Τις τελευταίες δεκαετίες οι δασικές πυρκαγιές έχουν εξελιχθεί σε μάστιγα για το φυσικό περιβάλλον της χώρας μας. Οι παρατεταμένες υψηλές θερμοκρασίες, η ανομβρία, η ξηρασία και τα ανθρώπινα λάθη είναι οι σημαντικότερες αιτίες που εξαιτίας τους έχουν καεί εκατομμύρια στρέμματα πράσινου σε όλη την Ελληνική επικράτεια. Ο νομός Αττικής είναι από τους πιο επιβαρυμμένους νομούς, καθότι τα τελευταία 8 χρόνια έχει καεί σχεδόν το 40% της τότε εναπομείνασας πράσινης έκτασης. Ειδικότερα το Πεντελικό όρος έχει βρεθεί σε πολύ δεινή θέση, ύστερα από την τελευταία μεγάλη φωτιά που έλαβε χώρα στις 11 Αυγούστου 2024. Εξαιτίας αυτού του γεγονότος θα πραγματοποιήσω μια ιστορική αναδρομή στις μεγαλύτερες πυρκαγιές που συνέβησαν στην Πεντέλη για να θυμηθούν οι παλιότεροι και να μάθουν οι νεότεροι πως ένα από τα αρχαιότερα βουνά της Ευρώπης, έγινε το πιο κατεστραμμένο όρος της Αττικής.
Η Πεντέλη βρίσκεται στην ΒΑ πλευρά του λεκανοπεδίου της Αττικής και κατ’ αυτόν τον τρόπο υψώνεται σαν φυσικό εμπόδιο που το φράσει από αυτή την μεριά. Έχει πυραμιδοειδές σχήμα και η υψηλότερη κορυφή της, το Πυργάρι, υψώνεται 1109μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Από την αρχαιότητα το βουνό ήταν πασίγνωστο για το κατάλευκο μάρμαρο του μιας και από τα λατομεία του βγήκαν οι πέτρες που έχτισαν τον Παρθενώνα, τον ναό του Ολυμπίου Διός, το ναό του Ηφαίστου στο Θησείο κ.α. Πέραν αυτού το φυσικό τοπίο με τις σπηλιές και τους καταρράκτες το είχαν μετατρέψει σε μία υπέροχη εξοχή και ταυτόχρονα έδιναν το έρεισμα σε λήσταρχους να το επισκέπτονται για να δημιουργήσουν το λημέρι τους.
Μέχρι την δεκαετία του 1990 η Πεντέλη, παρόλη την λαθραία εξαγωγή μαρμάρου από παράνομα λατομεία και την καταστροφή από τους εργολάβους εξαιτίας ενός απόρρητου στρατιωτικού προγράμματος του αρχαιολογικού χώρου του Σπηλαίου των Αμώμων (Νταβέλη), ήταν ένα κατάφυτο βουνό με πεύκα που εντός του έβρισκαν καταφύγιο αλεπούδες, σκαντζόχοιροι, χελώνες, τσακάλια κλπ. Ο ανθρώπινος παράγοντας είχε αλλοιώσει ένα μέρος της φυσικής της ομορφιάς, αλλά το πράσινο κυριαρχούσε. Αυτή η κατάσταση άλλαξε για πρώτη φορά το καλοκαίρι του 1995.
Στις 21 Ιουλίου 1995 ξεσπάει πυρκαγιά στο δάσος του Αγίου Πέτρου κοντά στο Διόνυσο. Γρήγορα δημιουργήθηκε πύρινο μέτωπο 25 χιλιομέτρων που εκτεινόταν σε Ντράφι, Ανθούσα, Πικέρμι, Καλλιτεχνούπολη και Ν. Βουτζά. Η φωτιά έκαιγε για τρεις ημέρες και αφού κατέκαψε 110.000 στρέμματα δάσους και 150 σπίτια τερμάτισε την εφιαλτική πορεία της. Σημείο αναφοράς αποτέλεσε η καταστροφή της μισής έκτασης του πράσινου στο στρατιωτικό γερμανικό νεκροταφείο της Ραπεντώσας και του γύρω προστατευτικού χώρου.
