου: "Μακάρι να είχα περάσει περισσότερο χρόνο στο τηλέφωνό μου"».

Πολλοί ανέφεραν επίσης ότι αισθάνονταν λιγώτερο κουρασμένοι και πιο συγκεντρωμένοι. Ο Rowan, ένας άλλος συμμετέχων, διάβασε ένα βιβλίο 700 σελίδων για το μπάσκετ στο χρόνο που συνήθως περνούσε σκρολάροντας στη ροή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. 

Η Aitkenhead λέει:

«Σε λιγώτερο από 36 ώρες χωρίς επίβλεψη, φαίνεται να έχουν ωριμάσει για περίπου δύο χρόνια».

Αν και μερικά παιδιά αργότερα ανέφεραν ότι δυσκολεύτηκαν να μην επιστρέψουν στα παλιά μοτίβα, στο τέλος του ταξειδιού είπαν όλα ότι δεν είχαν λείψει τα κινητά τους τηλέφωνα. 

Τα περισσότερα είχαν σταματήσει ακόμη και να χρησιμοποιούν τα smartphone την ώρα που επιτρέπονταν. Τα δύο κορίτσια είχαν τις μεγαλύτερες δυσκολίες με τον μήνα χωρίς smartphone, αλλά φαινόταν να γνωρίζουν τους κινδύνους.

Ο Defender αναφέρει επίσης τη 13χρονη Rose, η οποία είπε στο Aitkenhead: «Γιατί να δώσετε στο παιδί σας ένα κινητό τηλέφωνο; (...) Αν ξέρεις πόσο επιβλαβές είναι – [δημιουργεί] μόνο πίεση και ψευδώνυμα και ετικέτες και αδύνατα πρότυπα – γιατί να δώσεις κάτι τέτοιο στα παιδιά σου;»

O Haidt εκδίδει την ακόλουθη προειδοποίηση σε αυτό το πλαίσιο:

«Μιλάμε πραγματικά για μια πολιτισμική κατάρρευση εδώ. Αν τα πράγματα συνεχίσουν όπως πριν, τότε, ναι, (...) θα έχουμε έναν συνεχώς συρρικνούμενο πληθυσμό με όλο και περισσότερους ανήσυχους ανθρώπους».

ΠΗΓΗ: 14-Jähriger nach einmonatigem Handy-Entzug: «Was auf dem Smartphone passiert, (...) - Transition News (transition-news.org)

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΜΑΡΙΓΩ ΖΑΡΑΦΟΠΟΥΛΑ