Η ταχύτητα της ανάγνωσης. Ποια πρέπει να είναι και πόσο σημαντική είναι.

Σημειώσεις για την ανάγνωση των παιδιών

Μαρία Μινάγιεβα

Ένα από τα σημαντικά κριτήρια προόδου στο δημοτικό είναι η τεχνική της ανάγνωσης. 

Καθένας από εμάς θυμάται αυτές τις στιγμές: με αγωνία σέρνεις το δάχτυλο στο κείμενο και απέναντί σου κάθεται η δασκάλα με το χρονόμετρο.

Τώρα μπορούμε να αποδοκιμάσουμε αυτή τη μέθοδο ελέγχου, αλλά στην πραγματικότητα ο δάσκαλος χρειάζεται να καταλάβει πόσο ανεπτυγμένη είναι η ικανότητα ανάγνωσης.

Τα μαθήματα γρήγορης ανάγνωσης κερδίζουν όλο και περισσότερη δημοτικότητα: οι νεώτεροι μαθητές και πολλές φορές τα παιδιά προσχολικής ηλικίας διδάσκονται με ειδικές τεχνικές, ώστε να αρπάξουν αστραπιαία τις κύριες ιδέες, μειώνοντας τον χρόνο που αφιερώνεται στην ανάγνωση. 

Ένας «κατάπιε» τριακόσιες σελίδες σε τρεις μέρες, άλλος τετρακόσιες σε λιγώτερο από μια βδομάδα. Ποιος θα διαβάσει περισσότερο;

Είναι συνηθισμένο για τους bloggers βιβλίων να φωτογραφίζουν πύργους βιβλίων. Αυτόν τον πύργο ένα παιδί τον διάβασε τον Ιανουάριο, και αυτόν τον Μάρτιο. Τα κομψά παιδιά κάθονται σε φοβερές στοίβες. Ποιανού o πύργος είναι ψηλότερος;

Όλα αυτά, βέβαια, είναι εντυπωσιακά. Αλλά το κύριο ερώτημα είναι άλλο: τι κατάλαβε το παιδί από αυτό που διάβασε; 

Πώς επηρέασε την προσωπικότητά του;

Η ανάγνωση μπορεί να γίνει κατανοητή με διαφορετικούς τρόπους. Μερικές φορές είναι η τοποθέτηση γραμμάτων σε μία λέξη. Κάποιες φορές είναι μια αυτοματοποιημένη δεξιότητα, απαραίτητη για τη μάθηση. Ενώ κάποιες φορές, είναι μία από τις ευχάριστες δραστηριότητες, η οποία βοηθά να μάθεις περισσότερα για τον κόσμο και για τον ίδιο σου τον εαυτό.

Προφανώς η γρήγορη ανάγνωση δε θα βοηθήσει ούτε να συμπάσχετε με τον ήρωα, ούτε να βγάλετε συμπεράσματα για τον χαρακτήρα του.

Συχνά οι γονείς παραβλέπουν το τρίτο. Τους φαίνεται πολύ σημαντικό το παιδί να διαβάζει γρήγορα, να μη σπαταλά πολύ χρόνο σε αυτό το καθήκον ή στη ιστορία του βιβλίου της λογοτεχνίας. Αν κοιτάτε έτσι την ανάγνωση, τότε η ταχύτητα είναι πράγματι σημαντική.

Και αν μιλάμε για την κατανόηση του κειμένου; Για την αντιληπτικότητα και την κατανόηση, τα συναισθήματα που προκαλεί; Προφανώς η γρήγορη ανάγνωση δε θα βοηθήσει ούτε να συμπάσχετε με τον ήρωα, ούτε να βγάλετε συμπεράσματα για τον χαρακτήρα του, ούτε να παραλληλίσετε την ιστορία με τη δική σας ζωή.

Εδώ είναι τρεις λόγοι για να διαβάζετε με το παιδί σας αργά ή να το μάθετε να το κάνει μόνο του.

1. Κατανόηση

Είναι το πιο σημαντικό στο διάβασμα, και ειδικά των παιδιών. Αν το παιδί δεν κατανοεί το κείμενο, τότε χάνει το κίνητρο. Τα παιδιά δε θα αναγκαστούν να επεκτείνουν τους ορίζοντές τους ή να πάρουν μια ιδέα για το θέμα. Το πιθανότερο είναι ότι θα σαμποτάρουν το διάβασμα ή θα διαμαρτύρονται ανοικτά γι’ αυτό.

Και οι γονείς που σκέφτονται την επιτυχία του παιδιού (και αυτό είναι σημαντικό!), πρέπει σοβαρά να λάβουν υπόψη την κατανόηση. 

Όχι μόνο να παρατηρούν την πρόοδο στον συλλαβισμό, όχι μόνο να παρακολουθούν την ταχύτητα και να σημειώνουν πόσο διάβασε το παιδί. Είναι σημαντικό τα παιδιά να καταλαβαίνουν τι διαβάζουν ή ακούνε.