Στις αρχές Αυγούστου του 1998 μία νέα πυρκαγιά ξεσπά στη Σταμάτα που πήρε γρήγορα μεγάλες διαστάσεις. Η φωτιά κατευθύνθηκε στο Διόνυσο απείλησε την γυναικεία Ι.Μ. Αγ. Παντελεήμωνος και εγκλώβισε τρεις μοναχές, οι οποίες ανασύρθηκαν με αναπνευστικά προβλήματα από τους πυροσβέστες. Το πύρινο μέτωπο απλώθηκε από την Ανθούσα μέχρι τα λατομεία και τον σταθμό μεταφόρτωσης της Ν. Μάκρης, όπου και αναχαιτίστηκε. Οι οικισμοί της Ροδόπολης και της Σέμελης παραδόθηκαν στις φλόγες, ενώ το 414 Στρατιωτικό Νοσοκομείο και το ΠΙΚΠΑ Πεντέλης εκκενώθηκαν προληπτικά. Στάχτη έγιναν 75.000 στρέμματα, αρκετά σπίτια και τα εναπομείναντα δέντρα και θάμνοι στο στρατιωτικό γερμανικό νεκροταφείο της Ραπεντώσας. Ύστερα από αυτό το γεγονός η Γερμανική Πρεσβεία ζήτησε από την Ελληνική κυβέρνηση να αποκατασταθεί πλήρως ο μνημειακός χώρος.
Τις πρωινές ώρες της 16ης Αυγούστου 2007 φλόγες και πυκνός καπνός αρχίζουν να γίνονται ορατά από την περιοχή Ράχη Διονύσου. Η φωτιά ξεκίνησε από 4 διαφορετικά σημεία και έκαψε δασικές εκτάσεις, σπίτια και εξοχικές κατοικίες σε Πεντέλη, Πολιτεία και Ντράφι ενώ ένα από τα πύρινα μέτωπα κατευθύνθηκε προς τα Μελίσσια. Οι προσπάθειες για την κατάσβεση της πραγματοποιούνταν μόνο από επίγειες δυνάμεις, αφού οι ισχυροί άνεμοι που επικρατούσαν εκείνη την ημέρα δεν επέτρεψαν στα εναέρια μέσα να ριχτούν στη μάχη με τις φλόγες. Αργά το απόγευμα αφού κόπασαν οι άνεμοι και ελικόπτερα έσπευσαν στην περιοχή η φωτιά τέθηκε υπό έλεγχο, αφού πρόλαβε να κάψει 5.000 στρέμματα και να προκαλέσει σοβαρές υλικές ζημιές σε 10 σπίτια, με τους δημάρχους Μελισσίων και Πεντέλης να κατηγορούν την Πυροσβεστική για ολιγωρία και καθυστέρηση.
Το βράδυ τις 21ης Αυγούστου 2009 μία νέα μεγάλη φωτιά ξεσπά στις βόρειες παρυφές του λόφου Μαύρο Βουνό στο Γραμματικό. Οι ΝΔ άνεμοι που έπνεαν στην περιοχή εκείνη την στιγμή βοήθησαν την φωτιά να πάρει γρήγορα ανεξέλεγκτες διαστάσεις και να κατευθυνθεί αρχικά στο Γραμματικό και στη συνέχεια προς Βαρνάβα, Κάτω Σούλι και Μαραθώνα. Κατόπιν συνέχισε προς το Καλέτζι, την λίμνη του Μαραθώνα και επεκτάθηκε προς την Σταμάτα. Η φωτιά έκαιγε ασταμάτητα για 72 ώρες και αφού σκαρφάλωσε το βουνό έκαψε το ενδιάμεσο τμήμα μεταξύ Πεντέλης και Διονύσου, έφτασε να απειλεί το Πικέρμι, το Ντράφι, την Ανθούσα και την Παλλήνη. Για μέρες το λεκανοπέδιο της Αττικής είχε καλυφθεί από πυκνό μαύρο καπνό, ενώ το Νοσοκομείο Παίδων Πεντέλης, το 414 ΣΝΕΝ, δύο παιδικές κατασκηνώσεις, η Ι.Μ. Αγ. Εφραιμ στη Ν. Μάκρη και το Αρχαιολογικό Μουσείο Μαραθώνα σώθηκαν κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή. Η πυρκαγιά έσβησε την 24η Αυγούστου αφού κατέκαψε 210.000 στρέμματα και αρκετές περιουσίες. Είναι δε η πλέον καταστροφική που σημειώθηκε στην Αττική με τους επιστήμονες να εκτιμούν ότι το μικροκλίμα της Αθήνας θα χειροτερεύσει, αφού ένας μεγάλος πνεύμονας πρασίνου που ρύθμιζε την θερμοκρασία του περιβάλλοντος καταστράφηκε.
