O Chris van Tulleken, σχετικά μέ τό γιατί τά εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα, είναι τόσο εθιστικά....

 

Δημοσιεύτηκε στις 26 Απριλίου 2023

από την Anna Orhanen (https://www.waterstones.com/blog/search/author/6785)

Στο αποκαλυπτικό νέο βιβλίο του, Ultra-Processed People, ο γιατρός μολυσματικών ασθενειών και επιστημονικός παρουσιαστής του BBC Chris van Tulleken διερευνά το ερώτημα γιατί συνεχίζουμε να τρώμε τρόφιμα που είναι κακά για εμάς και παραδίδει μια συναρπαστική περιγραφή της ζημιάς που κάνουν τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα στο σώμα μας και στον πλανήτη. 

Σε αυτό το αποκλειστικό κομμάτι, συζητά τι συμβαίνει όταν η προτίμηση για ορισμένα τρόφιμα μετατρέπεται σε εθισμό και γιατί.

Κάτι εντελώς απροσδόκητο συνέβη ενώ έγραφα αυτό το βιβλίο – απελευθερώθηκα από μια παγίδα στην οποία μόλις ήξερα ότι είχα κολλήσει.

Το βιβλίο αφορά τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα, προϊόντα τυλιγμένα σε πλαστικό που περιέχουν τουλάχιστον ένα πρόσθετο που δεν βρίσκετε σε μια οικιακή κουζίνα. 

Πολλά από αυτά είναι προφανώς σκουπίδια, αλλά υπάρχουν πολλά προϊόντα εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων που ενδέχεται να πιστεύετε ότι είναι υγιή. 

Σχεδόν όλη η ποικιλία ψωμιού που διατίθεται στα σούπερ μάρκετ ανήκει στα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως και έτοιμα γεύματα, δημητριακά πρωινού, σνακ, γιαούρτια και είδη ζαχαροπλαστικής. 

Τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα αποτελούν πλέον το 60% της διατροφής μας στο Ηνωμένο Βασίλειο και συνδέεται στενά με αύξηση βάρους, καρκίνο, διαβήτη τύπου δύο, κατάθλιψη, καρδιαγγειακές παθήσεις και πολλές άλλες βλάβες, συμπεριλαμβανομένου του πρόωρου θανάτου. 

Είναι κατασκευασμένα για να τρώγονται υπερβολικά, αλλά πολλοί από εμάς έχουμε μια ακόμη πιο ανησυχητική σχέση με αυτό: τον εθισμό.

Το επίκεντρο του βιβλίου αποτελεί η εμπειρία μου από την κατανάλωση μιας δίαιτας 80% με εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα (που είναι η τυπική δίαιτα για έναν έφηβο του Ηνωμένου Βασιλείου) για 1 μήνα. 

Θα έπρεπε να ήταν ευχάριστο γιατί αγαπώ αυτά τα πράγματα. 

Στην πραγματικότητα, για πολλά χρόνια είχα την αίσθηση ότι δεν έχω τον απόλυτο έλεγχο της πρόσληψης τροφής μου. Θα έτρωγα πέφτοντας σε τεράστια κραιπάλη. 

Ο αδελφός μου Xand συμμετείχε συχνά και αυτές οι γιορτές έμοιαζαν με καλή διασκέδαση, ακόμα κι αν μας έκαναν να αρρωστήσουμε μετά. Στη ζωή μας κυριαρχούσε το φαγητό σε σημείο εμμονής. 

Ο Xand μετακόμισε στις πολιτείες και πήρε 30 κιλά σε βάρος μέσα σε λίγα χρόνια.

 

Αναγνώρισα σε εμάς το είδος των συμπεριφορών γύρω από το φαγητό που βλέπω στους ασθενείς μου που ζουν με άλλους εθισμούς στο τσιγάρο, το αλκοόλ ή τα ναρκωτικά κατάχρησης. 

Στην τελευταία έκδοση του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου των Ψυχικών Διαταραχών των ΗΠΑ, που θεωρείται ως η βίβλος της ψυχιατρικής, ταξινομείται η προβληματική χρήση μιας ουσίας ως ήπια, μέτρια ή σοβαρή χρησιμοποιώντας έντεκα διαγνωστικά κριτήρια όπως «Η χρήση της ουσίας συνεχίζεται παρά τη γνώση ότι υπάρχει επίμονο ή επαναλαμβανόμενο σωματικό ή ψυχολογικό πρόβλημα που είναι πιθανό να έχει προκληθεί ή επιδεινωθεί από την ουσία». Έτσι ήμασταν με το φαγητό.

Εάν πληροίτε περισσότερα από έξι από τα κριτήρια, έχετε σοβαρό πρόβλημα. Ο Xand και εγώ βαθμολογήσαμε και οι δύο ένα στερεό εννέα για το φαγητό που αγαπάμε, όλα ανεξαιρέτως εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα, ή πιο συγκεκριμένα σε συγκεκριμένους τύπους επεξεργασμένων, κυρίως αλμυρά, τηγανητά, πικάντικα και φορτωμένα με γλουταμινικό νάτριο (MSG).