Τι συμβάλλει στην κατανόηση;

Τακτική ανάγνωση

Ακόμα και για τον εαυτό μου -μία ενήλικη με πτυχίο Φιλολογίας και ένα επάγγελμα που σχετίζεται άμεσα με κείμενα- παρατηρώ ότι όσο περισσότερο διαβάζω, τόσο ευκολότερο είναι για μένα να κατανοήσω ένα κείμενο. 

Υπάρχουν περίοδοι που δεν έχω χρόνο να διαβάζω καθόλου. 

Είναι δύσκολο να ξεφύγουμε από αυτό, μας απασχολούν δουλειές, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κούραση, η καθημερινή απόσπαση της προσοχής. 

Αλλά αξίζει δυο, τρεις μέρες να βάλετε στην άκρη το τηλέφωνο και να πάρετε το βιβλίο, και τότε η κατανόηση του κειμένου γίνεται ευκολότερη.

Το ίδιο συμβαίνει και για τα παιδιά. Για να καταλαβαίνουν τι τους διαβάζετε, πρέπει να αφήσετε χρόνο να γίνει συνήθεια το βιβλίο, κομμάτι της ζωής.

Ναι, θα πρέπει να αποσπάσετε χρόνο από άλλες δραστηριότητες. Όμως αξίζει: το παιδί θα εμβαθύνει ευκολότερα, γρηγορότερα και το σημαντικότερο, πιο ποιοτικά σε αυτό που του διαβάζετε.

Ανάγνωση σε μικρές «ποσότητες»

Όλοι οι επαρκείς άνθρωποι καταλαβαίνουν ότι αν φας τρία κιλά πορτοκάλια τη φορά, δε θα βελτιώσεις την ανεπάρκεια σε βιταμίνη C, απλώς θα σου κάνει κακό. Καλύτερα να τρως φρούτα κάθε μέρα, αλλά από λίγο. 

Με το διάβασμα (κι με άλλες δραστηριότητες) συμβαίνει το ίδιο: η τακτική εξάσκηση είναι πολύ πιο αποτελεσματική από το να αφιερώνεις ώρες σε ένα βιβλίο. 

Εξάλλου ένα παιδί είναι ζωηρό ον, και δεν συγκεντρώνεται για πολύ. 

Γι’ αυτό, καλύτερα να διαβάσει 5-10 λεπτά, αλλά με προσοχή και ευχαρίστηση, παρά μία ώρα βαριεστημένα ή με κλάματα.

Ναι, αυτή η πρακτική δεν σας επιτρέπει να φωτογραφίζετε πύργους βιβλίων: είναι απίθανο να διαβάσετε δώδεκα βιβλία σε ένα μήνα με ένα εξάχρονο. Όμως αξίζει τόσο αυτή η επιθυμία να καυχηθείς, μπροστά στην ποιότητα και την ευχαρίστηση του διαβάσματος ενός βιβλίου;

Δημιουργία περιβάλλοντος για το διάβασμα

Όπως είναι γνωστό, όταν ο άνθρωπος μαθαίνει, σχηματίζονται στο κεφάλι του νέες συνδέσεις των νευρώνων. Αλλά σε κατάσταση στρες ή ασθένειας δε σχηματίζονται σωστά. 

Το διάβασμα είναι παρόμοιο με τη μάθηση: για να καταλάβεις αυτό που διάβασες και να εισπράξεις ευχαρίστηση, πρέπει να μένεις σε μια ήρεμη, θετική κατάσταση.

Γι’ αυτό είναι σημαντικό το περιβάλλον όπου διαβάζεις: ένα άνετο, φωτεινό μέρος, ευδιαθεσία και μια ώρα όπου το παιδί δεν είναι κουρασμένο ή πεινασμένο. 

Οπωσδήποτε αν επέστρεψε από το σχολείο με κακή διάθεση ή αν καβγαδίσατε, η διεκπεραίωση αυτής της ασχολίας δεν είναι καλή ιδέα. Μπορεί να διαβάσει, αλλά θα καταλάβει κιόλας; Ερώτηση.

Και ναι, καλύτερα να το παραλείψεις μια μέρα, αν πρόκειται να είναι δύσκολη και αποτυχημένη η προσπάθεια. Όμως το επόμενο βράδυ, καθίστε να διαβάσετε ένα βιβλίο με ηρεμία και χαρούμενη διάθεση. Σε ποιον είναι χρήσιμες οι σελίδες που διαβάζονται με το ζόρι;

2. Στοχαστικότητα

Οι ενήλικες συχνά χάνουν την αίσθηση του τι διαβάζουν με ένα παιδί (ή του τι διαβάζει το παιδί). Φαίνεται ότι είναι σημαντικότερο γι’ αυτούς η ίδια η διαδικασία της ανάγνωσης. 

Αλλά η αλήθεια είναι ότι ανάγνωση χωρίς να στοχαστικότητα γίνεται μια τυπική πράξη. Και αυτές οι πράξεις προκαλούν και ενόχληση και απόρριψη.