Στις 23 Ιουλίου 2018 λίγο πριν τις 17:00 ένας 65χρονος έβαλε φωτιά για να κάψει ξερά χόρτα στο χωράφι στην περιοχή Νταού Πεντέλης, η οποία ξέφυγε από τον έλεγχο του. Οι ισχυροί καταβατικοί άνεμοι εντάσεως 8 μποφόρ που έπνεαν στην περιοχή, η χαμηλή σχετική υγρασία (μόλις 19%) και η υψηλή θερμοκρασία που επικρατούσε εκείνη την ημέρα (39Ο C) βοήθησαν την φωτιά να κατεβεί γρήγορα από τις παρυφές του πεντελικού όρους προς την Καλλιτεχνούπολη, το Μάτι και την Ραφήνα. Ήταν τόση η ένταση και το θερμικό φορτίο της πυρκαγιάς που η πυροσβεστική δεν κατάφερε να την αναχαιτίσει στη Λ. Μαραθώνος, της οποίας το εμπόδιο ξεπέρασε. Η φωτιά βοηθούμενη από την τοπογραφία και το μικροκλίμα μπήκε μέσα στο Μάτι και έσβησε στη θάλασσα. Ο απολογισμός ήταν τραγικός. 104 νεκροί, 12.759 στρέμματα οικιστικής και δασικής έκτασης καθώς και χιλιάδες σπίτια και αυτοκίνητα παραδόθηκαν στις φλόγες. Το Μάτι καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς ενώ ο αφανισμός του σύμφωνα με άρθρο της εφημερίδας La Repubblica θύμισε το τέλος που είχε η Πομπηία όταν εξερράγη ο Βεζούβιος.
Την 19η Ιουλίου 2022 στις 17:19 ξεσπά πυρκαγιά πάνω την Ι.Μ. Παντοκράτορος στο Νταού Πεντέλης. Η πυρκαγιά εξαπλώθηκε γρήγορα εξαιτίας των ισχυρών ανέμων και κατευθύνθηκε προς το Ντράφι, το οποίο οι κάτοικοι του εγκατέλειψαν ύστερα από μήνυμα του 112. Για μία ακόμη φορά τον κύριο ρόλο της κατάσβεσης έπαιξαν οι επίγειες πυροσβεστικές δυνάμεις, αφού τα εναέρια μέσα δεν μπορούσαν να πραγματοποιήσουν ρίψεις λόγω των ισχυρών ανέμων. Η διάρκεια της πυρκαγιάς κράτησε 24 ώρες και αφού έκαψε 22.817 στρέμματα προκάλεσε υλικές ζημιές σε 126 σπίτια. Πάνω από 36 άνθρωποι τραυματίστηκαν, ενώ ένας άνθρωπος αυτοκτόνησε βλέποντας το σπίτι του να καίγεται.
Τις μεσημεριανές ώρες τις 11ης Αυγούστου 2024 κι ενώ ο δείκτης για πρόβλεψη φωτιάς στην Αττική ήταν στο 5 (κατάσταση συναγερμού) μία νέα φωτιά ξεσπά από 2 διαφορετικά σημεία στο Βαρνάβα. Ο καύσωνας, η ανομβρία, οι δυνατοί άνεμοι και η ξηρασία που επικρατούσαν στην περιοχή εξάπλωσαν γρήγορα την φωτιά, η οποία έσπασε σε τρία πύρινα μέτωπα σε Γραμματικό, Μαραθώνα και Ν. Μάκρη και στη συνέχεια επεκτάθηκε σε Σταμάτα, Ροδόπολη και Διόνυσο. Παρόλες τις προσπάθειες πυροσβεστών, εθελοντών, στελεχών των ΕΔ και εναερίων μέσων η φωτιά δεν κατόρθωσε να ελεγχθεί και το βράδυ της ίδιας ημέρας καβάλησε την πίσω πλευρά του Πεντελικού για να βρεθεί στην μπροστινή την ώρα που ανέτειλε ο ήλιος. Μία μέρα μετά, κι αφού έφτασε κοντά στους αστικούς ιστούς Χαλανδρίου και Βριλισσίων, έσβησε αφού πρόλαβε να κατακάψει 85.000 στρέμματα και εκατοντάδες σπίτια. Στην περιοχή Πάτημα Χαλανδρίου βρέθηκε η απανθρακωμένη σορός μιας 62χρονης γυναίκας από την Μολδαβία που αγνοείτο από το μεσημέρι της προηγούμενης μέρας, ενώ ένας πυροσβέστης στην προσπάθεια του να κατασβέσει τις φλόγες υπέστη εγκαύματα δευτέρου βαθμού στα χέρια και τα πόδια του. Επίσης προληπτικά εκκενώθηκαν νοσοκομεία και κατασκηνώσεις, ενώ για μία ακόμη φορά η Ι.Μ. Αγ. Εφραιμ στη Ν. Μάκρη σώθηκε χάρις τις υπεράνθρωπες προσπάθειες των πυροσβεστών.