Αλλά ο εθισμός στα τρόφιμα είναι, επιστημονικά, πολύ εκτός μόδας. Υπάρχουν δύο προβλήματα. 

Για αρχή, επειδή τα τρόφιμα περιέχουν ένα τόσο ευρύ φάσμα μορίων, πώς θα μπορούσε οποιοσδήποτε συνδυασμός να αναγνωριστεί ως εθιστικός; 

Και το πιο σύντομο πείραμα σκέψης σχετικά με μεμονωμένα θρεπτικά συστατικά όπως το λίπος ή η ζάχαρη σας λέει ότι δεν είναι εθιστικά. Κανείς δεν πίνει ελαιόλαδο ή τρώει κουταλιές ζάχαρης.

Αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα με το να θεωρείς το φαγητό εθιστική ουσία είναι ότι, λογικά, οδηγεί σε μια στρατηγική αποχής όταν, φυσικά, δεν μπορείς να είσαι εγκρατής από το φαγητό. 

Και οι εθισμένοι δεν μπορούν να είναι μετριοπαθείς με εθιστικές ουσίες. 

Έτσι, το φαγητό απλά δεν μπορεί να είναι εθιστικό.

Επομένως, πώς μπορούμε να συμβιβάσουμε την αδυναμία επισήμανσης των τροφίμων ως εθιστικής ουσίας με το γεγονός ότι ορισμένα τρόφιμα, για ορισμένους, φαίνεται να είναι εθιστικά;

Το άτομο που με ξεκλείδωσε και με απελευθέρωσε από τον εθισμό μου ήταν μια Βραζιλιάνα επιστήμονας που ονομαζόταν Fernanda Rauber. 

Το έργο και οι ιδέες της διαπερνούν ολόκληρο το βιβλίο μου. Μιλήσαμε για πρώτη φορά στο τηλέφωνο για τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα και τα διάφορα αποτελέσματά τους. 

Μου είπε για το πώς τα πλαστικά από τις συσκευασίες των επεξεργασμένων τροφίμων μειώνουν τη γονιμότητα και πώς οι γαλακτωματοποιητές διαταράσσουν το μικροβίωμα, αλλά κάθε φορά που μιλούσα για το «φαγητό» που έτρωγα, με διόρθωνε: «Τα ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΔΕΝ ΘΕΩΡΟΥΝΤΑΙ ΦΑΓΗΤΟ, Chris. Είναι μια βιομηχανικά παραγόμενη βρώσιμη ουσία». Συνέχισε να το λέει.

 

Μετά την κλήση κάθισα μπροστά σε ένα γεύμα τηγανητό κοτόπουλο σε πακέτο, και διαπίστωσα ότι δεν μπόρεσα να το τελειώσω. Η Fernanda μου είχε κάνει κάτι εξαιρετικό – ήταν σαν ένα μαγικό κόλπο. Δεν ήθελα πλέον τα επεξεργασμένα τρόφιμα. Θυμήθηκα αμέσως το βιβλίο The Easy Way to Quit Smoking του (https://www.waterstones.com/book/allen-carrs-easy-way-to-quit-smoking-without-willpower-includes-quit-vaping/allen-carr/john-dicey/9781398800441) Alan Carr όπου καπνίζεις ενώ διαβάζεις. 

Αυτό μου είχε συμβεί. Και αυτή είναι η πρόσκληση στην αρχή του βιβλίου μου. 

Διαβάστε το και φάτε ενώ διαβάζετε. Μπορεί να διαπιστώσετε ότι, όπως και εγώ, το φαγητό σας να γίνεται μη βρώσιμο.

Υιοθετώντας την ιδέα της Rauber ότι τα επεξεργασμένα τρόφιμα δεν συνιστούν τροφή, όπως μια μπανάνα ή ένα κομμάτι κοτόπουλο, αλλά μάλλον μια ξεχωριστή κατηγορία εθιστικής βρώσιμης ουσίας, η σύγχυση γύρω από τον εθισμό εξατμίζεται. Δεν είμαστε εθισμένοι στο φαγητό, αλλά στα επεξεργασμενα τρόφιμα.

Ένα αυξανόμενο ποσό της επικρατούσας επιστήμης υποστηρίζει αυτή την ιδέα. Είναι σχεδόν πάντα τα προϊόντα επεξεργασμένω τροφίμων με τα οποία οι άνθρωποι αναφέρουν προβλήματα. 

Για κάποιους θα είναι τα ντόνατς, για άλλους το παγωτό. Για μένα ήταν το φθηνό takeaway, αλλά είναι πάντα τα επεξεργασμένα τρόφιμα.