Όταν ερχόμαστε σε επαφή με ένα πνευματικό είδος -ένα βιβλίο, μια ταινία, ένα μουσικό άλμπουμ, μία παράσταση- περνάμε από δύο στάδια: αντιληπτικότητα και συζήτηση. 

Μερικές φορές το κάνουμε χωρίς το δεύτερο, αλλά πιο συχνά, αν υπάρχει δυνατότητα, μοιραζόμαστε οπωσδήποτε τις εντυπώσεις μας με φίλους, με τους γονείς, με τον σύζυγό ή τη σύζυγο, με τους συνδρομητές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. 

Αυτό είναι ένα σημαντικό μέρος για την αντιληπτικότητα. Και είναι σημαντικό να μην το παραλείπετε αυτό με τα παιδιά.

Ένα παιδί δεν καταλαβαίνει πάντα σωστά, και εύκολα τακτοποιεί σε εσωτερικά, ψυχικά ράφια ό,τι έχει διαβάσει ή ακούσει. Του λείπει η πείρα ζωής. 

Ένας ενήλικας μπορεί να βοηθήσει, να κατευθύνει τη σκέψη του, να βάλει σε τάξη τις εντυπώσεις.

Για να γίνει αυτό χρειάζεται κουβέντα, ερωτήσεις, ανταλλαγή απόψεων.

Με μια γρήγορη ανάγνωση κάτι τέτοιο είναι ασύμβατο.

Είναι πολύ σημαντικό να κάνετε ερωτήσεις στο παιδί και να ακούτε προσεκτικά τις απαντήσεις του. 

Είναι σημαντικό να του μιλάτε για τα δικά σας συναισθήματα. 

Τέτοιου είδους συζητήσεις όχι μόνο βοηθάνε να κατανοήσει καλύτερα το βιβλίο, αλλά κάνουν και κάτι εξίσου σημαντικό: ενδυναμώνουν την επικοινωνία του παιδιού με τους γονείς.

3. Ευχαρίστηση

Συχνά αντιλαμβανόμαστε την ευχαρίστηση σαν κάτι ασήμαντο, δεύτερον, και μερικές φορές ακόμα και βλαβερό. «Πρώτα η δουλειά, μετά η διασκέδαση», όλοι ξέρουν αυτή την παροιμία. 

Και πραγματικά, είναι σημαντικό στην αρχή να κάνεις τις δουλειές σου -να διαβάσεις τα μαθήματά σου, να καθαρίσεις, να βοηθήσεις τη μαμά να ετοιμάσει το δείπνο- και έπειτα να δεις, για παράδειγμα, κινούμενα σχέδια.

Και τα βιβλία; Τι γίνεται με το διάβασμα, είναι διασκέδαση ή δουλειά; Δύσκολη ερώτηση. 

Και αν για τις παλαιότερες γενιές ήταν ευχαρίστηση να καθίσουν στον καναπέ με έναν τόμο του Δουμά, το σύγχρονο παιδί δύσκολα αντιλαμβάνεται έτσι ένα τέτοιο βιβλίο, αν το αποσπάσεις, για παράδειγμα, από ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι.

Αλλά υπάρχουν διαφορετικές απολαύσεις. 

Μπορείτε να κάψετε τη ζωή σας με την περιήγηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ μπορείτε να πάτε σε μια καλή παράσταση. Και στις δυο περιπτώσεις παράγεται ντοπαμίνη, και το άτομο αισθάνεται καλά. Μόνο η ποιότητα της ψυχαγωγίας διαφέρει.

Ένα καλό βιβλίο προσφέρει επίσης ποιοτική, διανοητική ευχαρίστηση και ψυχική ανάπτυξη. 

Αλλά ο τρόπος για να γίνει το βιβλίο ευχαρίστηση, δεν είναι τόσο απλός. 

Πρέπει να μάθετε να διαβάζετε.

Να γίνει μια αυτόματη ικανότητα.

Χρειάζεται ο εγκέφαλος να συνηθίσει να αφομοιώνει πληροφορίες με αυτόν τον τρόπο. 

Χρειάζεται μια κανονικότητα, μια παράδοση, ένα περιβάλλον, για τα οποία μιλήσαμε παραπάνω. 

Έτσι αναπτύσσεται η ευχαρίστηση.

Και ίσως το παιδί να «καταπίνει» βιβλία. Μόνο που θα το κάνει όχι για να πάρει «Άριστα» στη λογοτεχνία, ή για τη ματαιοδοξία των γονιών και για να φτιάχνει πύργους βιβλίων. Απλώς θα του είναι ωραία και ενδιαφέρουσα ενασχόληση. Αυτή είναι η ουσία του διαβάσματος. Και η ταχύτητα δεν έχει καμμία σχέση με αυτό.

Μαρία Μινάγιεβα
Μετάφραση: Αργυρώ Γιαβροπούλου

Pravoslavie.ru

4/25/2024

ΠΗΓΗ: Η ταχύτητα της ανάγνωσης. Ποια πρέπει να είναι και πόσο σημαντική είναι / Ορθοδοξία (pravoslavie.ru)