Ύστερα κι από αυτή την καταστροφική πυρκαγιά η Αττική, πέρα από λίγες εκτάσεις δασών σε Πάρνηθα, Υμηττό και Σούνιο, δεν διαθέτει κανένα φυσικό εμπόδιο για να αποτρέψει μία οικολογική καταστροφή. Όσες αναδασώσεις κι αν πραγματοποιηθούν είναι σχεδόν ακατόρθωτο να ξαναδούμε σύντομα το Πεντελικό Όρος να ξαναπρασινίζει, αφού μέσα σε 29 χρόνια κάηκε πάνω από 4 φορές. Οι συνέπειες από την καταστροφή των δασών σε συνδυασμό με τα καυσαέρια και την έλλειψη πρασίνου εντός του αστικού ιστού θα καταστήσουν την καθημερινότητα στο τσιμέντο της πρωτεύουσας ως αβίωτη και ιδιαιτέρως αποπνικτική. Το μέλλον διαγράφεται δυσμενές και αμφίβολο για τους κατοίκους του λεκανοπεδίου, οι οποίοι θα κληθούν επιβιώσουν ανοχύρωτοι κάτω από δύσκολες καιρικές συνθήκες.
Πηγές:
Ευχαριστούμε πολύ τόν συνεργάτη μας 'Ν.Φ.' γιά τήν εμπεριστατωμένη ανάλυσή του, γιά τίς συνεχόμενες καταστροφές που βιώνουμε στίς πολύπαθες αυτές περιοχές της Αττικής.
ΑπάντησηΔιαγραφήΘεωρούμε απαραίτητο νά επαναλάβουμε τόν επίλογο της αναρτήσεως, που τά συμπυκνώνει όλα καί προδιαγράφει πολύ ρεαλιστικά τί μας περιμένει ' α ύ ρ ι ο ' μετά από όσα έχουμε υποστεί καί κρούει ΠΟΛΥ ΗΧΗΡΑ τούς κώδωνες των κινδύνων που έρχονται...
"Ύστερα κι από αυτή την καταστροφική πυρκαγιά η Αττική, πέρα από λίγες εκτάσεις δασών σε Πάρνηθα, Υμηττό και Σούνιο, δεν διαθέτει κανένα φυσικό εμπόδιο για να αποτρέψει μία οικολογική καταστροφή.
Όσες αναδασώσεις κι αν πραγματοποιηθούν είναι σχεδόν ακατόρθωτο να ξαναδούμε σύντομα το Πεντελικό Όρος να ξαναπρασινίζει, αφού μέσα σε 29 χρόνια κάηκε πάνω από 4 φορές.
Οι συνέπειες από την καταστροφή των δασών σε συνδυασμό με τα καυσαέρια και την έλλειψη πρασίνου εντός του αστικού ιστού θα καταστήσουν την καθημερινότητα στο τσιμέντο της πρωτεύουσας ως αβίωτη και ιδιαιτέρως αποπνικτική.
Το μέλλον διαγράφεται δυσμενές και αμφίβολο για τους κατοίκους του λεκανοπεδίου, οι οποίοι θα κληθούν επιβιώσουν ανοχύρωτοι κάτω από δύσκολες καιρικές συνθήκες."
Σας ευχαριστώ πολύ
Διαγραφή