Και τα στοιχεία δείχνουν ότι τα επεξεργασμένα τρόφιμα φαίνεται να είναι πιο εθιστικά από πολλά εθιστικά ναρκωτικά για όσους είναι ευάλωτοι. Φυσικά, πολλοί άνθρωποι είναι σε θέση να καταναλώνουν επεξεργασμένα τρόφιμα με μέτρο, αλλά αυτό ισχύει επίσης και για την κοκαΐνη, το αλκοόλ και τα τσιγάρα.

Αυτά τα ναρκωτικά κατάχρησης και τα επεξεργασμένα τρόφιμα μοιράζονται ορισμένες βιολογικές ιδιότητες. Και τα δύο τροποποιούνται από φυσικές καταστάσεις, έτσι ώστε να υπάρχει γρήγορη παράδοση της ανταποδοτικής ουσίας. 

Η ταχύτητα παράδοσης συνδέεται στενά με το εθιστικό δυναμικό – τσιγάρα, σνιφάρισμα κοκαΐνης, σφηνάκια αλκοόλ. Το UPF είναι εξαιρετικά μαλακό και ενεργειακά πυκνό και έτσι παρέχει τα μόρια που πιστεύουμε ότι παράγουν τις ανταμοιβές (λίπη, πρωτεΐνες και σάκχαρα) απίστευτα γρήγορα.

Οι άνθρωποι αναφέρουν παρόμοια συμπτώματα εθισμού με επεξεργασμένα τρόφιμα και άλλες εθιστικές ουσίες, συμπεριλαμβανομένης της επιθυμίας, των επαναλαμβανόμενων ανεπιτυχών προσπαθειών μείωσης και της συνεχιζόμενης χρήσης παρά τις αρνητικές συνέπειες. Και αυτές οι αρνητικές συνέπειες είναι σοβαρές: μια κακή διατροφή μπορεί να έχει χειρότερα αποτελέσματα για πολλούς ανθρώπους ακόμη και από το πολύ βαρύ κάπνισμα.

Τέλος, η νευροαπεικόνιση έχει δείξει παρόμοια μοτίβα δυσλειτουργίας στις οδούς ανταμοιβής τόσο για τον εθισμό στα τρόφιμα όσο και για την κατάχρηση ουσιών. 

Αυτά τα τρόφιμα φαίνεται επίσης να εμπλέκουν περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την ανταμοιβή και τα κίνητρα με τρόπο παρόμοιο με εκείνον των εθιστικών φαρμάκων.

Μπορεί να δυσκολευτείτε να θεωρήσετε τα επεξεργασμένα τρόφιμα ισοδύναμα με τα τσιγάρα, αλλά η κακή διατροφή - μια δίαιτα υψηλή σε επεξεργασμένα τρόφιμα - συνδέεται με περισσότερους θανάτους παγκοσμίως από τον καπνό, την υψηλή αρτηριακή πίεση ή οποιονδήποτε άλλο κίνδυνο για την υγεία. Είναι η κύρια αιτία πρόωρου θανάτου στον πλανήτη Γη.

Συνειδητοποιώντας ότι το πρόβλημα δεν ήμουν εγώ, αλλά ήταν το φαγητό που ήταν ζωτικής σημασίας, έβαλα τον Xand στην ίδια διαδικασία που είχα περάσει, κάνοντάς τον ακόμη και να καλέσει τηλεφωνικά τη Fernanda. 

Εγκατέλειψε τα επεξεργασμένα τρόφιμα και έχασε όλο το περιττό βάρος του σε λίγους μήνες.

Αντιμετωπίζοντας τα επεξεργασμένα τρόφιμα ως εθιστική ουσία λύνετε αυτό το πρόβλημα της αποχής. Είναι αδύνατο να σταματήσετε το φαγητό, αλλά, τουλάχιστον θεωρητικά, είναι δυνατό να σταματήσετε τα επεξεργασμένα τρόφιμα. 

Δεν θα είναι εύκολο, φυσικά - το σύγχρονο Ηνωμένο Βασίλειο είναι για τα επεξεργασμένα τρόφιμα ό,τι ήταν η δεκαετία του 1950 για τα τσιγάρα. 

Τα επεξεργασμένα τρόφιμα είναι το μόνο διαθέσιμο προσιτό φαγητό για τους περισσότερους από εμάς. Αλλά αν αγωνίζεστε με το φαγητό, τότε σας προσκαλώ να φάτε καθώς διαβάζετε αυτό το βιβλίο. 

Μπορεί να διαπιστώσετε ότι το ίδιο πράγμα συμβαίνει και σε εσάς όπως έχει συμβεί σε τόσους πολλούς ανθρώπους που το έχουν ήδη διαβάσει. 

Σταματάς να μπορείς να φας το φαγητό... ή μάλλον τις βιομηχανικά παραγόμενες βρώσιμες ουσίες.

METAΦΡΑΣΙΣ: ΜΑΡΙΓΩ ΖΑΡΑΦΟΠΟΥΛΑ

https://www.waterstones.com/blog/chris-van-tulleken-on-why-ultra-processed-food-is-so-addictive